UYGURLARIN VİCDANI DOÇ. Dr. İLHAM TOHTİ DAVASININ ÖN DURUŞMASI URUMÇİ’DE YAPILDI.

Hamit Göktürk / Uygur Haber ve Araştırma Merkezi (UYHAM)

15 Ocak’ta Pekin’de tutuklanan ve o tarihten beri Urumçi’de hapiste tutulan Pekin Merkezi Milletler Üniversitesi öğretim Üyesi, Uygur İnsan Hakları aktivisti ,Uygur Demokrasi ve Hukuk Hareketi Lideri Doç.Dr.İlham Tohtı’nın 8 ay sonra ilk kez Urumçi’de ön duruşmasının yapıldığı ve Mahkeme karşısına çıktığı bildirildi. Dr.Tohti’nın Pekin’de bulunan Avukatları Li Fang Ping ve Liu Şav Yuan’nın çabaları sonucu daha önce ön duruşmaya katılamayacağı bildirilen Dr.Tohti’nin Pazar günü Urumçi’de yapılan ön duruşmaya katıldığı,ayağındaki Zincirlerin de mahkeme esnasında çıkarılıdığı belirtiliyor. Mahkeme 7 Eylul Pazar günü saat 10.30’da başlamış ve 13,45’de sona ermiştir.Toplam 3 saat 15 dakika süren ön duruşma’da Mahkeme savcıları ve Hakim Heyeti ‘nin atandığı görülmüştür. Dr.Tohtı hakkında hazırlanan iddianame 5 Savcı tarafından okunarak tamamalanmıştır. Mahkeme Dr.Tohtı’nın savunmasını yapacak avukat sayısını iki olarak belirlemiştir.Buna karşılık müdahil savcı ve avukat sayısına her hangi bir sınırlama getirmemiştir.

  İddianame’de Dr.Tohtı “Devleti Parçalamaya Teşebbüs” ile suçlanmıştır.Daha önce kaleme aldığı ve büyük bir kısmının 2008’da Çin yönetimince kapatılan ve kendisi tarafından kurulan ve yönetilen “ Uygurbiz” internet sitesinde yayınlanan 200’den fazla çeşitli konulardaki Makalelerinin ana ve merkez temasının “Devleti Parçalamak Düşüncesini Aksettirdiği” iddia edilmiştir.

   Dr.Tohtı ön duruşma’daki savunmasında Savcılık Makamının iddianame’de öne sürdüğü bütün suçlamaları reddetmiş ve iddianamenin “ Dayanağı olmayan ve Söylenti ile Suç İcat etmek” olarak tanımlamıştır. Dr.Tohtı ayrıca bu iddianame hakkında “ Bu iddianame bana göre ideolojik ve siyasidir ve tamamen düşünceyi Suç saymaktadır. Bu nedenle bu İddianame beni fikir ve Düşüncemden dolayı cezalandırmak istemektedir.” İfadesinde bulunmuştur.

     Hür Asya Radyosu’na ön duruşma hakkında konuşan Avukatlar “ Dr.Tohtı, hakkındaki suçlamaları tümden reddetmiştir.Bizler de avukatları olarak,Urumçi Teftiş Mahkemesinin hazırladığı bu iddianame’de ileri sürülen “Devleti Paraçalama” suçlamasına dayanak olabilecek her hangi bir kanıt’a dava dosyasında rastlayamadık.” İfadesinde bulundular. Dr.Tohti aleyhinde bir çok öğrencisinin şahitlik ettiklerini buna ait suçlamaların ve ifadelerin inanadırıcı olmadığını belirten Avukatlar,”Öğrenciler Polis baskısı ve işkence tehdidi altında bu ifadeleri vermiş olabilirler.Bu ifade ve suçlamaların inandırıcılığı ve doğruluk derecelerinin çok düşük oldukları çok kolay fark edilmektedir.Öğrenciler ilk ifadelerinde Dr.Tohti hakkında olumlu beyanlarda bulunurken, iki ay sonra verdikleri ifadelerinde tam tersi beyanlarda bulunmuşlardır.Biz aleyhte ifade verdiği iddia edilen bu tanık öğrencilerin Duruşmaya getirilmesini ve Dr.Tohtı ile yüzleşmelerini talep ettik.”şeklinde konuştu. Avukat Li Fang Ping,4 Eylül’de Dr.Tohtı ile görüştüğünde Hapishane İdaresine müvekkilinin ayağına takılan zincirin kaldırılmasını talep ettiğini ifade ederek “Dr.Tohtı ayak bileklerinde takılan zincirlerin sürtmesinden dolayı yaralar oluştuğunu gördüm ve buna çok üzüldüm.” İfadesinde bulundu.

     Bilindiği gibi,Doç.Dr.İlham Tohti 15 Ocak 2014’da Pekin’deki evinde gözaltına alarak tutuklanmış ve aynı gün Pekin’de öğrenim gören 7 Uygur öğrencisi de gözaltına alınmıştı.Daha sonra kendisi Urumçi’deki bir Hapishaneye nakledilmişti. Çin yönetimi uzun süre kendisinin ne ile suçlandığı ve nerede tutulduğu hakkında bir açıklama yapmamışti. 20 Şubat tarihinde resmen tutuklandığını ve Urumçi Hapishanesine gönderildiğini bildiren bir resmi mektubu de eşi Güzelnur Hanım’a Pekin’de teslim etmişti. 30 Temmuz’da da Urumçi Orta Halk Mahkemesi kendisini “Devleti Parçalamak” ile iddianame hazırlandığını bildirmişti.

      Dr.Tohtı’nın tutuklanması tüm dünya’da büyük tepki ile karşılanmış ve büyük yankı yaratmıştır. Başta ABD.AB.ülkeleri resmi açıklamalar yaparak Dr.Tohti’nin tutuklanmasını kınamış ve derhal serbest bırakılmasını istemişlerdi. Uluslar arası Haber ajansları özel haberler yapmıştır ve yorumlara bültenlerinde yer vererek servis etmiştir.

        ABD.ve AB.ülkeleri medyası Dr.Tohtı konusunda özel raportajlar ve seri yazılar yayınlamıştır. Dünya Uygur Kurultayı PEN/ Uygur Kalem Emekçileri Derneği , Uluslar arası Af Örgütü, UNPO(BM.’de Temsil Edilmeyen Milletler Teşkilatı, Uluslar arası Bağımsız Gazeteciler Teşkilatı(PEN) Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü başta bir çok kurum ve kuruluş tutuklanma olayını kınamış ve Çin’i protesto etmiştir.

      Türkiye’de ise, Konu TBMM.’de MHP Iğdır Milletvekili Dr.Sinan Ogan tarafından genel kurulda yaptığı bir konuşma ile gündeme getirilmiştir. Türkçe Konuşan Ülkeler Gazeteciler Teşkilar başta bir çok kuruluş olaya tepki göstermiş ve Çin’i eleştirmiştir.

      Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti etkinlikleri çerçevesinde yapılan bir çok toplantı’da de konu gündeme getirilmiş ve Dr.Tohti’nin derhal serbest bırakılması talep edilmiş ve Dr.Tohti konusuna sonuç bildirilerinde yer vermiştir.

    Bir çok yerel ve ulusal medya Dr.Tohti konusunu batılı ajanslar ve medya’da yer aldığı için onları kaynak göstererek cılız de olsa gündeme taşıma cesaretini göstermiştir.Bir çok yazarımız de konuyu gündemde tutmaya gayret sarf etmiştir.

      Türk dünyasına yönelik yayın yapan TRT.Avaz ve TRT- Türk Tv.kanalları özel bir program hazırlamış ve haber yorum şeklinde haber bültenlerinde yayınlamışlardır. Bazı özel Tv.kanalları de az de olsa konuya yer vermiştir.         Türk Gençliği sosyal medya üzerinden örgütlenerek Dr.Tohti’ye Özgürlük adında bir imza kampanyası de başlatmıştır.

      Uluslar arası Bağımsız Gazeteciler Örgütü(PEN) 2014 Barbara Goldsmith özgürlük ödülüne Dr.Tohti’ye layık görmüş ve Mayıs ayında New York’ta düzenlenen bir törenle Dr.Tohti’nın ABD.’de öğrenim gören kızı Cevher İlham’a tevdi etmiştir.

      İrlandalı Ünlü Şarkıcı G.Hamilton Dr.Tohti için özel bir şarkı bestelemiş ve onun anısına seslendirmiştir.

  Türkiye’de Dr.Tohti konusunun TBMM. İnsan Hakları Komisyonu, Hükümet, İnsan Hakları ilgili kurum ve kuruluşları Edebiyat ve Yazarlar örgütlerince ilgi gösterilmemesi ve gündemine gelmemesi üzüntü ile karşılanmış ve hayal kırıklığı yaratmıştır

Kaynak  : rfa.org.uighur/KişilikHokuk/Mihriban-08.09.2014