“Eski Türk Tarihi” kitabı geçtiğimiz günlerde Kronik Yayınevi tarafından İstanbul’da yayımlandı. İstanbul Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğretim üyesi tarihçi Ahmet Tashaghil tarafından yazılan kitapta, Türklerin kökenleri, devlet sistemleri ve Çin ile ilişkilerinin yanı sıra Uygurların ve İpek Yolu’nun tarihi de ele alınıyor. Bu kitabın yayımlanmasıyla ilgili olarak kitabın yazarı Profesör Ahmet Taşağal ile röportaj yaptık.

Soru: Sayın Profesör Ahmet Tashaghil, “Eski Türk Tarihi” kitabınızın yayınlanmasından dolayı sizi tebrik etmek isterim. Öncelikle kitabın içeriğinden bahseder misiniz?

Profesör Akhmet Tashaghil: “Öncelikle teşekkür ederim. Eski Türk Tarihi kitabımda farklı dönemlerde yazdığım yazılarımı genel tartışma, Kazakça, Kırgızca gibi makalelerden oluşan tek kitapta topladım. kaya resimleri ve tarihe farklı açılardan bakmak. Daha sonra Argina Kun’un yeri ile ilgili direkt olarak elde ettiğim orijinal belgeyi yayınladım, onu da ekledik. Daha sonra Mavi Türklerin toplumsal yapısından ve yönetiminden bahsettik. Ayrıca Çin-Mavi Türk ilişkileri, Tekin Gölü Ebedi Taş’ın Çince metni, Yanmen’in 615 yılında Türkler tarafından kuşatılması ve Türk tarihi ile ilgili Çin kaynaklarının dağılımı konularında makaleler yazdım. Kitapta İpek Yolu ve Türkistan tarihini farklı açılardan ele almaya çalıştık. Ayrıca Turpan, Karamunhar, Kuchar, Kaşgar, Hotan, Semerkant, Taşkent, Buhara, Hamul gibi Türkistan şehirlerinin durumu ve bu şehirlerin tarihçesinden bahsettik. Doğu Türkistan’da bir Türk şehri olarak Hotan, Manas, Sıcak Göl gibi İslam öncesi Türk tarihinin sayfalarını coğrafi ve tarihi açıdan aydınlatmaya çalıştık. Amacım farklı zamanlarda ürettiğim materyallerin bir özetini okuyucuların dikkatine sunmaktı. Bu hedefe ulaştığımı düşünüyorum. Çünkü bu kitap okurların ilgisini çekmiştir. Ayrıca Turpan, Karamunhar, Kuchar, Kaşgar, Hotan, Semerkant, Taşkent, Buhara, Hamul gibi Türkistan şehirlerinin durumu ve bu şehirlerin tarihçesinden bahsettik. Doğu Türkistan’da bir Türk şehri olarak Hotan, Manas, Sıcak Göl gibi İslam öncesi Türk tarihinin sayfalarını coğrafi ve tarihi açıdan aydınlatmaya çalıştık. Amacım farklı zamanlarda ürettiğim materyallerin bir özetini okuyucuların dikkatine sunmaktı. Bu hedefe ulaştığımı düşünüyorum. Çünkü bu kitap okurların ilgisini çekmiştir. Ayrıca Turpan, Karamunhar, Kuchar, Kaşgar, Hotan, Semerkant, Taşkent, Buhara, Hamul gibi Türkistan şehirlerinin durumu ve bu şehirlerin tarihçesinden bahsettik. Doğu Türkistan’da bir Türk şehri olarak Hotan, Manas, Sıcak Göl gibi İslam öncesi Türk tarihinin sayfalarını coğrafi ve tarihi açıdan aydınlatmaya çalıştık. Amacım farklı zamanlarda ürettiğim materyallerin bir özetini okuyucuların dikkatine sunmaktı. Bu hedefe ulaştığımı düşünüyorum. Çünkü bu kitap okurların ilgisini çekmiştir. Doğu Türkistan’da bir Türk şehri olarak Hotan, Manas, Sıcak Göl gibi İslam öncesi Türk tarihinin sayfalarını coğrafi ve tarihi açıdan aydınlatmaya çalıştık. Amacım farklı zamanlarda ürettiğim materyallerin bir özetini okuyucuların dikkatine sunmaktı. Bu hedefe ulaştığımı düşünüyorum. Çünkü bu kitap okurların ilgisini çekmiştir. Doğu Türkistan’da bir Türk şehri olarak Hotan, Manas, Sıcak Göl gibi İslam öncesi Türk tarihinin sayfalarını coğrafi ve tarihi açıdan aydınlatmaya çalıştık. Amacım farklı zamanlarda ürettiğim materyallerin bir özetini okuyucuların dikkatine sunmaktı. Bu hedefe ulaştığımı düşünüyorum. Çünkü bu kitap okurların ilgisini çekmiştir.

 

Soru: Bu kitapta Uygurlar hakkında yazılanlar hakkında bana daha fazla bilgi verebilir misiniz?

Profesör Akhmet Tashaghil: “Uygurlarla ilgili birçok makalem ve kitabım var. Bir kitabımda Uygurların kökenini ve 840’a kadar olan tarihini anlatmaya çalıştım ve başardım. Bu kitapta özellikle Doğu Türkistan’ın Turpan, Karamuhar, Hotan, Kaşgar, Kuçar, Hamul gibi şehirleri önem taşımaktadır. Hotan hakkında ayrıca konuştum. Buradan Avrupa’ya nakledilen kutu kutu eserler ve eserlerle Doğu Türkistan tarihine, özellikle de şehrin tarihine ışık tutmaya çalıştım. Hotan bu bakımdan özellikle dikkat çekicidir. Çünkü Hotan şehri dünyanın nakış açısından en ünlü ve en zengin yeridir. Bu durum benim de dikkatimi çekti. Ayrıca Hotan dışındaki İpek Yolu araştırmalarımın da çok önemli olduğuna inanıyorum. Sonuç olarak Doğu Türkistan’a bağlı Kaşgar, Kuçar, Aksu, Yining, Urumçi ve Hotan şehirlerini inceledim. Bu noktadan hareketle kitabımda şehir tarihi ve yerel tarih konularına odaklandım.

Soru: Sayın Ahmet Tashaghil, Türklerin ve Uygurların tarihi üzerine birçok kitap ve makale yazdınız. Bu kitap ve makalelerde yer alan bazı gerçekler, özellikle de Doğu Türkistan’ın asıl sahiplerinin her zaman Uygurlar olduğu yönündeki yazınız Çinliler tarafından pek hoş karşılanmıyor.Bu durumda Çin tarafından buna karşı doğrudan veya dolaylı herhangi bir itiraz veya protesto geldi mi? yazıların?

Profesör Ahmet Tashaghil, “Öncelikle ‘Türk tarihi’, ‘Uygur tarihi’ demek doğru değil. Böyle bir ayrım temelde yanlıştır. Biz buna bütün bir Türk tarihi diyoruz. Uygur hanedanını üçüncü Türk hanedanı olarak görüyorum. Çünkü bu krallık Mavi Türklerin devamı sayılıyor. O dönemde Türkler kabileler halinde yaşıyordu ama bütün Türkler birlik halindeydi. Mavi Türk hanedanının yıkılmasından sonra Kağanlık Uygur kabilesinin eline geçmiş ve Uygurlar Kağanlığı 100 yıla yakın bir süre ellerinde tutmayı başarmışlardır. Çinlilerin bu kitap hakkında ne düşündüğü benim için önemli değil çünkü bu kitabı Çin kaynaklarında yazılmış belge ve materyallere dayanarak yazdım. Genel olarak benden önce Doğu’da ve Batı’da bu konularla ilgili çalışmalar yazılmış ve araştırılmıştır. Aynı şekilde Çin kaynaklarına dayanarak da yazdık, yani gerçek özgünlükle tarih yazmaya çalışıyoruz. Bu noktada kimsenin ne dediği umurumda değil. Ben tarihi gerçeğin ne olduğunu yazmaya çalışıyorum, bu yüzden Çin halkının şikâyetleri umurumda değil. Ama sanırım Çinliler yazdıklarıma kızacak, bu da doğal. Bu açıdan bakıldığında Türkler, tarihin en eski dönemlerinden itibaren Doğu Türkistan’da, Kuzey Çin’de, hatta Moğolistan’da yaşamışlardır. “Bu istisnai bir durum değil.” Ama sanırım Çinliler yazdıklarıma kızacak, bu da doğal. Bu açıdan bakıldığında Türkler, tarihin en eski dönemlerinden itibaren Doğu Türkistan’da, Kuzey Çin’de, hatta Moğolistan’da yaşamışlardır. “Bu istisnai bir durum değil.” Ama sanırım Çinliler yazdıklarıma kızacak, bu da doğal. Bu açıdan bakıldığında Türkler, tarihin en eski dönemlerinden itibaren Doğu Türkistan’da, Kuzey Çin’de, hatta Moğolistan’da yaşamışlardır. “Bu istisnai bir durum değil.”

Soru: Sayın Profesör Ahmet Tashaghil, Uygurların Türk tarihinde ne gibi bir önemi olduğunu düşünüyorsunuz? Şu andaki durumları hakkında ne düşünüyorsunuz?

Profesör Ahmet Tashaghil, “Uygurların Türk tarihindeki yeri gerçekten çok önemli. Bu durum taraflı olarak değerlendirilmelidir. Bozkır dönemi Uygurları da tıpkı diğer Bozkır Türk boyları gibi kendilerini kurmuş ve varlıkları için çok çalışmış bir Türk boyudur. Uygurlar şehirleştikten sonra Turpan’dan Kaşgar’a kadar olan bölge, yani bugün Uygurların yaşadığı Doğu Türkistan bölgesi, Türklerin kültür tarihinde çok değerli bir yer tutar. Uygurlar şehirleşme, mimari, din, yazılı belgeler, sanat ve müzik gibi alanlarda özel bir rol oynamaktadır. Bana göre Uygurlar, Türk kültür tarihinin çok değerli bir direğidir ve bunun kanıtlarını hem Uygurların yaşadığı yerlerde hem de bugün Paris, Londra ve Berlin’deki müzeler dahil Avrupa müzelerinde görebiliriz. Bütün bunlar Uygur tarihinin kent kültürü alanında ne kadar değerli olduğunun bir yansımasıdır. Bunlar bize Türk kent kültürü, Türk tarımı ve Türk yasal belgeleri hakkında değerli bilgiler sağlıyor. Bu nedenle Uygurları özel bir konuma koyuyoruz, özellikle de şu sonuca varıyorum. Yerleşim sisteminin içinde olan ve olmayan tüm Uygurlar bizim için eşit derecede değerlidir.