Almanya’nın Berlin kentindeki Mercato Çin Araştırma Enstitüsü geçen hafta “Çin Nasıl Cezalandırıyor: Pekin’in Yeni Siyasi Aracına Yönelik Bir Kılavuz” başlıklı bir araştırma raporu yayınladı. Rapor, Çin hükümeti tarafından 2021’de kabul edilen Yabancı Yaptırımlara Karşı Yasa’nın formülasyonunu, uygulama kapsamını ve sonuçlarını analiz ediyor.

Rapora göre, Çin’in dış yaptırımlar konusunda önceden deneyimi veya politikası olmaması nedeniyle, 2018 yılına kadar yabancı ülkelere yönelik yaptırımlar büyük ölçüde diplomatik protesto açıklamaları yapmakla sınırlıydı. ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşının 2018’de patlak vermesinin ardından, Trump yönetiminin Çin mallarına gümrük vergileri getirmesi ve ihracatı yasaklamasının ardından Çin, sektörü agresif bir şekilde keşfetmeye başladı ve ABD’ye karşı bazı misilleme yaptırımları uyguladı. Ancak Çin’in o dönemdeki cezalarının net bir yasal dayanağı veya ilkeli düzenlemeleri olmadığı için kullanılan cezaların önemli bir etkisi olmamıştır.

Rapora göre 2020 yılından bu yana ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği, Uygur soykırımı ile ilgili bazı Çinli yetkililere, Çinli kurumlara ve şirketlere yaptırım uyguluyor. Sonuç olarak Çin derhal harekete geçti, 2021’de “Yabancı Yaptırımlara Karşı Yasa”yı hazırlayıp geçirdi ve yabancı ülkelere karşı yaptırımlar uygulamaya başladı. O yıl Çin, bazı ABD ve AB politikacılarına, diplomatlarına, insan hakları kurumlarına, araştırma merkezlerine ve devlet liderlerine misilleme yaptırımları uygulayarak kendi kırmızı çizgilerini belirledi. Örneğin: Mart 2021’de Çin, Uygur meselesi nedeniyle Avrupa Birliği’nde 10 kişi ve dört kuruma, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da dokuz kişi ve dört kuruma misilleme yaptırımları uyguladı. Uygur soykırımına karışan Çinlilerin önlem alınmasında ve cezalandırılmasında aktif rol oynayan kişilerdi. “Mercato Çin Araştırma Enstitüsü” de o dönemde Çin yaptırımları altındaki dört kurumdan biri olarak listelenmişti. Çin, 2023 yılına kadar Uygurların içişlerine, Hong Kong’un içişlerine, Tibetlilerin içişlerine karışan ve Tayvan’ı ziyaret eden bazı Avrupalı ​​ve Amerikalıları da cezalandıracak.

Norveç’te bir durum analisti olan Bay Balshiyar Umar, Batılılar tarafından uygulanan cezai önlemlerin Çin ekonomisine zarar verme, varlıklarını dondurma ve faaliyetlerini kısıtlama etkisine sahip olduğuna inanıyor, ancak Çin’in Batılılara karşı misilleme yaptırımlarının hiçbir etkisi yok. Bunun nedeni, Çin’in yaptırım listesindeki kişilerin Çin ile ticari bağlarının olmaması veya Çin’de mülk sahibi olmamasıdır. Çin’in cezasına ancak “sembolik ceza” denilebilir ve bu cezanın Uygurlar üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi yoktur.

Rapora göre, Çin’in yurtdışındaki yaptırım tedbirleri şu üç noktada odaklanabilir: Birincisi, Çin, BM’nin beş daimi üyesinden biri olduğu ve ret hakkına sahip olduğu için, uluslararası konularda ret hakkını ne zaman kullanırsa kullansın. onun çıkarınadır. Doğrudan kendi çıkarlarıyla ilgilenmezler ama ya tarafsız kalırlar ya da müttefiklerinin çıkarlarını ilgilendiren konularda aleyhte oy kullanırlar. Örneğin: Çin, Rusya’nın BM’de cezalandırılması kararına engel oluyor.

İkincisi, Çin rejimi, Uygur, Hong Kong ve Tayvan meseleleri üzerinden “Çin’in iç işlerine karışan” yabancı diplomatları, devlet adamlarını ve insan hakları aktivistlerini kara listeye alıyor, onlara vize vermiyor, Çin’e girişlerini yasaklıyor, varlıklarını donduruyor ve yasaklıyor. Çinli şirketlerle iş yapmaktan men’ gibi cezalar uygulayacak. Bu cezaya çarptırılanların ailelerine de aynı muamele yapılıyor.

Üçüncüsü, Çin’in iç işlerine karışan ve Çin’in çıkarlarına zarar veren ticari şirketler, insan hakları kuruluşları, araştırma merkezleri ve kamu projeleri kara listeye alındı, varlıkların dondurulması gibi cezai tedbirler uygulandı. Ancak Çin’in bazı cezaları için açıklamalar yapmasına rağmen, diğer cezaları için herhangi bir açıklama yapmaması, ceza tedbirlerinin sabit bir kalıbının olmadığını ortaya koymaktadır.

Almanya’da bir durum analisti olan Bay Ghayur Bub’a göre, Avrupa Birliği üye devletleri Çin’in ekonomik prangalarından kurtulmak ve Çin’in siyasi nüfuzunu temizlemek için büyük çaba sarf etmedi ve AB önemli kararları kabul edecek durumda değil. Durum analisti Farhat Mohammadi, AB’nin Çin’in cezai yaptırımlarına karşı aldığı mevcut kararların Çin’e büyük bir darbe indireceğine inanıyor.

Nitekim 6 Haziran 2023’te Avrupa Birliği bir “cezalandırma karşıtı araç” ilan etti ve Çin gibi otoriter ülkelerden gelen ekonomik baskılara karşı olumlu adımlar attı. Habere göre Avrupa Birliği şimdi Rusya’ya askeri sektör için hammadde sağladığına inanılan bazı büyük Çinli şirketlere yönelik yaptırımların uygulanmasını acilen tartışıyor.