Çarşamba günü İsveç hükümetinin bir Uygur’u Çin adına casusluk yaptığı suçlamasıyla gözaltına aldığı haberinin duyulmasının ardından diasporadaki Uygurlar şok oldu ve tartışmalar sosyal medyayı sarstı. Bu haber Uygurlar arasında büyük bir heyecan yarattı ve pek çok Uygur, Uygur kökenli bu şüpheli casusun kimliğini merak etmeye başladı. Bazıları bu Uygur’un İsveç’te yaşayan Dünya Uygur Kongresi sözcüsü Dilşat Rişit olabileceğini ileri sürdü.

Agence France-Presse Çarşamba günü yaptığı açıklamada, İsveçli bir savcının bu hafta sonu Çin adına Uygurları casusluk yaptığından şüphelenilen bir Uygur’u tutukladığını bildirdi. Raporda, savcı Mats Ljungquist’in, “Bu adam, Çin istihbarat teşkilatları için Uygurlar hakkında yasadışı bilgi ve istihbarat toplama şüphesiyle tutuklandı.” dediği belirtildi. “Bu dava çok hassas ve soruşturmanın erken aşamalarında olduğundan şu anda daha fazla bilgi sağlayamıyorum.” diye ekledi.

Agence France-Presse’in elde ettiği mahkeme belgelerine göre, şüpheli casus Pazar günü tutuklandı ve 8 Nisan 1967’de doğdu. Raporda, şüpheli casusun bir Çince tercüman talep ettiği belirtildi. İsveç’in ulusal istihbarat teşkilatı SAPO, bu tür suçların çoğunlukla siyasi muhalifleri veya etnik azınlıkları hedef aldığını söylüyor. Sapo, yaptığı açıklamada, “Bu tür casusluk faaliyetleri otoriter ve demokratik olmayan ülkeler tarafından yürütülüyor.” dedi.

Reuters, davayla ilgili olarak Çin hükümetine doğrudan bilgi vermek amacıyla Stokholm’deki Çin Büyükelçiliği ile iletişime geçtiğinde, büyükelçilik e-posta yoluyla davayla ilgili bilgisi olmadığını ve daha fazla yorum yapmayacağını bildirdi.

Çin istihbaratına çalıştığı iddia edilen casusun Dilşat Rişit olabileceği öne sürülürken, Dünya Uygur Kongresi’nden konuyla ilgili yapılan açıklamada, şüpheliyle ilgili mahkeme kayıtlarında Dilşat Rişit’in isminin yer aldığı belirtildi. Açıklamada, Dünya Uygur Kongresi Başkanlığı’nın konuyla ilgili acil toplantı yaptığı ve 2004’ten bu yana örgütün Çince sözcüsü olarak görev yapan Dilşat’ı görevden aldığı belirtildi.

Dünya Uygur Kongresi yaptığı açıklamada, öncü bir örgüt olarak Çin hükümetinin tehlike ve tehditleri konusunda defalarca uyarıda bulunmuş ve bazı karşı önlemler almış olmasına rağmen, örgütsel ve finansal kaynak eksikliği nedeniyle böylesine büyük ölçekli ve karmaşık ulusötesi zulme yanıt veremediğini belirtti.

Dünya Uygur Kongresi, kuruluşundan bu yana, Çin hükümetinin yurtdışındaki Uygurların sesini susturmak için gösterdiği yoğun çabalara ilişkin sürekli olarak sesini yükselttiğini söylüyor. Dünya Uygur Kongresi’ne göre Çin hükümetinin bu eylemleri, yalnızca diasporadaki Uygur topluluklarının güvenliğini ve bütünlüğünü tehlikeye atmakla kalmıyor, aynı zamanda Uygurların yaşadığı ülkelerin egemenliğine, kamu güvenliğine ve ulusal güvenliğine de doğrudan tehdit oluşturuyor.

Dünya Uygur Kongresi ayrıca Uygurların yaşadığı tüm ülkelerin hükümetlerini, bu ülkelerdeki Uygur örgütleriyle etkili bir şekilde işbirliği yapmaya, savunmasız topluluklar için acil koruma önlemleri konusunda devlet kurumlarıyla yakın koordinasyon sağlamaya ve yabancı hükümetlerin korkutma ve müdahalelerinden uzak, meşru insan hakları çalışmalarını yürütebilmelerini sağlamaya çağırdı. Örgüt, açıklamasını, “İlgili makamlarla yakın temas halinde olmayı sürdürüyoruz ve başından sonuna kadar şeffaf, adil ve hukuka uygun bir şekilde hareket etmeleri yönündeki çağrımızı sürdürüyoruz” sözleriyle tamamladı.

İsveç hükümetinin Çin istihbaratı için çalışan ve Uygurları gözetleyen bir Uygur’u tutuklamasının ilk vakası olmadığı ortaya çıktı. Aynı hükümet 2009 yılında, İsveç ve diğer ülkelerdeki Uygurlara ait kişisel bilgileri Çin’e aktardığı iddiasıyla Babür Mehsut isimli bir Uygur’u casusluk suçundan tutuklayıp hapse mahkûm etmişti.