ÇİN DİASPORADAKİ UYGUR TÜRKLERİNİ ŞANTAJ-TEHDİT İLE TUTUKLUYOR VE HEPSEDİYOR

Rose-Hulman Teknoloji Enstitüsü’nde Çin Araştırmaları yardımcı doçenti olan Timothy Grose, “Çin, Uygur kökenli yabancı uyrukluları hedef aldı. ÇKP yetkililerinin daha katı kurallar getirmenin Çin dışındaki Uygurları sessizce korkutarak sindirmek istediğini ” söyledi.

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (UYHAM)

Çinli yetkililer, Pekin tarafından Doğu Türkistan’a herhangi bir dış erişimi önleme çabasının bir parçası olarak Uygur kökenli yabancı uyrukluları alıkoymaya devam ediyorlar.

VOA, kendilerinin veya aile üyelerinin Çin’e geldiklerinde gözaltına alındığını söyleyen farklı uluslardan birkaç etnik Uygur ile röportaj yaptı. Gözaltına alınan yabancı vatandaşların hapse atıldığı, ev hapsine alındığı veya hatta yeniden eğitim kamplarına gönderildiği, bazılarının ise kendi ülkelerine geri gönderildiği iddia edildi.

İstanbullu bir Türk vatandaşı olan Hankiz Kurban, VOA’ya ebeveynleri Yahya Kurban (54) ve Amina Kurban (51)’ın 11 Eylül 2017’den beri gözaltında tutulduklarını söyledi. Hankiz Kurban Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’de bir giyim işletmesi sahibi.

Hankiz Kurban, “Annemin titreyen bir sesle bıraktığı Pekin’deki Türk büyükelçiliği ile temasa geçip onlar için bir şeyler yapmamı isteyen bir sesli mesajın aldım. ” diyor.

Kurban ve kardeşleri, ebeveynlerini boşuna bulmaya çalıştılar. Türk büyükelçiliği onlara “yetkililere, ebeveynlerin serbest bırakılmasını sağlamak için hala Çinli yetkililerle birlikte çalıştıklarını” söyledi.

Uygur kökenli bir başka Türk vatandaşı olan Muyesser Temel, Amerika’nın Sesi (VOA’ya) 40 yaşındaki kardeşi Mehmet Emin Nasir’in 2017 yılının sonlarında bir Türk perde mağazasının sahibi olduğu Kaşgar’da tutuklandığını söyledi.

“Pekin’deki Türk Büyükelçiliği, Ankara’daki Türk Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı’na gitmeye devam ettik. Cevapları ‘Bekle, bu dava üzerinde çalışıyoruz’ oldu.” diyor.

VOA, Türkiye’nin dışişleri bakanlığı ve Pekin Büyükelçiliği ile temasa geçti, ancak bir konu hakkında bir açıklama alamadı.

Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu, geçtiğimiz Nisan ayında Çin’de hapsedilen Türk vatandaşlarıyla ilgili bir meclis sorusuna cevap verirken, hükümetinin diplomatik araçlarını “her düzeyde” eve getirmek için kullandığını söyledi.

” Dünyadaki vatandaşlarımızın karşılaştıkları sorunlar ve bu kapsamda gelen şikayetler yabancı temsilcilerimiz tarafından yakından takip edilmektedir. Her diplomatik ve hukuki araç sorunlarını çözmek için kullanılıyor ve vatandaşlarımıza gerekli hukuki, ekonomik ve sosyal destek sağlanıyor “dedi.

Uygurlar etnik olarak Türk ve dini olarak Müslüman ve nüfusunun 12 milyon olduğu tahmin ediliyor. Bunların yüzde 90’ından fazlasının Çin’in işgali altındaki Doğu Türkistan’da atayurtlarında yaşıyor. Geri kalan Uygurlar, Kazakistan, Kırgızistan gibi Türkiye ve Batı ülkeleri gibi komşu orta Asya ülkelerinde yaşıyor.

2017’den beri Çin, dinlerini terk etmek zorunda kaldıkları kitlesel hapishane kamplarında yaklaşık 1.8 milyon Uygur ve diğer azınlık Müslüman grubunu gözaltına almakla suçlanıyor. Kampların dışındaki kişilerin, dış dünyaya erişimi olmayan katı hükümet gözetimi altında olduğuna inanılmaktadır.

Çin önce gözaltı tesislerinin var olduğunu reddetti ancak daha sonra sadece “yeniden eğitim ve mesleki eğitim” amaçlı olduklarını iddia etti. Pekin, bölgedeki politikalarını “terörizm, aşırılıkçılık ve ayrılıkçılıktan üç kötülükle” savaşmak için olduğunu öne sürdü. Son zamanlarda, “eğitim merkezlerinden” tüm “öğrencilerin” daha fazla ayrıntı vermeden “mezun olduklarını” iddia etti.

Sızan belge

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu, Kasım ayında elde ettiği birkaç resmi Çin hükümeti belgesini yayınladı ve 2017’deki yetkililerin sınır yetkililerini ve polisi Uygur kökenli yabancı uyruklu kişileri el ile seçmeye ve tutuklamaya yönlendirdiğini ortaya koydu.

Belgeler, Çinli yetkililerin Doğu Türkistan’da çeşitli yabancı uluslardan vatandaşlığı olan yaklaşık 1.535 kişiyi izlediğini, yaklaşık 75’inin Çin’de olduğunu ve yaklaşık 560’ının bulunduğu yere itildiğini gösterdi. 75 “kırmızı bayraklı” kişiden 26’sı Türk, 23 Avustralya, beş Kanadalı, beş İsveçli, üç Amerikalı, üç Özbek, üç Fince, iki İngiliz, iki Yeni Zelandalı, bir Fransız ve bir Kırgız idi.

Sadam Abdusalam, ailesi 2017’nin başından beri Çin’de mahsur kalan Avustralyalı Uygurlardan biridir. Çinli bir vatandaş olan eşi Nadila, Çinli yetkililerin pasaportuna el koyduğu 2016 yılı sonunda Avustralya eş vizesi için başvuruyordu. Oğulları Lütfi, birkaç ay sonra doğdu. “Oğlum, Avustralya vatandaşı olmasına rağmen, doğduğu günden beri Avustralya’da benimle biraya gelmesine izin verilmedi ve oğlumu tüm hayatı boyunca görmedim “dedi.

Okyanusya bölgesi Uygurlar Kampanyası yönetim kurulu başkanı Nurgul Sawut’a göre, üç Avustralya Uygur çocuğu ve bir Avustralyalı anne şimdiye kadar Çin’de tuzağa düşürüldü.

Sadam’ın oğlu dışında iki Avustralyalı çocuk büyükanneleri tarafından aile ziyareti için Çin’e götürüldü. Avustralyalı bir daimi ikametgâhı, ev hapsinde tutulan ve pasaportuna Çin’e geldikten sonra el konuldu.

Gözaltına alındı, ülkesine geri gönderildi

Avustralyalı bir Uygur, Temmuz 2017’de Çin’in batısındaki Chengdu havaalanında gözaltına alınan Hayrullah Muhammed, VOA’ya geri gönderilmeden önce neredeyse bir ay boyunca Sincan’da hapsedildiğini söyledi. Yetkili, serbest bırakmanın, Pekin’deki Avustralya büyükelçiliğinin müdahalesinin ardından geldiğini söyledi. “Sincan Chengdu havaalanında özel polis tarafından tutuklandım ve Urumçi’ye uçtum ve gitmeden önce üç hafta içinde en az yedi kez bir gözaltı merkezinde sorguya çekildim ” dedi.

Uygur kökenli bir Kazakistan vatandaşı olan Omir Bekali, VOA’ya Nisan 2017’de Doğu Türkistan’daki ailesini ziyaret ederken beş Çinli polis tarafından tutuklandığını söyledi. ” Ellerime ve ayaklarıma pranga taktılar ve beni götürdüklerinde başım siyah bir başlıkla kaplandı, “dedi Bekali, esaret altındaki sert koşullar nedeniyle vücut ağırlığının neredeyse yarısını 30 kilo verdiğini ekledi. ” Eşimin medyaya, Kazak yetkililerine ve Kazakistan’daki BM ofisine kaybolmam hakkında konuşma çabaları sayesinde, yedi ay yiyecek ve uyku yoksunluğu, dayak ve sorgulamadan geçtikten sonra serbest bırakıldım “dedi.

Bazı uzmanlar, Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) özellikle yabancı ülkelerden Uygur etnik kökenini düşmanca potansiyel ajan olarak gördüklerini iddia ediyorlar. Böyle insanlar, Çin’in Doğu Türkistan’daki gizli eylemlerini ortaya koymada etkili bir rol oynayabileceklerini söylüyorlar.

Indiana’daki Rose-Hulman Teknoloji Enstitüsü’nde Çin Araştırmaları yardımcı doçenti olan Timothy Grose, VOA’ya, ÇKP yetkililerinin daha katı kurallar getirmenin Çin dışındaki Uygurları sessizce korkutacağını umduğunu söyledi. ” Muhtemelen ÇKP yetkilileri, vatandaşlıklarını değiştiren Uygurların da sadakatlerini temelden partiden, Çin’den ve Zhonghua minzudan ve diğer sosyal, dini ve / veya ulusal kolektivitelerden uzaklaştırdıklarını ve bu nedenle potansiyel siyasi tehditlere maruz kaldıklarını varsayar ” dedi.

ÇKP, Çin içindeki Uygurlarla dışarıdan teması daha da kısıtladığı için, “yetkililer, ‘engelleme’, ‘aşırılık’ ve ‘yoksulluk’ ile mücadele hakkında bir anlatım oluştururken, bölgeyi dış etkilerden ‘sterilize etmeyi umuyor’ dedi.

Kaynak: Central Asia News, www.dunyabulteni.net

Etiketler: Çin » Dünya » Genel » Görüş Yorum » Gündem » Haber » insan hakları » Siyaset » Soykırım