İPEK YOLU- KUŞAK VE YOL GÜZERGAHINDAKİ YER ADLARININ ÇİNCELEŞTİRİLMESİ

Dr. Ferhat Kurban TANRIDAĞLI

Tarihi İpek Yolunun karadan giden güzergahının büyük bölümü Doğu Türkistan- Türkistan topraklarından geçmekte olup bu güzergah üzerindeki yer adları da doğal olarak Türkçedir.

Ancak Doğu Türkistan’daki yer adları hatta İpek Yolunun en önemli merkezlerinin adları haritalarda bu yer adlarının Çince söylenişinin Latince yazım şekliyle yazıldığı için yer adlarının Türkçe olduğu anlaşılmamaktadır.

Türkiye’de yazılan bilimsel yazılarda da bu yer adlarının Çince söyleniş şekilleri kullanılmaktadır.

Daha da acı olanı ise Türkiye’de gerçekleştirilen İpek yolu ile ilgili bilimsel sempozyumlarda hatta sempozyum sonrası yayınlanan bildiriler kitabında yer alan haritalarda bu yanlış yapılmıştır.

Yer adları o dili konuşan halkın o bölgedeki tarihi varlığının önemli göstergelerinden biridir Yer adları o bölgenin gerçek sahiplerinin tarihi varlığının kanıtı ve tapusudur. 

Bugün Doğu Türkistan’daki ve Türkistan’daki yer adlarının Türkçe olarak korunması milli varlığımızı devam ettirmek için son derece hayati önem taşımaktadır.

Bu durum düzeltilmezse bir kaç yüz yıl sonra haritalarda yer alan yer adlarının aslında Türkçedeki belli bir adın Çince telaffuzundan geldiğini kanıtlamak zorlaşacaktır.

Akademisyenler bilimsel çalışmalarında bu tür konulara azami hassasiyet göstermelidir 

 
 
 
 
 
 
 
 <!--  /* Font Definitions */  @font-face {font-family:SimSun; panose-1:2 1 6 0 3 1 1 1 1 1; mso-font-alt:宋体; mso-font-charset:134; mso-generic-font-family:auto; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:3 680460288 22 0 262145 0;} @font-face {font-family:"Cambria Math"; panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4; mso-font-charset:162; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536869121 1107305727 33554432 0 415 0;} @font-face {font-family:Cambria; panose-1:2 4 5 3 5 4 6 3 2 4; mso-font-charset:162; mso-generic-font-family:roman; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536869121 1073743103 0 0 415 0;} @font-face {font-family:Calibri; panose-1:2 15 5 2 2 2 4 3 2 4; mso-font-charset:162; mso-generic-font-family:swiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-536859905 -1073732485 9 0 511 0;} @font-face {font-family:"Microsoft Uighur"; mso-font-alt:"Times New Roman"; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:auto; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:0 -2147483648 8 0 65 0;} @font-face {font-family:inherit; panose-1:0 0 0 0 0 0 0 0 0 0; mso-font-alt:"Times New Roman"; mso-font-charset:0; mso-generic-font-family:roman; mso-font-format:other; mso-font-pitch:auto; mso-font-signature:0 0 0 0 0 0;} @font-face {font-family:"Microsoft YaHei"; panose-1:2 11 5 3 2 2 4 2 2 4; mso-font-charset:134; mso-generic-font-family:swiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-2147483001 718224464 22 0 262175 0;} @font-face {font-family:"\@Microsoft YaHei"; panose-1:2 11 5 3 2 2 4 2 2 4; mso-font-charset:134; mso-generic-font-family:swiss; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:-2147483001 718224464 22 0 262175 0;} @font-face {font-family:"\@SimSun"; panose-1:2 1 6 0 3 1 1 1 1 1; mso-font-charset:134; mso-generic-font-family:auto; mso-font-pitch:variable; mso-font-signature:3 680460288 22 0 262145 0;}  /* Style Definitions */  p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal {mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-parent:""; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:8.0pt; margin-left:0cm; line-height:107%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} p.MsoFootnoteText, li.MsoFootnoteText, div.MsoFootnoteText {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-link:"Dipnot Metni Char"; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} span.MsoFootnoteReference {mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; vertical-align:super;} pre {mso-style-priority:99; mso-style-link:"HTML Önceden Biçimlendirilmiş Char"; margin:0cm; margin-bottom:.0001pt; mso-pagination:widow-orphan; font-size:10.0pt; font-family:"Courier New"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-language:ZH-CN;} p.MsoListParagraph, li.MsoListParagraph, div.MsoListParagraph {mso-style-priority:34; mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:8.0pt; margin-left:36.0pt; mso-add-space:auto; line-height:107%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} p.MsoListParagraphCxSpFirst, li.MsoListParagraphCxSpFirst, div.MsoListParagraphCxSpFirst {mso-style-priority:34; mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-type:export-only; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:0cm; margin-left:36.0pt; margin-bottom:.0001pt; mso-add-space:auto; line-height:107%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} p.MsoListParagraphCxSpMiddle, li.MsoListParagraphCxSpMiddle, div.MsoListParagraphCxSpMiddle {mso-style-priority:34; mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-type:export-only; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:0cm; margin-left:36.0pt; margin-bottom:.0001pt; mso-add-space:auto; line-height:107%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} p.MsoListParagraphCxSpLast, li.MsoListParagraphCxSpLast, div.MsoListParagraphCxSpLast {mso-style-priority:34; mso-style-unhide:no; mso-style-qformat:yes; mso-style-type:export-only; margin-top:0cm; margin-right:0cm; margin-bottom:8.0pt; margin-left:36.0pt; mso-add-space:auto; line-height:107%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} span.HTMLncedenBiimlendirilmiChar {mso-style-name:"HTML Önceden Biçimlendirilmiş Char"; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; mso-style-locked:yes; mso-style-link:"HTML Önceden Biçimlendirilmiş"; mso-ansi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-size:10.0pt; font-family:"Courier New"; mso-ascii-font-family:"Courier New"; mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-hansi-font-family:"Courier New"; mso-bidi-font-family:"Courier New"; mso-bidi-language:AR-SA;} span.DipnotMetniChar {mso-style-name:"Dipnot Metni Char"; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-unhide:no; mso-style-locked:yes; mso-style-link:"Dipnot Metni"; mso-ansi-font-size:10.0pt; mso-bidi-font-size:10.0pt;} .MsoChpDefault {mso-style-type:export-only; mso-default-props:yes; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:"Microsoft Uighur"; mso-bidi-theme-font:minor-bidi; mso-fareast-language:ZH-CN; mso-bidi-language:UG-CN;} .MsoPapDefault {mso-style-type:export-only; margin-bottom:8.0pt; line-height:107%;}  /* Page Definitions */  @page {mso-footnote-separator:url("file:///C:/Users/gokturk/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_header.htm") fs; mso-footnote-continuation-separator:url("file:///C:/Users/gokturk/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_header.htm") fcs; mso-endnote-separator:url("file:///C:/Users/gokturk/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_header.htm") es; mso-endnote-continuation-separator:url("file:///C:/Users/gokturk/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_header.htm") ecs;} @page Section1 {size:612.0pt 792.0pt; margin:70.85pt 70.85pt 70.85pt 70.85pt; mso-header-margin:35.4pt; mso-footer-margin:35.4pt; mso-paper-source:0;} div.Section1 {page:Section1;}  /* List Definitions */  @list l0 {mso-list-id:215436198; mso-list-type:hybrid; mso-list-template-ids:862642698 782940286 69140505 69140507 69140495 69140505 69140507 69140495 69140505 69140507;} @list l0:level1 {mso-level-text:"%1\)"; mso-level-tab-stop:none; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt; font-family:"Times New Roman","serif"; mso-fareast-font-family:SimSun; mso-fareast-theme-font:minor-fareast;} @list l1 {mso-list-id:1079910934; mso-list-type:hybrid; mso-list-template-ids:-692135604 69140495 69140505 69140507 69140495 69140505 69140507 69140495 69140505 69140507;} @list l1:level1 {mso-level-tab-stop:none; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt;} @list l2 {mso-list-id:1158225011; mso-list-type:hybrid; mso-list-template-ids:950981218 219729012 69140505 69140507 69140495 69140505 69140507 69140495 69140505 69140507;} @list l2:level1 {mso-level-text:"%1\)"; mso-level-tab-stop:none; mso-level-number-position:left; text-indent:-18.0pt; mso-fareast-font-family:"Microsoft YaHei"; color:#404040;} ol {margin-bottom:0cm;} ul {margin-bottom:0cm;} --> 
 “Kuşak ve Yol” projesinin ilanından sonra Tarihi İpek Yolundaki Yer adları da yeniden dikkat çekmeye başladı. 
 Bilindiği üzere Tarihi İpek Yolunun karadan giden güzergahının büyük bölümü Doğu Türkistan- Türkistan topraklarından geçmekte olup bu güzergah üzerindeki yer adları da doğal olarak Türkçedir. 
 Ancak Doğu Türkistan’daki yer adları hatta İpek Yolunun en önemli merkezlerinin adları haritalarda bu yer adlarının Çince söylenişinin Latince yazım şekliyle yazıldığı için yer adlarının Türkçe olduğu anlaşılmamaktadır. 
 Örneğin: Kaşgar için Kashı, Suluk için Shule, Hanöy (Hanevi) için Hannuoyi, Yarkent için Shache, , Onsu için Wensu, Kroren için Luolan, Beşsu için Wusu ve Kumul için Hami diye yazıldığı gibi. 
 Türkiye’de yazılan bilimsel yazılarda da bu Çince söyleniş şekilleri kullanılmaktadır. 
 Daha da acı olanı ise Türkiye’de gerçekleştirilen İpek yolu ile ilgili bilimsel sempozyumlarda hatta sempozyum sonrası yayınlanan bildiriler kitabında yer alan haritalar da bu yanlış yapılmıştır. 
 (Aşağıdaki harita 2008 yılında yayınlanan “Dünden Bugüne İpek Yolu- Beklentiler ve Gerçekler” adlı kitabın ön sayfasında yer almış olup bu haritada İpek Yolu güzergahındaki en önemli Türk şehri olan Kumul yerine “Hami”, Kroren  yerine “Luolan” olarak yazılmaktadır.                                           
     
   
 Yer adları o dili konuşan halkın o bölgedeki tarihi varlığının önemli göstergelerinden biridir. Bugün Doğu Türkistan’daki yer adları Çoğunlukla Türkçe ve az bir miktar Moğolcadır.
 Bazı yer adları ise Çince anlam tercümesinden gelmekte olup çok eski bir geçmişi yoktur. 
 Buna rağmen haritadaki yer adlarından Türkçe anlam çıkarmak çok zor hatta imkansızdır. 
 Aşağıdaki haritada Kaşgar yerine “ Kashı” ve Kumul yerine “Hami” olarak yazılmıştır. 
      
 Bu durum düzeltilmezse bir kaç yüz yıl sonra haritalarda yer alan yer adlarının aslında Türkçedeki belli bir adın Çince telaffuzundan geldiğini kanıtlamak güçleşecek. 
 Çin’in “Doğu Türkistan tarihten beri Çin toprağıdır”  tezine destek yaratılmış olacaktır. 
 (Aşağıdaki Doğu Türkistan Haritasında neredeyse yer adlarının tamamı Çince söyleniş şekliyle yazılmıştır)
   
 Dolayısıyla,bu durumu tez elden düzeltmek lazım. En azından Türk Akademisyenlerin bilimsel çalışmalarında ve Türkçe haritalarda yer adlarının Türkçe yazılmasına özen gösterilmelidir. 
 Önce bu durumun oluşmasındaki nedenlere bakalım.
 Bu durumun kaynağını 3 noktada arayabiliriz:  
 1.      Çin dilinin ve yazı karakterinin özelliği.
 Bilindiği gibi Çince heceli bir dil olup sözcük yerine geçen karakterler genellikle açık heceden oluşur. (Sadece geniz sesi olan “n”, “ng” “r” bunun dışındadır. Örneğin: men /门, meng 梦, er 二 gibi.)
 Dolayısıyla alfabetik dillere ait yer adları ve kişi adları Çinceye ses çevirisi yapılırken kapalı heceler açık heceli karakterlere bölünerek söylenir. 
 Örneğin: İstanbul, üç tane kapalı heceden oluşan bu yar adı Çinceye ses çevirisi yapıldığında 伊斯坦布尔Yīsītǎnbù'ěr olarak beş açık heceye bölünerek söylenmek durumundadır. 
Mehmet: İki adet kapalı heceden oluşan kişi adı. Çinceye ses çevirisi yapılırken 麦合买提 mai he mai ti olarak dört adet açık heceye bölünerek söylenmektedir. 
2.      DoğuTürkistan’ın günümüzdeki resmi statüsü. 
1884 yılında Doğu Türkistan’ın Çin işgaline uğrayıp adının Şin Ciang (Xin Jıang/新疆) [1]olarak değiştirilmesi ve ardından 1949 da Komünist Çin iktidara gelince Doğu Türkistan’ın “Çin Halk Cumhuriyeti Uygur Özerk Bölgesi” olarak haritalarda yer alması bazı yer adlarının Çince söyleniş şekli ile sorgusuz olarak kullanılmasına sebep olmuştur. 
Bu durum tarihi haritalar ile son dönem haritalarını karşılaştırıldığında çok daha açık görülür. 
3.      Çin yazı kültürü tarihten beri Çin’in en etkin asimilasyon ve sahiplenme aracı olarak iş görmüş ve her fırsatta art niyetle kullanılmıştır. Özellikle kural gereği yer adları ses tercümesi yapılırken olabildiğince karakter oyunu yapılmış ( Örneğin: Onsu = wensu 温宿hatta işine geldiğinde tamamen anlam tercümesi yapılmıştır. 
Örneğin: Köknor ‘un Çinghai (Qing Hai/ 青海). 
Çin yazı özelliğini bazen siyası ayrımcılık hatta şantaj aracı olarak kullanmaktadır. 
(Yazının devamında örneklerle açıklama yapılacaktır)
 
Çincenin özelliği hakkındaki açıklamalar ve diğer kuşkuları dile getirdikten sonra İpek Yolu güzergahındaki doğru bilinen yanlış yer adlarına bakalım: 
1)      Kaşgar:  İki adet kapalı heceden oluşan bu yer adı Çinceye Kā shi gé ěr/喀什葛尔
Olarak dört adet açık hece ile söylenmiş ve dört karakterle yazılmıştır. Çince tam söylenişi “ Kā shi gé ěr” dir. 
Çince yer adları genellikle iki hece veya iki karakterden oluşur. Örneğin: Henan/河南、Hebei/ 河北, Gansu/ 甘肃, Bei Jing/北京、  Shanghaı /上海
Çincedeki bu özellik burada da kendini göstermiş, önceleri “Ka shı ge er” adı ağız dilinde kısaltılıp “ Kashı” denmeye başlamış, daha sonraları ise (politik amaçlarla)yazı dilinde de kısaltılmış sonuçta Kaşgar adı haritalarda “Kashı” olarak yazılmaya başlamıştır. 
2)      Suluk: Kaşgar’ın eski adı olup, Çin kaynaklarında “Shule /疏勒”[2]olarak yazılmıştır. Batı dillerinde “İpek, ipekle ilgili, İpeğin ana vatanı” anlamında kullanılan “serica, seres,  sinica “ gibi sözcüklerin Kaşgar’ın M.Ö adı olan “Suluk, sulak” tan geldiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır.[3] Onun için Shule değil Suluk yazılması önemlidir.
 
3)      Yarkent: İki heceli olan bu yer adı önceleri Yè ěr qiāng / 叶尔羌olarak üç açık heceyle yazılıp söylenmiştir. Örneğin : Yè ěr qiāng hàn guó / 叶尔羌汗国(Yarkent hanlığı) 
Çin Halk Cumhuriyeti kurulduktan sonra bazı siyasi izleri silme amacıyla Yarkent adı bölgedeki “Şaş” mahallesinin Çince söylenişi olan  莎车Shā chē  olarak yazıp söylenmeye başlamıştır. 
İpek Yolunun en önemli kavşağı, Marco Polo’nun da “ Yarkend- Türkistan’ın güzel bir şehri”[4] diye övdüğü bu yurdun adı İpek yolunu gösteren haritalarda “Shache” olarak yer almaktadır. 
4)      Onsu: Bugün Aksu iline ait ve Taklamakan çölünün kuzey batısında yer alan bir ilçe olan ONSU Çinceye Wensu温宿 olarak ses çevirisi yapılmış olup aslı açık heceli olan bu yer adı gene iki heceyle Çinceye ses çevirisi yapılmıştır. Acı olan ise tarihteki “Yedi su” tabirini tamamlayan ONSU bugün haritalarda Wensu olarak yazılmakta ve Türkçe ad olduğu anlaşılmamaktadır. 
5)      Kıroren: Türkçe iki heceden oluşan bu yer adı楼兰 luólán olarak kısaltılmıştır. 
Kıroran antik kenti Doğu Türkistan’ın güneyindeki Lopnur bölgesinin kuzey-batı ucunda, Tarım havzasının doğusunda,  tarihi İpek Yolu’nun boğazında yer alır. 
 
İpek Yolu güzergahının en önemli kavşaklarından olan  Antik Kıroran Kenti haritalarda Lou lan olarak yazılırken, buradan kazılan 3800 yıllık mumya için de Loulan Güzeli denmektedir. 
Bu adın Türkçeden geldiğini kanıtlamak ileride çok zor olacaktır. 
        Tarihi İpek Yolu’nun önemli kavşaklarından olan Kıroran antik kenti Türk Milletinin Doğu Türkistan’daki binlerce yıllık varlığının bir kanıtı ve damgasıdır. 
Bu açıdan bakıldığında bu yer adının haritalarda hatta bilimsel yazılarda Çince telaffuzla “Loulan” olarak yer alması hem yanlış hem tehlikeli bir durumdur.
Dolayısıyla tekrar ediyoruz: 
Kıroran’dır, Loulan değildir.  
 
 6)Beşsu: Bu yer adı Çince anlam hem ses çevirisi olarak Wusu 乌苏 şeklinde yapılmıştır Tarihi ad olan “Yedi su” tabirini tamamlayan bu yer adı haritalarda “Wusu” olarak           yazılmaktadır. 
 7)Kumul : (Kam+ıl >Kamol> Kamul> Kumul). Çince üç tane açık heceyle
  söylenmiş olup yazı karakteri Yuan devrinden itibaren  哈密力 ha mi li olarak           yazılmaya başlamıştır. Daha sonraları ise Hami (哈密) olarak iki heceye düşmüştür. 
 Doğu Türkistan’ın Çin ile hudut şehri,   İpek yolunun en önemli kavşaklarından birisi olan, bünyesinde halen “Arıtürk” adıyla yer adı barındıran, daha da önemlisi Türk
  kültüründe önemli yeri olan Şamanizm etkisini taşıyan Kumul  adı haritada  “Hami”  olarak yazılmaktadır. 
 4.      Çin yazı kültürü tarihten beri Çin’in en etkin asimilasyon ve sahiplenme aracı olarak iş görmüş ve her fırsatta art niyetle kullanılmıştır. Özellikle kural gereği yer adları ses tercümesi yapılırken fırsat buldukça karakter oyunu yapılmıştır. 
Çin yazı özelliğinin siyası ayrımcılık aracı olarak kullanıldığına dair bir örnek: 
 1)      Türk:        Tūjué突 厥 
             Türkiye: Tǔ'ěrqí土耳其 
 Çin kaynaklarında Türk adı için Tūjué突 厥ses çevirisi ve karakteri kullanılmıştır. 
Tūjué bùluò  /突厥部落 (Türk Boyları),  Tūjué sītǎn /突厥斯坦(Türkistan) gibi. 
Türkiye adı için ise 土耳其 Tǔ'ěrqí derken karakteri değiştirmiş, böylece Tarihteki Türklerle Türkiye Türkleri arasındaki bağı sönükleştirmeyi amaçlamıştır. 
 Karakterler anlam olarak ta değişiktir. Tarihi kitaplarda Türk için “Ani, yarmak “ anlamına gelen tu /突 karakteri kullanılırken (tūpò突破yarmak),  Türkiye için ise “ toprak, kıro, rüstik” anlamına gelen tu 土 /(tǔqi气=rustik) karakteri kullanılmıştır. 
 2)      Kırgız:         Kē'ěrkèzī zú 柯尔克孜族 
            Kırgızistan:  Jí'ěrjísī tǎn吉尔吉斯坦
  
 Doğu Türkistan’daki Kırgızlar için Kē'ěrkèzī zú 柯尔克孜族 (Kırgız Milleti) ses çevirisi ve karakterleri kullanılırken, Kırgızistan için ise  Jí'ěrjísī tǎn吉尔吉斯坦 diye   ses çevirisi ve değişik karakter kullanmıştır. Amaç ise Doğu Türkistan’daki Kırgızlar ile Kırgızistan’ın farklı olduğu algısını bilinçaltına yerleştirmektir.
 
Çin yazı kültürünün siyası ayrımcılık hatta şantaj aracı olarak kullanıldığına dair bir örnek: 
5 Ekim 2019 tarihinde İstanbul Büyük Şehir Belediyesi sözde Çinli turistlere göz kırmak için Toplu taşıt duraklarına yer adlarını Çince olarak yazma uygulaması başlattı. Buuygulamyı fırsata çeviren Çin,  Yazı kültürünün sinsi yüzünü kullanmıştır. Aslında yer adları ses çevirisi olarak yapılması gerekir ve Çemberlitaş adı “çie mu bai li ta shı且姆柏丽塔石“ olarak pek ala yazılabilirdi. Ancak Çin şantaj niyetine bu yer adını “ Jun shı dan ding jı nıan zhu Konstantin anıtı” olarak kendilerince sözde anlam tercümesi yapmıştır. 
   
 
  
  
 Sonuç: 
 Yer adları o dili konuşan halkın o bölgedeki tarihi varlığının önemli göstergelerinden biridir Yer adları o bölgenin gerçek sahiplerinin tarihi varlığının kanıtı ve tapusudur.  
 Bugün Doğu Türkistan’daki ve Türkistan’daki  yer adlarının Türkçe olarak korunması  milli varlığımızı devam ettirmek için son derece hayati önem taşımaktadır.
 Bu durum düzeltilmezse bir kaç yüz yıl sonra haritalarda yer alan yer adlarının aslında Türkçedeki belli bir adın Çince telaffuzundan geldiğini kanıtlamak zorlaşacak ve 
 Çin’in “Doğu Türkistan tarihten beri Çin toprağıdır”  tezine destek yaratılmış olacaktır. 
 Akademisyenler bilimsel çalışmalarında bu tür konulara azami hassasiyet göstermelidir.
 Onun için 
 “KASHI “  DEĞİL “KAŞGAR”DIR
 “SHULE “ DEĞİL “SULUK/ SULAK”DUR
 “SHACHE” DEĞİL  “YARKENT”TİR
 “WENSU”   DEĞİL  “ONSU”DUR
 “LOU LAN” DEĞİL  “KIROREN”DİR. 
 “WUSU(USU)”  DEĞİL “BEŞSU“DUR.
 “HAMİ” değil, “ KUMUL”DUR.
  
 Kaynakçalar: 
 Dünden Bugüne İPEK YOLU Beklentiler ve Gerçekler, Ötüken Neşriyat A.Ş, 2008,
  Ankara. 
 Uluslararası İpek Yolu Sempozyumu: Türkiye ile Kore Arasında Uygarlıkların Etkileşimi- Bildiriler, İstanbul Üniversitesi yayınları, Yayın Nu: 20, 2018, İstanbul. 
 Lıu chang ming /刘长明   , “Zou du Kashı /走读喀什: Kaşgar’ı okumak”, Şinciang 
 Meishu chubanshe (Çince) yayını, 2005, Urumçı, 
 Marco Polu’nun Geziler Kitabı, Türkçeye Çeviren: Ömer Güngören, Yol Yayınevi 2015, 
 İstanbul. 
 Tanrıdağlı F.K: Küresel Güç Olma Sevdası- Çin Rüyası, Çinaraltı Yayınevi, 2019, 
 İstanbul. 
  
 
 
 [1] Ferhat Kurban Tanrıdağlı, “ Küresel güç olma sevdası- Çin Rüyası”, Çinaraltı Yayınevi, 2019, İstanbul, s: 24 
 [2] Lıu chang ming /刘长明   , “Zou du Kashı /走读喀什: Kaşgar’ı okumak”, Şinciang Meishu chubanshe (Çince) yayını, 2005, Urumçı, s: 24, 164.  
 [3] Ferhat Kurban Tanrıdağlı:” İpeğin anavatanı ve kaşifleri hakkında yeni mülahazalar”, Uluslararası İpek Yolu Sempozyumu- Bildiriler, 2-3 Temmuz 2018, İstanbul, s: 151 
 [4] “Marco Polo’nun Geziler kitabı” Türkçe çevirisi: Ömer Güngören, Yol Yayıncılık, 2015, İstanbul. S: 45, 46.