UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)
7 sanayileşmiş ülke grubunu oluşturan ve G7 ülkeleri olarak tanımlanan 7 ülkenin dışişleri bakanları 18 Nisan 2023 tarihinde Japonya’da yaptıkları ortak bir basın açıklamasında :” Çin yönetiminin Uygur bölgesinde işlediği ağır insan hakları ihlallerinden derin endişe duyduklarını ve bu ihlaller sona erene kadar endişelenmeye devam edeceklerini bildirdiler.
Geçen yıl yapılan dünyanın en gelişmiş 7 demokratik ülkesinin devlet ve hükümet Başkanlarının katıldığı G7 Zirve toplantısında da Uygurlara karşı İnsan Hakları ihlalleri gündeme getirilmişti. Dışişleri Bakanları toplantısında bu yana Uygur meselesi bir kez daha gündeme getirilmiş oluyor. 2022 yılının Haziran ayında yapılan sanayileşmiş 7 ülkenin liderleri Zirve toplantısı sonrası yayınlanan ortak basın açıklamasında bu konu ” Çin’in Uygur bölgesinde yaşayan müslüman halkları Köle/İşçi olarak zorla çalıştırılması ve diğer insan hakları ihlallerinden büyük endişe duyuyoruz.” cümleleri ile gündeme getirilmişti.
7 ülkenin dışişleri bakanlarının Japonya’da 3 gün süren toplantısı 18 Nisan’da sona erdi. Toplantının ortak bildirisinde Ukrayna savaşı, Hint-Pasifik bölgesinin güvenliği, Çin, Kuzey Kore, Afganistan, İran, Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin egemenliği ve ekonomik güvenliği başta olmak üzere 24 kilit ve öne çıkan konu gündeme getirilerek müzakere edilmişti. Zirve sonucu yayınlanan ortak açıklamada Çin’in işgalindeki Uygur bölgesi ve Tibet başta diğer bölgesindeki insan hakları ihlalleri için ” Uygur bölgesi ve Tibet de dahil olmak üzere Çin’in yönetiminde yaşayan Çinli olmayan Halklara yönelik insan hakları ihlalleri ve etnik aşağılama ve ırkı soykırım ve diğer suiistimallerine ilişkin BM. ve diğer uluslararası hukuk ve insan hakları kuruluşlarının raporlar hakkında Çin hükümetine duyduğumuz endişeyi ifade ediyoruz.” cümleleri ortak açıklamada yer almıştı. Ayrıca, Hong Kong’un özerklik yasası ve temel özgürlük haklarının sürekli çiğnenmesi karşısındaki kaygılarımızı bir kez daha ifade ediyor ve Çin’in Hong Kong’a geri verilmesi ile ilgili Çin İngiliz Ortak anlaşmasına uymaya özerklik yasalarına ve uluslararası ve yasal yükümlülükleri çerçevesinde hareket etmeye çağırıyoruz.” ifadeleri de yer almıştı.
Ortak açıklamada Çin’i BM sözleşmelerinde belirtilen ortak amaç ve ilkelere bağlı kalmaya ve tehdit, zorlama, sindirme veya gerginliklerin görüşmeler yolu ile çözülmesi yerine aşırı güç ve silah kullanmaktan kaçınmaya ve Doğu Denizi ve Güney Çin Denizi’ndeki durumdan derin endişe duyulduğu vurgulanıyor ve “Statükoyu silah zoruyla veya şiddetle değiştirmeye yönelik her türlü girişime karşı oldukları ve Çin’in Güney Çin Denizi’ndeki haksız talepleri konusunun yasal bir dayanağı olmadığı ve bu konuda Çin’in askeri girişimlerine tamamen karşı oldukları hususu da yer alıyordu.
G7 Grubu ülkeleri Çin’e karşı Daha sert olacaklar
Sanayileşmiş 7 ülkenin dışişleri bakanları, 16 Nisan’da Japonya’da başlayan 3 günlük bir toplantısında şu hususlar da müzakere edildiği bildirildi :
- Çin’in Tayvan’a yönelik günden güne artan ve büyüyen tehdidi,
- Kuzey Kore’nin kontrolsüz füze ve nükleer denemelerini
- Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini cezalandırmada kararlı kalacakları
AP( Associated Press)Haber Ajansına göre, toplantının ana gündemini Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı oluştur sa da, Çin’in başta Tayvan olmak üzere Kuzeydoğu Asya’ya yönelik artan tehditlerine karşı önemli tepkisel tartışma konularından biri oldu.
Öte yandan 16 Nisan’da Japonya Dışişleri Bakanı Hayashi, bölge dışındaki ülkelerin “endişelerimizi doğrudan dile getirmeleri ve Çin’i uluslararası toplumun sorumlu bir üyesi olarak hareket etmeye çağırmaları gerektiğini” söyledi.
Alman radyosuna göre, 17 Nisan’da Almanya Dışişleri Bakanı Analina Baerbock, Almanya’nın Çin ile ekonomik işbirliği çıkarları olduğunu ancak, Çin’in uluslararası hukuk ihlallerini “görmezden gelmeyeceklerini ” söylediğini bildirdi. Almanya Dışişleri Bakanı ayrıca “Uluslararası hukuk ihlal edilirse Avrupa’nın buna seyirci kalmayacağı konusunda net ve kesin tavır koymaktan çekinmeyeceğiz” dediğini bildirdi.
Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna yaptığı konuşmada “Çin’e yönelik bu konudaki aynı sinyali Çin’e ve dünyaya net ve tutarlı bir şekilde gönderiyoruz” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Blinken, şimdiye kadarki görüşmelerin “pozisyonlarımızı daha da yakınlaştırdığını söyleyebiliriz.” sözleri dikkat çekici bulundu.
G7 Dışişleri Bakanları Toplantısı Çin’in geçtiğimiz günlerde Tayvan yakınlarında gerçekleştirdiği 3 günlük askeri tatbikatın ardından gerçekleştiği de özellikle dikkati çekti..
Associated Press’in haberine göre, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un geçtiğimiz günlerde Çin’e yaptığı ziyarette Tayvan’la ilgili açıklamalarının, 7 sanayileşmiş ülkenin(G7) Çin konusunda fikir ayrılığı yaşadığı izlenimini verdiğini , ancak 7 sanayileşmiş ülkenin diplomatlarının Çin konusunda ortak açıklamasında bu izlenimin tam tersinin gözlendiği bildirildi.
