ELCEZİRE ; ÇİN,DOĞU TÜRKİSTAN MÜSLÜMANLARINA SAYGI GÖSTERMELİ VE HAKLARINI İADE ETMELİDİR.

  Hamit Göktürk

Doğu Türkistan’da  Müslüman Uygurların dramatik  durumu ve  işgalci Çin yönetimine karşı   şiddetini arttırarak sürdürdüğü ve çoğunluğu  ölümle sonuçlanan  protesto   olayları uluslar arası toplumun bu ülkeye ve Müslüman Uygur Türklerine karşı    ilgisini arttırmaktadır. Son aylarda  İslam  batı ve hatta bağımsız Rus   medyasında bu ülkedeki olayların nedenleri ve Çin yönetiminin baskı, şiddet ve assimilasyon uygulamaları üzerine haberler ve ilginç yorumlara sıkça rastlanmaktadır.

İslam aleminin ve hatta dünyanın en önemli medya kuruluşlarından biri sayılan Katar merkezli Elcezire Tv.’nun internet sitesinde  Doğu Türkistan ve bu ülkedeki son gelişmeler ile ilgili  önemli ve ayrıntılı bir  makale yayınlandı.

Haber-yorum şeklinde kaleme alınan makalede  Doğu Türkistan’ının tarihi geçmişi, şimdiki durumu ve bu ülkede son aylarda  onlarca müslüman’ın öldürülmesi ile sonuçlanan   olaylara  geniş yer veriliyor ve olaylara sebep olan  başlıca  amiller,ana hatları ile   ortaya konuluyor.

ABD.merkezli Hür Asya Radyosunun haber portalında Uygur Türkçesi ile yer alan analizde ; Olayların temel  ve en önemli nedenlerinin  ekonomik kaynakların bölüşümü noktasındaki etnik ayırımcılık ve Çinlilerin dini ve ırkı  aşağılama,Müslüman Uygur Türklerinin dini inançlarına yapılan saygısızlık ve yasaklamalar olarak  vurgulanıyor. Yürütülen bu  tür ayırımcı ve dışlayıcı  uygulamaların etnik bölünmeyi arttırdığını bu durumun ise,  kısa vadede  Uygurların İslami hassasiyetlerinin daha da   yükselmesine yol açtığını belirtiyor. Elcezire Haber portalı,  ayrıca,Çin işgal yönetimini uyararak,etnik düşmanlık ve kin’in  sona erdirilmesi için Uygurların refah seviyesinin yükseltilmesi ve ülkede elde edilen zenginliklerin paylaşımında  Müslümanlara da pay verilmesini öneriyor. Ayrıca,Çin  Yönetimin Ülke Müslümanları arasında günden güne  yükselmekte olan  İslami  değerlere saygı göstermesi  gerektiğini belirtiyor.

Makalede Doğu Türkistan’daki olaylar ile ilgili Çin yönetiminin  açıklamaları ile bağımsız medya organlarında  yer alan haber ve yorumlar karşılaştırılmakta ve bu her iki tarafın görüşleri dışındaki   yorumlara de yer verilmekte. Çin’deki mevcut sistem,merkezi Çin ile  Doğu Türkistan arasındaki  ekonomik farklılıklar,sosyal olaylar ve bunların nedenleri ile ortaya çıkan sonuçlarını, aşağıda belirtilen 5 madde üzerinden açıklıyor ;

1-      Temel nedenlerin başında hızla değişime uğrayan toplum  ve modernleşen insan hayatı. Çin’deki bu hızlı  gelişim ve değişimin Doğu Türkistan’a de bir yansıması olduğu ileri sürülüyor. Sosyal patlamaların Doğu Türkistan’da olduğu gibi Merkezi Çin’de de meydana gelmekte olduğu vurgulanıyor.

2-       Çin Hükümeti Batı Bölgesini Dünya’ya Açma sloganı ile bölgeye büyük oranda  yatırımlar yapmaktadır. Ancak, Müslüman Uygurlar bu yatırımlardan çok cüz’i oranda  yararlanabilmektedir. Ülkede açılan sanayi tesisleri ve işletmeler de, büyük bir işsizlik  içinde kıvranan  yerli halkın istihdamında da fırsat yaratmıyor. Ayrıca,bölgede kurulan  bu tesis ve işletmeler çevre kirliliğine sebep olmakta,toprak ve suyun  aşırı derecede kirlenmesi ve yaşam için gerekli gıda başta diğer maddelerin fiyatlarının yükselmesine sebep olmakta  ve tarımla uğraşanların gündelik hayatını daha da zorlaştırmaktadır. Çin orjinli  yatırım Şirketleri bölgeye yatırım yaparken,tesis ve işletmelerde çalışacak işçileri dahi Çin’den birlikte getirmekte ve yerli Müslüman halka  önemsiz ve teknik olmayan işlerde çok az bir oranda ve göstermelik bir sayı  tahsis etmektedir.Bu nedenle bölgenin kalkınması Müslüman yerli halkın refahına  gözle görülür ve yeterli bir  katkı sağlamaktan çok uzaktır. Bunlardan başka yerli halkın ecdatlarından kalan topraklarına zorla el konularak kitle halinde getirilen göçmen Çinlilere pay edildiği vurgulanmakta. Müslüman Uygurların ekonomik sistemden dışlanması,işşizliğe mahkum edilmeleri, etnik ayırımcılık ve aşağılama, mahalli ve dini değerlerine saygı gösterilmemesi,yönetimde yaygınlaşan  yolsuzluklar ve rüşvet ve çürüme yerli halkın  yönetime olan memnuniyetsizliği ve kızgınlığını arttırmaktadır. Bu durum ,yerli halk üzerinde   “Batı Bölgesini Açma”  politikasına karşı  şüpheler uyandırmakta ve güvensizliği arttırmaktadır. Bu durum ise,  olayların  meydana gelmesindeki  en önemli sebeplerden biri olduğu vurgulanmaktadır.

3-      Bölgeler arası eşitsizlik,bir diğer temel ve başlıca nedenlerden biri olarak gösterilmekte.  Doğu Türkistan,Çin’de mevcut 31 bölg(eyalet)  içerisinde  üretim bakımından 18.sıradadır. Bu oran seviye bakımından  pek düşük görülmese de  Bölgede yaşayan Yerli Uygurlar ile göçmen Çinliler arasındaki hayat seviyesi noktasında,insanı hayrete düşürecek derecede bir dengesizlik bütün çıplaklığı ile görülmektedir.Doğu Türkistan’ın Kaşgar,Artuş, ve Hoten gibi Müslüman Uygurların çoğunluk olduğu bölgelerde  gelişmişlikten söz açmak mümkün görülmemektedir.Bu bölgelerde yoksulluk,Çin’in en fakir bölgesi sayılan Guycu Ülkesinden daha fazladır. Buna karşılık  bir Petrol şehri olan ve  tamamen Çinlilerin oluşturduğu  Karamay şehrinin yıllık GSMH.Çin’in en zengin ve gelişmiş şehirlerinden Tien Jin’den de yüksektir. Doğu Türkistan’ın kuzeyi tamamen Çinliler,güneyinde ise ekseriyetle Müslüman Uygurların yaşadığı nazarda tutulduğunda, göçmen Çinlilerin  Ülkenin gerçek sahibi Uygurlardan kat kat daha  zengin olduğu, yüksek ve iyi bir hayat sürdüğü görülecektir. Bu ise, Kaşgar ve Hoten gibi güneyde bulunan ve Uygurların kahir ekseriyette olduğu   şehirlerde olayların daha çok meydana geldiği kolayca anlaşılacaktır.

4-      Doğu Türkistan’da yeraltı Kur’an Kursları ve Medreselerin  sayıların gün geçtikçe artması.

Doğu Türkistan’da mevcut  mescit ve Camilerin sayısı yeterli sayıda gözükse de ,bu ibadet yerlerindeki her türlü dini faaliyetlerin tamamı Çin yönetiminin kontrol ve gözetimindedir.Son yıllarda Uygur Müslümanlar arasında İslam akidesinin tekrar canlanması yeraltı Kur’an Kursları ve medreselerinin sayılarının artmasına yol açmıştır. Bu tür mekanların Müslümanlar arasında reğbet görmesi ve güçlenmesi  çok yaygın haldedir. Son yıllarda meydana gelen olayların bu tür Kurs ve Medreseler ile çok yakından irtıbatlı olması iddiası, için bu mekanlar Çin yönetiminin esas hedefi haline gelmiştir.

5.   Doğu Türkistan’da yaşayan Müslüman Uygurların  İslam akidesine karşı  olan  ilgilerinin çok çok artmış olması  ve dini ibadetlerin  bütün yasak ve engellemelere karşı  ısrarlı bir şekilde yaygın olarak yerine getirmek istemeleri,bu noktada  iki temel sonucun(politikanın) oluşmasına yol açmıştır.Birincisi Çin Hükümetinin bölgedeki dini faaliyetleri  bir devlet güvenliği sorunu olarak algılaması,diğeri ise,Uygurlara karşı ağır baskılar ve hatta Uygur Müslümanlarına karşı  hakaret içeren sert tedbirleri yürürlüğe koymasıdır. Örneğin,tesettüre uygun şekildeki kıyafetlerin  yasaklanması ve onların Komünist Parti’ye üye olmaya zorlanması gibi. Buna karşılık, Uygurların   Çin’in bu icraatlarına karşı aynı sertlik ve derecede tepki göstermeleri ve dini inançlarının gereğinin yerine getirilmesi noktasında tavizsiz davranmaları  sonucunu doğurmuştur.Doğu Türkistan’da meydana gelen  olayları,Köy ve Kasabalarda vazifeli devlet görevlilerinin konut dokunulmazlığını hiçe sayarak  evlere zorla girmeleri ve   evlerdeki dini hayat ve faaliyetleri  kortrol etmeye çalışmaları sonucu meydana geldiğini örnek olarak vermektedir. Çin’in bu baskıcı tutumunun  Uygurların Çin yönetimine karşı itirazlarının ve protesto  eylemlerin temel sebeplerinin başında geldiğini belirtiyor.

Makalenin sonunda,yukarıda gösterilen 5 temel amilin dışında  Uygur diyarındaki   manfaat  çatışmalar ve etnik gerilimin sonucunda ortaya çıkan sosyal  bir hadise olduğu vurgulanıyor.Bunun kısa vadeli sonucu ise,Çin’in  uygulamaya koyduğu güvenlik tedbirleri ve buna karşılık oluşan dini hassasiyetlerin artmasıdır. Bu meselenin  halledilmesi için  en önemli anahtar ise,Çin yönetiminin Müslüman halkın hayat seviyesinin  ve refah düzeyinin iyileştirilmesi  ve  gün geçtikçe  yükselen dini  hassasiyetlerine doğru  ve saygılı şekilde politikalar  üretmelerine  bağlı olduğu belirtiliyor.

 

 

 

 

 

Etiketler: Görüş Yorum