UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Almanya merkezli Dünya Uygur Kurultayı(DUK)Başkanı Dolkun İsa, 06 Ekim 2022’de Cenevre’de yapılan BM.İnsan Hakları Yüksek Konseyi toplantısında Çin’in Doğu Türkistan’daki   insan hakları ihlallerinin özel bir oturumda ele alınarak görüşülmesi hakkındaki oylamada Çin’i destekleyen Kazakistan ve Özbekistan’in  bu olumsuz tutumuna tepki gösterdi ve “Kazakistan ve Özbekistan’in bu tavrı  Doğu TÜrkistan Türklerini derinden üzmüş ve  hayat kırıklığı yaratmıştır.” açıklamasında bulundu.

Özgür Asya radyosuna  Kazakistan ve Özbekistan’in BM:lerde Oylama esnasındaki tutumu ile ilgi olarak değerlendirmelerde bulunan DUK Başkanı İsa şöyle konuştu : ”  Doğu Türkistanlı Uygurlarla tarihi, kültürel ve kan bağı olan Özbekistan, Kazakistan ve diğer Türk ülkeleri ile bazı İslam ülkelerinin  BM’de Çin’e destek oyu verdiğini tüm dünya gibi Uygur Türkleri de ibretle  izlenmiştir. Orta Asya’daki iki kardeş Türk ülkesi Kazakistan ve Özbekistan’ın BM’de Çin’e destek vermesi sadece yurtdışındaki Uygur halkının  tepkisini çekmekte kalmamış, Özbekistan ve Kazakistan’daki aydınların da büyük protestoları ile karşılanmıştır. Özellikle Özbekistan ve Kazakistan’ın Çin’in yanında yer almaları ve  tasarının aleyhine oy kullanmaları   bu ülkelerin zkan ve din kardeşleri ve aynı zamanda  tarihi komşuları olan Uygurları büyük bir hayal kırıklığına uğratmıştır. Bu komşu ve Kardeş ülkelerin ileride  yapılacak oylamalarda bu  yanlış tutumunu telafi edeceklerini ümit ediyorum.” şeklinde konuştu.

Türkiye, Karar Tasarısının Hazırlanmasında Olumlu Duruş Sergiledi.

BM.lerdeki oylamada Türkiye’nin tutumu hakkındaki sorularını cevaplandıran DUK Başkanı İsa şunları söyledi : ” Türkiye’nin BM.İnsan Hakları Yüksek Konseyi üyeliği sona ermiştir. Bu nedenle Türkiye Konsey’de üye olarak yer almadığı için oylamaya katılamamıştır. Ancak,Türkiye, bu karar tasarısı hazırlayan ABD. başta batılı ülkeler ile  aynı safta yer alarak  bir nevi desteklemiştir. Cumharbaşkanı Sayın Erdoğan’in BM.77 genel Kurulundaki konuşmasında  Doğu Türkistan’daki İnsanlık suçları ve etnik soykırım için “Uygur Türkleri”   cümlesini kullanması ve  Dışişleri Bakanı Sayın  Çavuşoğlu’nun da zaman zaman Uygur meselesini gündeme getirmesi  çok olumlu gelişmelerdir.   Bütün bu gelişmeler  Türkiye’nin Önümüzdeki dönemde Uygur meselesine olan tutumunun olumlu yöne doğru yöneleceğinin işaretleri olarak görüyorum.” şeklinde konuştu.

BM.’lerde Ne Olmuştu ?

31 Ağustas’da BM.İnsan Hakları yüksek Konseyinde açıklanan Uygur Raporundan sonra Doğu Türkistan’daki etnik soykırım dünyanın ve ülkelerin dikkatini çekmiş ve ülke Liderleri gerek BM.Genel Kurulundaki konuşmalarında gerekse diğer platformlarda bu raporu sürekli gündeme getirerek Çin’i eleştirerek bu insan hakları ihlallerine son verme çağrısında bulunumuşlardı.  6 Ekim’de Birleşmiş Milletler’in Cenevre’deki merkezinde, Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere bazı batılı ülkelerin BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunulmak üzere bir yasa tasarısı hazırlayarak Konsey üyesi ülkelerin oylarına sundular. Tasarıda BM.Uygur Raporunun Konsey toplantısında özel bir oturumda ele alınması ve müzakere edilmesi talep ediliyordu.06 Ekimde yapılan oylamada  Amerika Birleşik Devletleri’nin başını çektiği demokratik ülkeler 17 oy almasına karşılık, Çin ve yandaşlarının   19 oy u ile bu teklif reddedilmiş oldu.

BM.deki Oylamanın Sonuçları Şöyle ;

Çin’in Doğu Türkistan’daki Uygur soykırımının yanında yer alan ve yasa teklifinin reddedilmesi yönünde oy kullanan Türk ve Müslüman Ülkeler şunlardır :

Müslüman Türk Ülkeleri  : Kazakistan ve Özbekistan

Müslüman Arap Ülkeleri : Eritre,Endonezya,Moritanya,Pakistan,Katar,Senegal,Sudan,Birileşik Arap Emirlikleri

Teklifin Kabulü İçin Oy Kullanan Tek Müslüman  Ülke : Somali

Siyasi Analizciler ve Uzmanlar, BM’de Çin’in Uygur soykırımı raporu ve  Doğu Türkistan meselesi  ile   ilişkin kararları kabul etme mücadelesinde ABD liderliğindeki Batı ile Çin arasındaki uçurumun  açıldığını ve bu uçurumun  bundan sonra daha da artarak süreceğini belirtiyorlar.