KİTAP TANITIMI : “DOĞU TÜRKİSTAN – UYGURLARIN GERÇEK DÜNYASI’’

Dr.Ferhat Kurban Tanrıdağlı
Eylül 2016 yılında, Tayvan’(Milliyetçi Çin Cumhuriyeti) da bulunan Avanguart Publising House adlı yayın evi tarafından bir kitap yayınlandı.
Kitabın adı ’’Doğu Türkistan – Uygurların gerçek dünyası’’ olup, özelliği bir Uygur tarihçinin Çince olarak kaleme aldığı eser olmasıydı.
Kitap yayınlandıktan sonra Dünya çapındaki Çin bilim ve araştırma sahasında , yayın dünyasında eşi görülmemiş derecede yankılar uyandırdı.
İşbu eserin gerçek değeri, önemi hakkında kişisel görüşlerimi paylaşmaktan ziyade, eser hakkında Çin basınında yer alan Çinli tarihçilerin, bilim adamlarının değerlendirmeleri ve yorumlarını aktarmanın daha önemli olduğunu düşünüyorum. Onun için bu yazımda kitabın içeriği, başta yayın evi ve kitabı yayına hazırlayan İlshat Hasan KÖKBÖRE’nin yorumu olmak üzere diğer Çinli bilim adamlarının basında yer alan değerlendirme ve yorumlarını olduğu gibi Çinceden çevirerek sizlere aktaracağım.
Yayın evi tarafından Ön kapakta yazılan ek başlık:
Çince yayın dünyasında ilk defa, Uygur Milletinin bakış açısından yola çıkılarak Doğu Türkistan (Şin Ciang)ın gerçek tarihi, siyasi geçmişi, medeniyeti ve bağımsız devlet kurma harekatlarının kaleme alındığı özgün bir eser:
Ana başlık: DOĞU TÜRKİSTAN- UYGURLARIN GERÇEK DÜNYASI
Yazan: Hür Tanrıtagh (Mahlas)
İç kapak, Yazar hakkında:
İşbu eserin yazarı Doğu Türkistan’ın özgürlük mücadelesi, bağımsızlık harekatları ve onun gelecekteki çıkış yolu üzerinde sayısız araştırmalar yapmış, fikir yürütmüş sevdalı bir Uygur aydını, araştırmacı ve uygulayıcısıdır.
Yazar Doğu Türkistan’daki bir üniversitede öğretim görevlisi olup, mesai dışı zamanlarında Üniversitedeki kolaylık koşullardan faydalanarak Doğu Türkistan ile ilgili her çeşit ve her dildeki tarihi belgeleri toplamış, taramış, gerekli tarih ve kültürel bilgi birikimini oluşturmuştur. Yazar ayrıca, yurtdışında eğitim aldığı ve yaşadığı süreçteki fırsatlardan istifade edip diasporadaki Uygur bağımsızlık harekatlarını araştırmış, gizli temaslarda bulunmuş, Doğu Türkistan bağımsızlık harekatının liderini ziyaret etmiştir. Dolayısı ile yazar Doğu Türkistan’ın içi ve dışındaki Uygurların genel durumu ve Uygur bağımsızlık harekatı hakkında özgün ve derin fikir sahibidir.
Yazar Doğu Türkistan ile ilgili Uygurca ve Çince birinci el tarihi belgeleri elde etmiş, temaslarda bulunmuş, Doğu Türkistan tarihi ve ilgili konuları araştırmış ve kavramıştır. O bir Uygur olarak, Uygurların maruz kaldığı acı gerçekleri bir Uygur aydını sıfatı ile analiz etmiştir, Uygurların bağımsızlık ve özgürlüğe olan sarsılmaz inancı ile Uygurların geleceğine bakmıştır. Yazar bu eseri yazıp bitirdikten sonra Uygur meselesi ve Doğu Türkistan bağımsızlık harekatı hakkında birinci el bilgi ve belgeleri araştırmaya devam edebilmek için her an özgürlüğünü hatta hayatını kaybetme tehlikesini göze alarak vatanına- Doğu Türkistan’a dönmeyi , orada yaşamaya devam etmeyi tercih etmiştir. Onun için işbu eseri ancak takma isim ile yayınlamak mümkün olmuştur.
İşbu eserin içeriği aydınlatıcı , tarihi belge değeri yüksek olmakla birlikte ortaya konan görüşler de yeni ve yapıcıdır. Onun için işbu eser Çince yayın dünyasında ilk defa, Uygur Milletinin bakış açısından Doğu Türkistan bağımsızlık harekatları ve Uygur meselesinin Çince olarak kaleme alındığı özgün bir eserdir denebilir.

Yayına hazırlayanın yürek sözü:
Birkaç yıl önce, bir dostum beklenmedik bir fırsat bulup bu kitabın yazım taslağını bana teslim etti.
Taslağı aldığım gün, gece karanlığında ışık yakarak, bilgisayarın başında oturup kitap taslağını gece boyu bir nefeste okudum.
Gerçeği söylemek gerekirse, bu benim ömrü hayatımda Uygurların bakış açısından yola çıkılarak Doğu Türkistan, Uygur meselesi hakkında detaylı bilgilerin yer aldığı Çince olarak yazılmış bir kitabı ilk defa okumam idi.
Yazarın cesaretine, tehlikelere aldırmadan Doğu Türkistan (Şin ciang) için, Uygurların özürlük ve eşitliği için haykıran böyle bir eseri yazmasına derin saygı duymakla birlikte, yazarın Doğu Türkistan, Uygurların tarihi, medeniyeti, dini inançları üzerindeki derin detaylı araştırmalarına, Komünist Çin idaresindeki Doğu Türkistan, Tibet, Çin’in genel durumundaki sırlar üzerinde yaptığı etraflı analizleri, yurt dışında bulunan Çin demokratik harekatı, Fa lun gong gibi Komünizm karşıtı guruplar ve zatlar hakkındaki keskin gözlem, araştırmalarına hayran kaldım.
Birkaç yıl hatta birkaç on yıllık çile çekilmeden, belge toplama, araştırma, gözlemleme süreci olmadan bu denli ikna gücüne sahip bir eseri ortaya çıkarmak mümkün değildir.
Üzücü olan şudur ki, yazar bu kitabın takma isim ile yayınlanması konusunda ısrarlı olduğu için, okuyucuların bu denli büyük hizmet gösteren, yürek kanını feda eden bu kahramanı tanımasına imkan olmamaktır.
Çeşitli sebeplerden dolayı, kitap bir türlü gün yüzüne kavuşup ta yayınlanamadı.
Kitabı teslim aldıktan sonra birkaç yıla kadar kişisel aile işleri, çalışma hayatı, sosyal kuruluşlardaki görevlerimin ağır olması gibi sebeplerden ötürü, zamanında arkadaşlarla görüşüp yayınlama yollarını arayamadım, ancak bir yolunu bulup bu kitabın gün yüzüne çıkması, yayınlanıp dağıtılması, böylece Doğu Türkistan ve Uygur meselesinin Uygurların bakış açısından ele alındığı Çince malzeme eksikliğini tamamlayarak, Doğu Türkistan ve Uygur meselesine ilgi duyan, gönül veren Çince okuyuculara hitap edilmesinin önemini hiç unutmadım.
Geçen sene (2015) bir dostumla yaptığım sohbet esnasında bu kitabı yayınlama arzumu dile getirdim. Dostum hemen yardımcı olma sözü verdi. Kısa süre sonra dostumdan Tayvan’da bulunun bir arkadaşın her türlü tehlikeleri göze alıp bu kitabı yayınlamayı kabul ettiği haberi geldi. Ben sevinçle kısa sürede kitabın taslağını göndereceğimi söyledim.
Sonunda kitap yayınlanıyor, 10 senelik serüvenden sonra gün yüzüne çıkıyor ve okuyucular ile buluşuyor! Sevindirici, mutluluk verici bir Olay!
Kitap taslağının geçirdiği serüvenleri Doğu Türkistan, Uygur davasının zorluğu ve çetinliğini göstermekle birlikte, Doğu Türkistan, Uygur özgürlük harekatının da tıpkı bu kitap taslağı gibi zorlu ve çetin süreçlerden geçerek uzak olmayan gelecekte karanlığı yarıp, özgür ve aydınlık günlere kavuşacağını göstermektedir.
Eser yayınlanırken naçizane yürek sözlerimi paylaştım.
Amerika Uygur Cemiyeti Başkanı : İlshat Hasan Kökböre.
09.03.2016, Virginya , Amerika.

İÇİNDEKİLER:
Önsöz
1. Bölüm: Doğu Türkistan’daki nüfusun etnik dağılımı ve genel durumu
2. Bölüm: Doğu Türkistan’ın Çin topraklarına dahil edildiği gerçek tarih.
3. İstibdat ve Milliyetçi Çin döneminde Doğu Türkistan
4. Çin Komünist Partisinin Doğu Türkistan’ı işgali ve Sömürge planı
5. İsmi var Cismi yok ‘’Şin Ciang Uygur Özerk Bölgesi’’ ve kukla hükumeti
6. Çin Komünist Partisinin Doğu Türkistan’da uyguladığı ırki ayrımcılık ve milli baskı politikası
7. Uygur halkının direniş devrimleri ve Çin Komünist Partisinin devlet terörü.
8. Diasporadaki Doğu Türkistan bağımsızlık örgütleri ve siyasi faaliyetleri.
9. Çin dışındaki Çin demokratik örgütlerinin Doğu Türkistan sorununa olan tutumları ve Doğu Türkistan örgütleri ile olan diyalogları.
10. Han Çinlilerinin ‘’Hanizm’’ ideolojisi ve ‘’ Büyük Çin’’ kavramı. Yayın evinin son sözü: (Arka kapak)
XİN JİANG/ŞİN CİANG ?
Uygurlar – Doğu Türkistan’daki ana halk olup, asırlardır Tanrı dağlarının güney ve kuzeyindeki bölgelerde yaşayıp gelmektedirler.
Onların ecdatları uçsuz bucaksız Orta Asya yaylaları ve bozkırlarında, Doğu Türkistan’ı da içine alan Moğol yaylaları ve Orta Asya bölgelerinde Hun İmparatorluğu, Türk İmparatorluğu (Göktürk), Uygur İmparatorluğu, Karahanlılar İmparatorluğu, İdukut Uygur devleti, Çağatay Hanlığı, Yarkent (Saidiye) Hanlığı gibi büyük İmparatorluklar kurmuş, Budizm ve İslam medeniyetinin temellerini atmışlardır. Astronomi, Tıp, Matematik, Geometri, Coğrafya, kimya gibi bilimve fen sahalarında da büyük gelişmişlik göstermiştir.
Uzun tarihi süreçte Doğu Türkistan Han İmparatorluğu ve Tang İmparatorluğu döneminde iki defa kısa süreli Çin işgalinde kalmış olsa da , çoğu zaman bağımsız statüsündeki Egemen devlet idi. 19.Yüz Yıla gelindiğinde Çin-Manço İmparatorluğu Zuo Zung Tang yönetiminde asker göndererek bir milyondan fazla insanı katledip burayı tamamen işgal etmiş ve Doğu Türkistan adını ‘’Yeni topraklar’’ anlamına gelen ‘’Xin jiang/Şinciang’’ olarak değiştirmiştir. Böylece Doğu Türkistan resmen Çin egemenliğine girmiş, Çin’in bir idari eyaletine dönüşmüştür.
Sonraki yüz yıldan fazla zaman içerisinde Uygurlar öncülüğündeki Doğu Türkistan halkı sayısız bağımsızlık harekatları gerçekleştirmiştir. Gerçi 1933 ve 1944 yıllarında iki sefer bağımsızlıklarını ilan etmiş ve Doğu Türkistan Cumhuriyetini kurmuş olsalar da başarısızlıkla sonuçlanmıştır. 1949 yılından sonra Çin devleti komünist rejimi idaresine girmiş olup, Doğu Türkistan halkı komünist Çin yönetimin acımasız zulüm ve baskılarına maruz kalmakla birlikte,
Çin Komünist hükumeti sürekli olarak Doğu Türkistan bağımsızlık harekatını terörizm ile bağdaştırıp, itham ederek barışçıl yollar ile bağımsızlık arayışında olan Doğu Türkistan örgütlerini töhmet altında bırakmış ve böylece Uygurları direniş ve bağımsızlık yolunda sayısız sıkıntılarla boğuşur hale getirmiştir.
İşbu eser, Çince yayın dünyasında ilk defa ‘’Büyük Çinizm’’ideolojisinden kurtularak, Uygurların bakış açısından Doğu Türkistan’ın Tarihi, medeniyeti, ve siyasi gerçeklerinin beyan edildiği büyük bir eser olup, yazarın Doğu Türkistan ile ilgili çeşitli tarihi belgeler ve günümüzdeki meseleleri üzerinde derin analiz ve yorumları yer yüzündeki Çince okuyucuların Doğu Türkistan’ın içinde bulunduğu hayat memat durumu ve sorunların kaynağını yeniden tanımasına, Doğu Türkistan halkının zorlukları, çırpınışları, nidaları ve kendi devletini kurma yolundaki sönmez arzu ve iradesini anlamaya ve ferasetle düşünmeye sevk etmektedir. Kitap Yayınlandıktan sonra Çince basındaki yankılardan özetler: 1.維吾爾人寫自己歷史與現狀/Uygurlar kendi tarihi ve şimdiki durumunu yazıyor 週四 2016-12-01 林保華 Yazan : Lin Bao Hua 01.12.2016. Perşembe: Yazar hakkında: Tecrübeli Siyasi analizci, Gazeteci. Yazıları Tayvan, Hongkong ve Amerika’daki dergi ve gazetelerde yayınlanır. Halen Taipei Times(İngilizce), Tai Wan News gibi gazetelerde köşe yazarıdır. Yazının özeti ve iç başlıkları: Yıllar önce , Çin Komünist partisinin Uygurlara olan baskıları yüzünden bazı yazıları yazıp onların insan haklarını savunmuştum. Tayvan’a yerleştikten sonra bazı konferanslara katılıp Çin Komünist partisinin baskılarını deşifre ettim, hatta daha iyi ses getirme zemini bulmak için ‘’Uygur dostları cemiyeti’’ni kurdum.
Yakında Tayvan Avanguart yayın evi tarafından ‘’Doğu Türkistan- Uygurların gerçek dünyası’’ adında kitap yayınlandı, yazar bir Uygur aydını olup, kişisel güvenliği için takma isim ile yayınlanmıştır. Üstelik yazar kimliğini sakladığı için taslak birkaç el değiştirmiş, kaç yıllık serüvenden sonra ancak Tayvan’da yayınlanabilmiştir. Yazarı ve emeği geçenleri İçtenlikle tebrik ederim.
(Yazıdaki iç başlıklar)

1. 東突厥斯坦的研究籠罩中共陰影/ Doğu Türkistan araştırmaları Çin Komünist Partisinin engellemelerine takılmaktadır.
   維吾爾人寫《東突厥斯坦》出版/ Uygurların yazdığı ‘’Doğu Türkistan’’ kitabı yayınlandı.
2. 國共蘇聯密謀下東突政府覆滅/ Milliyetçi Çin, Komünist Çin ve Sovyetler birliğinin gizli suikastı ile Doğu Türkistan hükumetinin yok edilişi.
3. 涉及中國民運批中華大一統意識/ Çin demokratik harekatının ‘’Büyük Çinizm’’kavramı hakkında.
4. 被扼杀的疆独梦：走了国民党来了共产党，维吾尔人成为中国近代史中最惨烈的牺牲者 责任编辑：黄靖轩 2016-11-05 精选文章 1,977次阅读

Yıkılan bağımsızlık rüyası: Milliyetçi Çin gitti, Komünist Çin geldi; Uygurlar yakınçağ Çin tarihindeki en trajik kurbanlar oldu.
Editör: Huang Jing Xuan, 05.11.2016. seçilmiş yazılar.

3.「我的東突，你的新疆」：維吾爾族與中國民族主義霸權 / Benim Doğu Türkistan’ım, Senin Şinciang: Uygurlar ve Çin Milliyetçiliği (Hanizm) hegemonyası
林文凱（中央研究院臺灣史研究所副研究員）Yazan: Li kaı wen, (Merkezi Araştırmalar Enstitüsü , Tayvan tarihi araştırmaları merkezi, Araştırma görevlisi)
Yazının iç başlıkları:
新清史與中國民族主義霸權反思/ ‘’Yeni Çing(Manço) tarihi ve Çin Milliyetçiliği (Hanizm) hegemonyası ‘nın düşündürdükleri 維吾爾人的歷史：東突厥斯坦與伊斯蘭信仰/ Uygurların Tarihi: Doğu Türkistan ve İslam inancı
維吾爾族人的近代：兩次東突厥斯坦建國運動/Uygurların yakın devri: iki defa Doğu Türkistan bağımsızlık harekatı.
新疆近年來的騷亂：兩種對立的解釋/ Şin Ciang’daki son ayaklanmalar: iki çeşit karşıt taraflar üzerine.
4. 东突厥斯坦不是中国的“新疆” -霍尔•唐日塔格《东突厥斯坦：维吾尔人的真实世界》（余杰）03/07 2016/ Doğu Türkistan Çin’in Şinciang’ı değildir . Hür Tengritahg: Doğu Türkistan – Uygurların Gerçek Dünyası
Yazan: Yu Jie,(Çin Pekin Üniversitesi mezunu, Beşeri ve siyası konular yazarı, ‘’Bağımsız Çince kalemler cemiyeti’’ başkan yardımcısı. İnsan hakları aktivisti. Amerika’da yaşamaktadır)
Yazının iç başlıkları:
突厥的土地何以变成中国的新疆？/ Türklerin Toprakları nasıl oldu da Çin’in Şinciang’ı oldu?
中共对东突厥斯坦施行的殖民暴政/Çin Komünist hükumetinin Doğu Türkistan’da uyguladığı Sömürgeci, baskı politikaları.
东突厥斯坦未来的出路何在？/ Doğu Türkistan’ın gelecek çıkış yolu nerede?

Yukarıda sadece birkaç yazı hakkında özet vermeye çalıştım. Umarım ilgili kurum ve şahıslara ilham kaynağı olur.
Çince okurlar arasında Doğu Türkistan meselesine ilgi uyandırmak hatta destek bulmak Doğu Türkistan davası için yapılacak en önemli ve etkin hizmetlerden biridir. Çünkü Doğu Türkistan davasının en direk muhatabı Çin ve Çin halkıdır.
Bu açıdan bakıldığında işbu eserin kıymeti benim değerlendire bileceğim boyutları çok geçmiştir.
Tanışıp kucaklaşmayı çok istediğim bu isimsiz Kahramanın gıyabında saygı ile eğiliyorum.
Aman ve Esen olasın Büyük Kahraman – HÜR TENGRİTAGH.

Kaynak : Haber Ajanda Aylık Dergi (Şubat 2018 sayısı)