01 Nisan 2019

ÇİN,UYGURLARDAN SONRA BU KEZ KAZAKLARA KARŞI DA SOYKIRIMA BAŞLADI

Çin’in İslama Karşı Büyüyen Savaşı: Şimdi Sıra Kazaklara Geliyor. Sadece Uygurlar değil, Doğu Türkistan dışındaki Müslümanlar da Çin’in baskı ve zulmüne uğruyor.

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi (UYHAM)

Zharqynbek Otan, karısı Shynar Kylysheva ve 6 yaşındaki oğulları ile 26 Şubat’ta Kazakistan’ın Almatı kentindeki evlerindeyken. (İzturgan Aldauyev / Washington Post)

Zharqynbek Otan, bazen gecenin ortasında, karısı Shynar Kylysheva ile paylaştığı yatağın yanında dikkatli bir şekilde dururken fark ediliyor. Kylysheva, kocasının hafızasını kaybettiğini ve düzenli aralıklarla Kazakistan’ın en büyük şehri olan Almatı sokaklarında başıboş dolaştığını söylüyor. Ailesi onu bulmayı başardığındaysa, onları tanımakta zorluk çekiyor ve eve geri dönmemekte diretiyor. 31 yaşında bir aşçı olan Otan, komşu ülke Çin’de çeşitli gözaltı/tutuklama biçimlerinde yaklaşık iki yıl geçirdi. Bu kampların arasında, Kazakistan’la 1100 millik ortak sınıra sahip, batı bölgesi Doğu Türkistan’da bulunan ve kötü şöhretleriyle ünlü devasa “yeniden eğitim” kampları da bulunuyor. Karısı, Zhaosu İlçesindeki kamptan serbest bırakılması için yorulmak bilmeden imza kampanyaları düzenledi. 2018 sonunda sınır ötesinden eve geri geldiğindeyse, çektiği işkencenin travmasını da beraberinde getirdi: Otan artık aynı adam değildi.

Otan’ınki gibi vakalar ülkenin bu bölümünde yaygın. Bu vakalar, Pekin yönetiminin Müslüman azınlıklara yönelik baskıcı yaklaşımında dikkate değer bir değişimi temsil ediyor. Çin, Müslüman vatandaşlarının dilini ve inancını onlarca yıldır asimile ediyor. Ancak yakın zamana kadar bu girişim büyük ölçüde Çin’in kendi sınırları içinde kalmıştı. Şimdiyse bu asimilasyon faaliyeti Çin ve Kazak vatandaşlarının, ülkeleri arasında uzun süre serbestçe git-gel yaptıkları, sınırın diğer taraflarındakilerle birbirine karıştığı, evlendiği ve çalıştıkları akıcı bölgeyi de içerir hale geldi.

Baskı rejimine yakalanan binlerce Kazak için de söz konusu olduğu gibi, Otan da bir Kazak vatandaşıyla evli olan ve yasal bir biçimde Kazakistan’da ikamet eden bir Çinli. 2016 yılının sonlarında Kazak vatandaşlığı için gerekli belgeleri almak üzere Çin’e gitti. Çinli yetkililer onu tutukladı, pasaportuna el koydu ve Ocak 2017’de onu kampa gönderdi. Otan, kampta birlikte yaşadığı ve Han (Çin’in en büyük etnik grubu) kökeninden farklı etnik kimliklere sahip insanların Pekin yönetimini korkuttuğunu ifade etti. Bu yerlerdeki mahkûmlara Türk kökenli anadillerini bırakmaları ve İslam’ın zahir ibadetlerinden vazgeçmeleri öğretiliyor. Çin, şimdi aynı hevesle Kazakları takip ediyor. Aileleri parçalıyor, sürekli genişleyen kamp sisteminde yeniden-eğitime göndermek için Kazakistan’ın egemenliğini ihlal ediyor.