ÇİN’İN KUŞAK-YOL FORMU VE MADALYONUN DİĞER YÜZÜ

Gila BENMAYOR

Çin’in 2013 yılında ortaya attığı, Asya ile Avrupa arasındaki eski ticari yolların yeniden canlandırılmasına yönelik, 900 milyar dolarlık bir hacme sahip “Bir Kuşak, Bir Yol” projesi acaba ne durumda?

Ortadoğu, Afrika ve Güney Amerika ile de yeni ticari ilişkileri de hedefleyen projeyle ilgili Çin’in başkenti Beijing’deki üç günlük zirve dün sona erdi.

İki yıl önce ilki yapılan zirvenin tam adı “Kuşak ve Yol İşbirliği Forumu”.

Bildiğim kadarıyla, Rusya lideri Vladimir Putin dahil 37 liderin katıldığı zirveye Türkiye’den sadece Ulaştırma Bakanı Mehmet Cahit Turhan katıldı.

Kuşak ve Yol İşbirliği Forumu kapsamında işletmeciler konferansına katılan Garanti Bankası’nın Şanghay temsilcisi Noyan Rona, Türkiye’nin projenin güzergâhındaki önemli bir ülke olarak Kuşak ve Yol’un hayata geçmesinde aktif bir şekilde katılması gerektiğini söylemiş.

Bu katılımın, ülkenin siyaset, ekonomi, kültür ve turizm gibi alanlarına yeni bir dinamizm katacağını da belirtmiş.

BİR KUŞAK, BİR YOL ÇEVREYE SAYGILI OLACAK

Açıkçası Türkiye’nin Çin’in bu dev girişimi karşısında nasıl bir strateji izlediğini tam olarak kestiremiyorum.

İki yıl önce Davos’taki Dünya Ekonomik Forumu’nda Bir Kuşak, Bir Yol girişiminin birkaç oturumuna katılmıştım.

Türkiye’nin bu oturumlarda varlık göstermediğini yazdığımı hatırlıyorum.

Yeni İpek yolu olarak da tanımlanan girişimle ilgili Davos’taki oturumlardan birinde dinlediğim, girişimefinansman sağlayan bankalar arasındaki Asya Altyapı Yatırım Bankası (Türkiye üyesi)Başkanı Jin Liqun üç şeyin altını çizmişti:

• Finansman sürdürülebilir olacak.
• Bir Kuşak, Bir Yol girişimine katılan 48 ülkede yerel halkın rızası önemli.
• Uygulanacak projelerin çevreye saygılı olmasına dikkat edilecek.

Bu üçüncü nokta önemli.

Çünkü Çin, Kuşak ve Yol girişimi kapsamındaki Türkiye’de iklim değişikliğinin önde gelen sorumlusu kömüre yatırım yapıyor.

Bu yüzden Beijing’deki forum öncesi TEMA Vakfı, WWF-Türkiye, Doğu Akdeniz Çevre Koruma Platformu, Avrupa İklim Eylem Ağı gibi kuruşlar Adana’nın Sugözü Kumsalı’nda yapılması planlanan Çin yatırımlı HunutluTermik Santraline dikkat çekiyorlar.

Söz konusu kuruluşlar, deniz kaplumbağalarının yuvalama alanlarından biri olan koruma altındaki kumsalda yapılması planlanan santralin hava kalitesine, tarımsal üretime ve deniz eko sistemine zarar vereceği konusunda hemfikirler.

ÇİN’DEKİ UYGULAMA FARKLI

Bu STK’lara göre, santrali yapacak Çinli firma Çin’de çok sıkı olan baca gazı limitlerini bu santralde uygulamayacak.

Çünkü Türkiye’deki mevzuat yüksek emisyon salımına izin veriyor.

Bu arada, TEMA Vakfı’nın termik santralin imar planı revizyonlarının iptali için açtığı davalar devam ediyor.

Vakıf Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, Bir Kuşak, Bir Yol girişiminin çevreye saygı ilkesini hatırlatarak�“İklim, çevre ve sağlığa çok fazla olumsuz etkisi olan kömürlü termik santral yatırımları yerine Çin’i Türkiye’de yenilenebilir yatırımlara yönelik bir vizyon çizmeye davet ediyoruz” diyor haklı olarak.

Ne yazık ki Deniz Ataç’ın Çinlilere yönelik bu çağrısının karşılık göreceğini sanmıyorum.

Zira karbon emisyonunu düşürmek için büyük hamleler yapan Çin kömür kaynakları elektrik üretimini sınırlamak için bazı düzenlemeler getirdi ama küresel ölçekte kömür projelerini arttırmış durumda.

Yenilenebilir enerji şampiyonu Çin, Türkiye’de iki tane kömürlü termik santrali yapıyor.

Biri yukarıdaki Hunutlu termik santrali diğeri Konya’daki Ilgın termik santrali.

Çin’in ne yazık ki Türkiye’de yenilenebilir enerjide kayda değer bir yatırımı yok.