Abdulveli Eyyüp Kimdir ?
Abdulveli Eyyup 1973’de Kaşgar’da doğdu. İlk,Orta ve Lise öğrenimini Kaşgar’da tamamladı. Pekin Merkezi Milletler Üniversitesi Türkoloji bölümününden mezun oldu. Daha sonra Lencu Kuzeybatı Milletler Üniversitesinde yüksek Lisans yaptı ve aynı Üniversitede öğretim üyesi olarak bir süre çalıştı. 2006’de Türkiye’ye geldi.Ankara Üniversitesi Türkçe Öğretim Merkez’inde bir yıl süre ile Türkiye Türkçesi eğitimi aldı ve bir yandan da araştırma ve incelemelerde bulundu. Türkiye’de iken, Ford Vakfı’nın araştırma bursunu kazanarak ABD’ye gitti.Bir yıl süre ile Kansas Devlet Üniversitesinde inceleme ve araştırmalarını sürdürdü. Daha sonra Doğu Türkistan’a döndü.Memleketi Kaşgar’da NURHAN Ana Dil Eğitim Merkezi’ni Kurdu. Açtığı Şirketin adını de Kanuni yol adını verdi. Kurduğu İnternet Sitesi’nde  eğitim-öğretim,tarih,edebiyat,genel kültür ile gelenek ve göreneklerini tanıtan ve anlatan makale, ve araştırmalarına yer verdi. Doğu Türkistanlı gençlerin yurt dışında eğitim almaları konusunda gönüllü danışmanlık yaptı.Onlara yol gösterdi.Diğer taraftan Çin yasalarına uygun şekilde aydınlatıcı seminerler,Konferanslar ve toplantılar tertip etti.Uygur ve Kazak ve diğer Türk Halklarının aydınlarının bir birlerini tanımalarını ve fikir alışverişlerinin sağlayan etkinlikler gerçekleştirdi.O toplantı yapmadan birkaç önce Emniyet Makamlarına toplantının mahiyeti hakkında bilgi veriyor ve toplantı ve etkinliklerinin takip edilmesi için Memur görevlendirilmesini talep eden dilekçeler veriyordu.Bu da Çin yasalarında ve Sözde özerk bölge kanunlarında yazılı olduğu bu özgürlüklerin pratikte de uygulanmasını ve halkın bundan istifade etmesini sağlamaktı. Abdulveli Eyyup,Dilyar Ebulkasım ve Muhammed Sıddık gibi arkadaş ve fikirdaşları ile birlikte 2012’de Urumçi’de “ Halkara Ana Til Çeklik Şirketi=Uluslar arası Ana Dil Eğitim ve öğretim Ltd.Şirketi ” adı ile şirket kurdu. .Urumçı’de çoğunlukla Uygurların oturduğu Tengritağ İlçesinde açılan bu şirket ilk olarak Uygur Cocukları için yalnız Uygur Türkçesinin öğretildiği Ana Okulu’ndan Lise seviyesine kadar eğitim öğretim kurumları açtı. Uygur çocuklarının kendi dili,edebiyatı ve tarihini öğrenebilmeleri için modern eğitim araç ve gereçlerini de tasarlayıp imal ederek ve pazarlayarak geniş halk kitlelerinin takdirini kazandı. Doğu Türkistan’da son yılların en büyük Uygur ana dil hareketinin yeni kıvılcımı ve dalgası olarak nitelenen bu eğitim halkın büyük destek ve takdirine erişti. Uygur Halkı Çin’in Çinceyi temel alan “Çift Dilli eğitim öğretim “politikasından dolayı kendi ana dillerini öğrenemeyen Çocuklarını büyük bir heves ve arzu ile bu Okullara göndermekteydi. Doğu Türkistan  genelinde yürütülen,  21.yüzyılın bu en büyük Ana Dil İnkılabı olarak nitelendirilen bu hareket Çin İşgal Yönetiminin büyük endişe, korkusuna ve ardından tepkisine neden oldu. Çin yasalarının ”Çin’de yaşayan ve Çin Vatandaşı olan Her Millet, kendi Milletinin yazısı ve dili ile eğitim ve öğretim alabilir.” maddesi, Çin anayasası, eğitim ile ilgili Kanunları ve Sözde Özerk Bölge yasalarına tam uygun ve Şirketin Resmi adının de “KANUNİ YOL” olması Yaklaşık bir yıl süren bu Milli Şuurlanma ve Eğitim öğretim  hareketin sürdürülmesini sağlayamadı. Çünkü,Doğu Türkistan’da yasalar geçerli değildi. Burada geçerli olan Urumçi’de oturan ÇKP.Genel Sekreterlerinin diktatörlüğünde yürütülen keyfi bir sömürge ve Çin Şövenizmini  temel alan  uygulamalardı. Bu girişim, Kanuniyol Şirketinin “Halktan,Yasadışı yollarla Para Topladığıı” suçlaması ile  2013 yılının  Ağustos ayında Abdulveli Eyyup,Dilyar Ebulkasım, Ekber Can ve Ana Dil Şirketinin genel Müdürü Muhammed Sıddık’ların bir gecede tutuklanması ve şirkete el konulması ile son buldu.Abdulveli Eyyup,Türkiye’de ve ABD’de iken,Doğu Türkistan STK.ları ile hiçbir şekilde irtıbat kurmadı.Onlarla görüşmedi.Çünkü o,  “Kendi Ülkesinde Kendi Halkına Yerinde Hizmet Etmek” gibi ulvi bir gaye taşıyordu. Çin işgalinin sürdüğü ülkesinde Çin yasalarının verdiği hak ve hukuktan faydalanarak halkına hizmet etmek ve genç nesilleri aydınlatmak istedi. O,bir idealistti. Türkiye’de ve ABD.’de kalabilir ve rahat bir yaşam sürebilirdi. Fakat o ZORU seçti. O ve Arkadaşları bu ortak gaye için birleşmiş ve bir araya gelmişlerdi.

   Abdulveli Eyyup, Uygurların 21.yüzyıldaki  “Muhammed Ali Tevfik Efendisi”dır.

M.Ali Tevfik de 1920’li yıllarda Türkiye’de tahsil görmüş ve ülkesine  dönerek halkına eğitim ve aydınlanma yolunda büyük ve tarihi  hizmetler  vermişti.Artuş’ta Okul açmış ve Türk-Osmanlı  eğitim sistemini Doğu Türkistan’da icra etmişti. O, 20.yüzyılda Uygurların,Kazakların,Kırgizların ve bütün Müslüman Doğu Türkistan Türklerinin “MAARİF MEŞALESİ = MAARİF ÇOLPANI ” olmuştu. Doğu Türkistan’ın gerçek vatanperver, idealist ve örnek mücadele insanı insanı, ,bu ulvi  gayesini gerçekleştirmeye çalışırken,  Çinli İşgalcilerce tutuklanmış ve Kaşgar’daki Çin zindanlarında diri diri yakılarak şehit edilmişti.