UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Uygurlar başta Doğu Türkistan’da yaşayan tüm Türk halklarına  Çin anayasası ve Sözde Özerk Bölgesi yasaları ile   devlet garantisi  altında olduğu iddia edilen temel insanı ve vatandaşlık haklarının  icraatta da uygulanmasını yasal ve barışçıl yollarla talep ettiği için “Devleti Parçalamak-Etnik Bölücülük yapmak” iddiası ile 2014’te tutuklanan ve ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Uygurların Vicdanı ve Uygur Hukuk ve Demokrasi Hareketi Lideri Do.Dr.İlham Tophti’nin  ABD’de yaşayan kızı Cevher İlham Babasının mücadelesini diasporada devam ettiriyor . O, Çin’in  işgalindeki Doğu Türkistan halkına yönelik baskı,zulüm ve etnik soykırım suçlarını anlatıyor ve  dünya kamuoyunun dikkatini  Doğu Türkistan meselesine çekmeye gayret ediyor. 

Ocak/2014 yılında Pekin’deki evinde tutukmlanan ve 23  Eylül’de başkent Urumuçi’deki ÇKP Mahkemesince  müebbet hapis cezasına çarptırılan Uygur  bilim adamı ve Uygurların Vicdanı ve aynı zamanda bir Ekonomist İlham Tohti‘nin kızı Cevher İlham, babasının serbest bırakılması çağrısında bulundu. İlham, Uygur halkının maruz kaldığı baskılardan dünya kamuoyunun haberdar olması için mücadele ettiğini söyledi.

BABASINDAN ZORLA AYRILDIĞI GÜNÜ UNUTAMIYOR

Cevher İlham, 2013 yılında Pekin Havalimanı’nda babasından zorla ayrıldığını ve o günden beri  ülkesine  dönemediğini belirtti. ABD’de yaşayan 30 yaşındaki İlham, Kyodo News‘e yaptığı açıklamada, babasının şu an nerede olduğunun bilinmediğini söyledi.

Babasının Pekin’deki Minzu(Merkezi Milletler)  Üniversitesi‘nde profesör olarak çalıştığını ve ABD’de misafir akademisyen olarak görev almak için ülkeden ayrılmasının yasaklandığını belirten İlham, Ocak 2014’te gözaltına alınan babasının aynı yıl Eylül ayında kapalı kapılar ardında yargılanarak müebbet hapis cezasına çarptırıldığını hatırlattı.

İLHAM TOHTİ’NİN CEZASI ULUSLARARASI TEPKİ ÇEKTİ

Çin hükümeti, İlham Tohti‘yi Uygurların yaşadığı Sincan Uygur Özerk Bölgesi‘nin bağımsızlığını savunmak ve şiddetli direnişi teşvik etmekle suçladı. Kasım 2014’te cezası kesinleşen Tohti, uluslararası insan hakları örgütlerinin ve Batılı hükümetlerin tepkisini çekti.

2019 yılında Avrupa Parlamentosu tarafından Sakharov Ödülü’ne layık görülen Tohti, Nobel Barış Ödülü’ne de aday gösterildi. Babası adına ödülü kabul eden Cevher İlham, onun serbest bırakılması çağrısını yineledi.

“UYGURLAR HER GEÇEN YIL DAHA FAZLA BASKI ALTINDA”

Cevher İlham, son yıllarda Çin hükümetinin Uygur halkına yönelik baskılarının arttığını belirtti. 2018 yılından itibaren binlerce Uygur’un “yeniden eğitim” adı altında Çin’in çeşitli tesislerinde tutulduğunu vurguladı. 2023 yılında Çin’deki baskılardan kaçan Uygur, Kazak ve Özbek etnik azınlıklara mensup insanların hikayelerini anlatan bir belgeselin yapımına öncülük ettiğini söyleyen İlham, “All Static & Noise” adlı filmle dünya çapında farkındalık oluşturmayı hedeflediğini dile getirdi.

 UYGURLARIN KÖLE/İŞÇİ OLARAK ZORLA ÇALIŞTIRILMASI İLE ÜRETİLEN  ÜRÜNLERİ YASAKLAMA ÇAĞRISI

Ocak 2025’te Japonya’yı ilk kez ziyaret eden Cevher İlham, ülkeye Uygurların zorla çalıştırıldığı ürünlerin kullanımını yasaklamaya yönelik yasal değişiklik çağrısında bulundu. Çin’in ekonomik gücü nedeniyle zorunlu çalıştırma uygulamalarını sürdürdüğünü belirten İlham, dünya genelindeki şirketleri, Çin’in köle emeğine dayalı tedarik zincirleriyle iş yapmamaya davet etti. ABD ve Avrupa Birliği başta olmak üzere birçok ülkenin, zorla çalıştırılan Uygurlar tarafından üretilen malların ithalatını yasaklayan düzenlemeler çıkardığını vurguladı.

BM. : Çin’in İnsan Hakları İhlalleri İnsanlık ve Soykırım Suçudur 

Birleşmiş Milletler’in 2022 yılında yayımladığı rapora göre, Pekin yönetimi terörizm ve aşırıcılıkla mücadele kapsamında  Uygur bölgesinde  ciddi insan hakları ihlallerine neden oldu. 2017-2019 yılları arasında “mesleki eğitim ve öğretim merkezlerine” yerleştirilen kişilerin işkence, kötü muamele ve insanlık dışı muameleye maruz kaldığı belirtildi.

Ancak Çin hükümeti raporu reddederek, değerlendirmelerin “Çin karşıtı güçler tarafından üretilmiş yalanlar ve dezenformasyon” içerdiğini öne sürdü.

“BABAM, ÖZGÜRLÜK ÜLKESİNE GİDEMEDİ”

Cevher İlham, babasıyla en son Pekin Havalimanı’nda vedalaştığını anlatarak, o anları şöyle hatırladı: “Ben uçağa binebildim ama babamın özgürlüğe adım atması engellendi.” Babasının kendisine, “Ağlama. Yetkililer Uygur kızlarının zayıf olduğunu düşünmesin.” dediğini aktaran İlham, “Bu ülkenin sana nasıl davrandığına bak. Hâlâ burada kalmak istiyor musun?” sözleriyle babasının kendisini Çin’den ayrılmaya teşvik ettiğini belirtti. Bir yıl sonra Çin polisi, İlham Tohti‘yi gözaltına almak için Pekin’deki evine baskın düzenledi. Tohti, iki küçük oğlunun gözü önünde tutuklandı.

BABA MÜCADELESİNE KIZI DEVAM EDİYOR

Babası gözaltına alındıktan sonra onun mücadelesini sürdürmeye karar verdiğini söyleyen Cevher İlham, Nisan 2014’te medya röportajları vererek babasının serbest bırakılmasını talep etti. ABD Kongresi’nde ifade veren İlham, o dönemde İngilizce bilmediği için zorluklar yaşadığını belirtti.

İlham Tohti’nin arkadaşları, Cevher İlham‘ın babasının mücadelesini devam ettirdiğini ancak babasının “insan haklarının ve ifade özgürlüğünün olmadığı, aşırı baskı altındaki bir toplumda” konuştuğunu belirtti. Babasının cesaretinin, baskılar karşısında eşsiz bir örnek olduğunu ifade ettiler.

KAYNAK : https://www.dunyabulteni.com.tr/ilham-tohtinin-kizi-cin-zulmunu-anlatti