BM. RAPORTÖRÜ : ÇİN’İN UYGUR POLİTİKASI SİNİR BOZUCU VE ÇOK RAHATSIZ EDİCİ

Hamit Göktürk / Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

        BM. İnsan Hakları Örgütü’nün dini özgürlüklerden sorumlu özel Temsilcisi BM İnsan Hakları Raportörü Heiner Bielefeldt, Çin yönetiminin Doğu Türkistan olarak bilinen Sincan bölgesinde yaşayan Uygurlara yönelik “baskı ve korkutma” politikalarının “ Sinir Bozucu ve Rahatsız Edici ” olduğunu ifade etti.
BM.İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Dini işler Sorumlu Özel Temsilcisi Heiner Bielefeldt, bu sözleri 11 Mart Çarşamba günü örgütün İsviçre’nin Cenevre şehrin’de düzenlediği basın toplantısında dile getirdi.Çin’in Müslüman Uygurlara karşı “ Uygurların Arasında fitne ve fesat yaratarak onları bir birlerinden ayırdığını, bu suretle onların arasında güvensizlik yaratarak korkututuğunu ve bu durumu çok iyi şekilde kullandığı ve bunu tehdit ve korkutma aracı olarak kullandığını ve suretle Uygurları tehdit ederek ve baskı yaparak “ toplumsal huzursuzluk yarattığını belirtti.
BM İnsan Hakları Raportörü Heiner Bielefeldt ‘in bu açıklamaları Dünya Uygur Kurultayı ve diğer Uygur Teşkilaların BM. Başta uluslar arası insan hakları Teşkilatlarına ve ilgili ülkeler nezdinde bu konu ile ilgili girişimlerde bulundukları ve Doğu Türkistan’daki bu ağır ve yok edici duruma müdahalede bulunmalarını istedikleri bir süreçte ortaya atılması çok önemli bulunuyor.

        Hür Asya Radyosu sitesinde yer alan bilgilere göre ;BM İnsan Hakları Raportörü Heiner Bielefeldt basın toplantısında Uygurların maruz kaldığı baskı,engelleme ve yasakları şu başlıklar halinde dile getirdi ;
1. Uygur bölgesinde çok rahatsız edici biçimde istikrarsızlık ve şiddet olaylarının meydana geldiği bilgisine ulaştım.Örneğin Ramazan ayında Oruç ibadetini yerine getiren Müslümanlara karşı tehdit edici uygulamalardan birinin de onları oruçlarını bozmaya zorlanmasıdır.
2. Çin anayasasında Çin vatandaşlarının Dini inanmaları yasaklanmamış olmasına rağmen, İslam dinini temel yükümlülüklerinden (5 şartı) olan Namaz kılmak,Oruç tutmayı yasaklamıştır.Camilerde ibadet etmeleri engellenmiştir.Bazı bölgelerde Müslümanların kutsal Ramazan ayında özellikle öğrencileri zorla Okullara toplayarak Cuma namazlarına gitmeleri engellenmiştir.Öğrencilere zorla su içirilerek ve yemek yedirilerek oruçları bozdurulmuştur.
3. BM.lere üye bütün devletler, ülkelerinde mevcut dini toplulukların dini yükümlülüklerini yerine getirebilmelerini sağlayan dini kurumlar ve mekanizmalar oluşturmalıdır.
4. Çeşitli dinlere mensup Vatandaşlarının korkusuzca ve çekinmeden ve dini inançlarından dolayı aşağılanmalara maruz kalmadan serbestçe dini yükümlülüklerini ve ibadetlerini yapabilmelerine imkan temin etmelidirler.
5. BM. Olarak ; Uygur bölgesinde yaşayan Çin Vatandaşı Müslüman Uygurların dini inaçlarını ve milli örf ve adetlerini yerine getirebilmeleri ve devam ettirebilmeleri için Uygun faaliyet boşluğu ve ortamının yaratılmasının bölgede huzur ve istikrarın sağlanmasında “ En önemli ve Halledici Bir Amil ” olduğuna inanıyoruz.

BM.İnsan Hakları Örgütü Dini işlerden sorumlu özel Yetkilisi ve İnsan  Hakları Raportörü Heiner Bielefeldt basın toplantısında şunları de ifade etti;
“ BM. İnsan Hakları Teşkilatı olarak ; Çin yönetiminden,Çin ve bağlı Uygur bölgesi olmak üzere diğer azınlıkların yaşadığı bölgelere giderek inceleme yapıbilmeleri için izin verilmesini talep ettik.Ancak,Çin yönetimi şimdiye kadar bu talebimize her hangi cevap vermedi.Bu durumu kınadığımızı de kendilerine ifade ettik.” Şeklinde konuştu.
Basın toplantısında Tibet sorununa de değinin Bielefeldt şunları dile getirdi , “ Çin yönetimi Tibetli Budistlerin Dini adamlarının(Lama’ların) tayinve seçim işlerine de müdahale etmektedir. Budizm inancına sahipTibetliler arasında farklı mezhep ve inanç guruplara de karışarak onların dini kurumları ve dini önderlerini seçmelerini engellemektedir.Bu gurupların arasındaki farklılıkları ve ilişkileri zehirlemektedir. Çin yönetimin bu uygulamalırını BM.İnsan hakları izleme örgütü olarak kınıyoruz.”dedi.
BM.İnsan Hakları İzleme Örgütü Temsilcisi Bielefeldt’in açıklamaları üzerine, 12 Mart Perşembe günü Pekin’de düzenlediği basın toplantısında konuşan Çin dış işleri Bakanlığı Sözcüsü HUang Li Yi ise ; BM.Temsilcisinin raporlarını tümden reddettiklerini,Çin’in inanç ve din özgürlüğüne gerekli önemi verdiklerini iddia etti.Ramazan ve dini bayramlarda “Baskı ve Bastırma yapıldığı” iddialarının hiçbir dayanağı bulunmadığını de  öne sürdü.
Çin yönetimi, BM.İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne en son 2004 yılında Çin’e giriş  ve inceleme yapma  izni  vermişti.Urumçi’yi ziyaret eden BM.Temsilcisi Annfreed Novak Urumçi 1 No.lu Hapishane’de cezasını çekmekte olan Yabanı Güvercin(Yava Kepter) romanının yazarı Nur Muhammed Yasın ile görüşmüştü. Yazdığı roman yüzünden uzun süreli hapis cezasına çarpqtırılan Nur Muhammed Yasın Temsilci Novak’a Hapishanede fiziksel cezalara maruz aldığını ifade etmişti.