Hollanda’da yaşayan Doğu Türkistanlı Uygur Türkü Araştırmacı -Yazar,  Siyasi Gözlemci ve Uygur insan Hakları Aktivisti Asiye Abdulahat Uygur son aylarda  Doğu Türkistan’ı  kasıp kavuran Kömür Krizinin asıl nedeninin  Çin işgal yönetiminin yıllarda beri Doğu Türkistan Türklerine  karşı   uyguladığı  ekonomik soykırım  sonucu UYGURLARI YOKSULLARŞTIRMA Politikasının doğal bir sonucu olduğunu açıkladı. Asiye Uygur  Çin işgal yönetiminin  Çin’in kömür deposu olan   Doğu Türkistan’dan elde edilen milyonlarca ton kömürün merkezi Çin’in endüstri bölgelerine taşınarak  Türklerin açıkça  sömürüldüğünü  belirtti.  ÇKP işgal yönetiminin hiç bir insaf ve adalet kaygısı  taşımadan Çin’e  götürdükleri  kömür nedeniyle ülkede kömür  krizi yaşandığını de belirterek : ” Doğu Türkistan’ın esas sahipleri olan Uygurlar, Kazaklar ve diğer bölgenin esas  sakinleri Türklerin soğuk kış aylarında ısınma konusunda büyük sıkıntılar yaşıyorlar.” açıklamasında bulundu.  

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Çin işgalindeki Doğu Türkistan’da  kış mevsiminin başlaması  Türklerin ısınma sorunu konusunda büyük sıkıntılar ile karşılaştıkları bildiriliyor. Gelen haber haberler ve özellikle  sosyal medyada devam eden kömür  teminindeki şikayetler, kömür sorunun bir krize dönüştüğünü gösteriyor. Çin’in kömür ambarı olarak bilinen Doğu Türkistan’dan çıkarılan kömürler hiç bir insaf ve adalet  ölçüsü gözetilmeden  orta çağ  müstemleke  uygulamalarından binlerce kat daha kötü   ÇKP tipi sömürgeciliğin   gereği olarak merkezi Çin’e taşınıyor. Buna karşılık Doğu Türkistan’in yerlii halakı olan Uygurlar,Kazaklar ve diğer Türk halkları ile  büyük bir kömür krizi ile karşı karşıya bulunuyor.  Çin’in kültürel soykırımlarının bir sonucu olarak  Uygurların yaşadığı şehirlerin geleneksel yöntemlerle ısınan evler Kentsel Dönüşüm ve Madenleşme söylemleri ile tahrip ve yok edildikleri için Türkler kışın soğuktan korunabilmek adına  yeniden yerleştirildikleri meskenlerde büyük bir  ısınma krizi  ile karşı karşıya kalmış bulunuyor. Kömür yokluğundan şikayet etmeye curat edemeyen  Uygurlar bu konudaki feryatlarını  doğaya,gelmekte olan kış mevsimine  çeşitli şekillerde dile getirerek  Uygurların  toplu olarak karşılaştıkları kömür  yokluğu ile ısınma krizini  dillindermeye çalışmaktadırlar.

Çıkarılan Kömürlerin Tamamı Merkezi Çin’e Taşınıyor

Doğu Türkistan kömür madenleri açısından çok zengin olup, kömür  madenlerinden çıkarılan kaliteli kömürler  Türk halkının bu konudaki ihtiyacı hiç hesaba katılmadan sürekli merkezi Çin’deki üretim ve endüstri bölgelerine taşınıyor.

Kömür madenlerinin tamamı Çin işgal yönetimince sadece  etnik Han Çinlilerin sahip olduğu şirketlere peşkeş çekiliyor. Türk  Kömür Maden işletmeciler etnik Türk   kimliklerinden dolayı  ekonomik soykırım uygulaması nedeniyle  ihalelerden dışlanıyorlar. Çinli Maden İşletmelerinin Uygur bölgesinden çıkardığı  kömürler Çin’in güneyindeki  Guangzhou ve Hong Kong’a trenler ve  kamyonlarla taşınıyor. Çin’in Doğu Türkistan’daki  ağır insan hakları ihlalleri ve soykırım suçları nedeniyle   Avustralya  başta diğer yakın ülkeler Çin’e karşı  kömür ambargosu uygulamaya başladığı bildiriliyor. Bu sebepten dolayı Çin’in Doğu Türkistan’dan çıkarılan kömürlere olan ihtiyacı  olağanüstü   derecede artmış bulunuyor,

 Çin’deki Kömür Krizinin Sebebi Diplomasinin Kömür  Ticaretine Yansıması 

Özgür Asya radyosunun(rfa.org/Uyghur)  Doğu Türkistan ve Çin’deki kömür krizinin nedenleri   ile ilgili sorularını cevaplayan   Hollanda’da yaşayan Uygur Türkü Araştırmacı yazar ve siyasi gözlemci Asiye Abdulahat Uygur hanım  kömür krizini şöyle değerlendirdi : ” Çin’deki kömür krizinin asıl sebebi Çin’in Doğu Türkistan’daki  soykırım uygulamaları nedeniyle   önceden kömür ithal ettiği  Avustralya ve diğer ülkelerin uyguladığı  boykottur yanı sorun diplomasının ticarete etki etmesidir.   Ülkelerin Çin’e  Uygur soykırımı nedeniyle   kömür ihracatına yaptırım uygulaması  Doğu Türkistan’dan çıkarılan kömüre  olan talebi olağanüstü derecede  arttırmıştır. Bunun sonucu olarak  Doğu Türkistan’dan Çin’in sahil bölgelerine  kömür nakledilmesi işi ciddi bir  kampanyaya dönüşmüştür. Günümüzde  Çinli Kömür Madeni İşleticisi şirketler Doğu Türkistan’dan çıkardıkları kömürün fiyatını ton başına 3 bin  ÇinYenine( yaklaşık 400 $’a) yükseltmiştir.  Doğu Türkistan’daki  kömür Ocaklarında binlerce kömür Kamyonu  haftalarca sırada bekliyor.

Kömür Krizinin Sebebi Çin’in Uygurları  Sistematik Yoksullaştırarak Yok Etme Politikası 

Uygur Aktivist Asiye Uygur Hanım Doğu Türkistan’daki Kömür krizinin sebebi olarak İşgalci Çin yönetiminin Doğu Türkistan Türklerine yönelik ekonomik soykırımı  olduğunu ifade ederek şunları söyledi : ” Kömür kamyonlarının  Şoförlerinin ifadeleri  de bizim  kömür krizi konusundaki  görüşlerimizi teyit etmektedir. Kömür krizi Çin işgal yönetiminin Uygurlara yönelik  uyguladığı  sistematik bir yoksullaştırma  politikasının  sonucu olduğunu  düşünüyorum.

Diğer yandan ise,  Çin işgal yönetimi  Doğu Türkistan kültürel soykırımı sonucunda geleneksel Uygur yerleşim yerleri  modernleşme-Yeni Binalar Yapma(Kentsel Dönüşüm)  adı altında  yıkılarak yok edilmiştir.  Uygurlar  yeni yapılan Çin tipi evlere zorla yerleştirilmişlerdir. Eski Uygur evlerinde  ısınma sorunu geleneksel usullerle çözüme kavuşturulmuş iken, yeni evlerde    ısınma sorunu onların imkanlarını çok zorlamakta ve hatta imkansız  hale getirmektedir. Bir evin  ısıtma gideri en az 2 bin 500 Yen ile  civarında olup,bu rakamı  zaten işsiz bırakılan ve fakirlik ve yoksullukla boğuşan Uygurların  karşılama imkanı yoktur.

Covid-19 ve Çin Tipi Toplama Kampları Uygurları Ekonomik Olarak Yok Ediyor 

Asiye Uygur  İşgalci Çin’in  Doğu Türkistan’da son  5 yıldır uygulamaya koyduğu Çin tipi Toplama kamplarına  milyonlarca Uygur’un hapsedilmesinin Uygurları ekonomik olarak çok sarstığını ve hatta yok ettiğini belirterek şunları ifade ediyor : ” Uygur ailelerin  genç erkek iş gücü kamplarda tutulduğu için çoğunlu Uygur  aileler kendilerine bakacak olan  aile bireylerden mahrum bırakılmıştır. Kömür krizinin bir diğer önemli sebeplerinden berisi de budur. Sosyal medya üzerinden sıkıntılarını dile getirene ailelerin bir çoğunun  ailede kendilerine bakacak erkek olmadığından  yokluk çektiklerini açıklamıştır.

Doğu Türkistan’da son 2 yıldır devam eden Çinvirüsü Covid-19 salgını  ve Uygur işgücünü teşkil eden   üretici Erkeklerin kamplarına hapsedilmeleri   ve üretimden uzaklaştırılmaları de bu krizin  bir diğer sebepleridir.

Çin işgal yönetiminin yıllardan beri Uygurlara yönelik sistemli ve planlı bir şekilde  uyguladığı  Uygurları  Yoksullaştırma (Ekonomik olarak yok etme-EkonomikSoykırım) politikalarının bir sonucu olduğu açıktır. ”  yolundaki değerlendirmesi ile sözlerini sonlandırdı.