Ran Meir  (  Araştırmacı-Yazar / Clarionproject.org)

Çin’in kuzeybatı bölgesindeki Doğu Türkistan’da yaşayan  büyük bir Müslüman azınlığı var, Uygurlar. Sayıları   resmi rakamlara göre  10-20 milyonlar arasında ifade ediliyor. . Yaşadıkları bölge, Doğu Türkistan veya  resmi söyleme göre  Sincan’dır. Bu bölge yüz ölçümü olarak  Fransa’nın üç katı büyüklüğündedir.

Doğu Türkistan, Çin’in kuzeybatısındadır ve sınırları Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Afganistan,Rusya, Moğolistan, Pakistan, Hindistan ve Tibet’tir.

1933’te merkez Çin hükümetine karşı bir isyan sırasında Doğu Türkistan bağımsızlığını ilan etti. On bir yıl sonra, 40.000 askerlik bir donanıma sahip olan ve Rusya tarafından desteklenen bu ülke, Çin’e karşı toprakları için yeniden savaşmaya başladı .Doğu Türkistan Milli Ordusu  Urumçi den  10 mil uzaktaki Manas’a kadar gelip dayanmıştı. Stalin, daha büyük diplomatik  sebepler yüzünden bu Orduya durmaları için büyük baskı  yaptı. İleri harekatını durduran Doğu Türkistan Cumhuriyeti yönetimi  Çinlilerle pazarlık yapmak zorunda  kaldı.

Doğu Türkistan Cumhuriyetinin  5 önde gelen Lideri  Doğu Türkistan’ın başkenti Gulca’dan Kazakistan’a gitti.Oradan Pekine gitmek için Rus uçağına bindiler. Çin medyası,  daha sonra  bu Liderlerin  bir uçak kazasında öldüğünü bildirdi. Daha sonra Doğu Türkistan Cumhuriyeti Eğitim ve kültür bakanı ‘Seyfettin Azizi)  Uygurlar adına Mao ile işbirliği yaptı ve   Çin’de özerk bir bölge oluşturmak için bir anlaşma imzaladı. Bu durum  Doğu Türkistanlı Müslümanlar tarafından ihanet olarak görüldü.

1955’ten bu yana, bölge özerk statüde olarak biliniyor. Ancak   bu Özerk Yönetim   icraatlarında  Pekin’ten  bağımsız olarak hiçbir şekilde  kendi başına icraat yapamıyor. Özerk yönetimin bağımsız bir  biçimne sahip olmadığını iddia ediyor. Ordunun, polisin,  resmi dil vb.  özerk yasalarda yazılı  tüm hususların merkezi Çin yönetimi tarafından ihlal edildiğini  söylüyorlar. Ayrıca,  Çin’de getirilen Çinli “yerleşimciler” ‘in giderek  bölgenin demografik  yapısını ve özelliklerini  dönüştürmek için çalışıtklarını belirtiyorlar.

Kanada, Toronto’da ikamet eden  “Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti ” başkanı  Ahmetjan Osman :   Doğu Türkistan için bağımsızlık istiyoruz.

Doğu Türkistan’daki diğer önemli Müslüman örgütler bölgedeki Müslüman Uygurların insan hak ve hukuklarını ve Ülkelerinin hür ve bağımsız olmasını savunan ve bu konuda mücadele etmekte olan  Dünya Uygur Kongresi (WUC) ve Çin tarafından bir terör örgütü olarak ilan edilen Doğu Türkistan İslam Harekatı (ETESA) ‘dır .Çin,bu Örgütleri düşman olarak görüyor ve ATSA’nin ülke’de  Hilafet   kurmak istediğini de  iddia ediyor.

Clarion Projesi Arap İşleri Analisti Osman’la Çin’deki ve özellikle Doğu Türkistan’daki İŞİD tehdidiyle ilgili konuştu.

Clarion Projesi: Şimdiye kadar,  DAİŞ (İŞİD) tarafından  Çin’de veya Doğu Türkistan’da herhangi bir saldırı gerçekleştirilmedi. Söylentilere göre, İŞİD Ortadoğu  menşe’ili olduğu bir gerçek. Bu örgüt sizce  özellikle Doğu Türkistan’a doğru hareket etmeyi planlıyorlar mı?

A. Osman: İŞİD bünyesinde faaliyet gösteren bazı Müslüman Uygurlar arasında Çin hükümeti için  çalışan (çift taraflı)  ajanların   çalıştığına kesinlikle inanıyorum. Bu çift  taraflı Çin Ajanlar  bu  grubun üst düzey yetkilileri  içinde olduğuna inanıyoruz.

İŞİD’in yayınladığı videolara bakarsanız, burada İŞİD “Çin’de kan dökmek” ve “Çin’i kan içine boğmak istiyor ” şeklinde konuşmalar geçiyor.   Bu tür  söylemlerin  Çin tarafından provake edildiğine inanıyoruz. Bu ve benezeri dağıtılan videolarda Çin’in  parmağının olduğuna kesinlikle  inanıyoruz.

Bunun nasıl olduğunu soracak olursanız ;  bu  Video görüntüleri  İŞİD. değil bizzat Çin’in  kendisinin yanı bu örgüt içine yerleştirdikleri Çinli Ajanlar tarafından yapılmış  ve dağıtılmış olduğuna inanıyorum.

Bu nedenle Çin’in bu örgütün içinde sızdırdıkları ve yerleştirdikleri  Ajanlarının işi olduğunu  düşünüyorum.

A. Osman: Çin, DAİŞ(İŞİD)’ı  Doğu Türkistan’a ve Uygur halkına bulaştırarak bunu bahane etmek ve bu suretle Uygur Müslümanları daha çok ezmek ve baskı yapmak istiyor. DOğu Türkistan’daki baskı,zulüm,assimilasyon ve soykırım uygulamalarını dana da arttırmak  ve  tutumunu sıkılaştırmak istiyor. Doğu Türkistan’daki İŞİD terör tehdidini  özellikle büyütmek istiyor. Bu nedenle İŞİD adına böylesi görüntüler ve bildiriler yayınlatarak  durumu daha vahim hale getirmek ve kriz yaratmak istiyor.

Çin’in bu tutumuna  uluslararası toplum çok daha iyi  farkındadır. Çin’in Doğu Türkistan’i  işgal altındaki bir askeri bölgeye çevirmek için bir böyle bir gerekçe ve  mazerete ihtiyacı vardır.  Çin, İŞİD ve İslamcı teröristler algısı yaratarak  kendisi için böyle büyük bir “Tehdit”  ve önemli bir  bir mazeret uydurmuş oldu.

Bunun nedeni, Çin’in Yeni İpek Yolu (One Belt, One Road) projesidir. Bu projenini Buluşma ve Düğüm  noktası  Doğu Türkistan’dın ve bu projenin bütün  bağlantıları bu ülke üzerindendedır. Bu proje, Çin’in geleceği için  hayatı  olup,   ekonomisi ve  küresel ticareti için  de çok önemlidir.

Doğu Türkistan, Çin ile Avrupa arasında olduğu kadar  aynı zamanda Çin ile Ortadoğu arasındaki buluşma noktasıdır. Bu nedenle Çin’in bu alandaki istikrar ve güvenliğe ihtiyacı vardır. Çin yönetimi  ve bu yüzden  bu bölgeye daha fazla güvenlik kuvveti ve askeri güç kaydırmak istemektedir.

Doğu Türkistan,topraklarında  barındırdığı   petrol,doğal gaz ve diğer strtejik mineraller dolayisiyle sadece kendisi için değil,Çin için de hayatı öneme haizdir.  Bu yüzden Çin hükümeti, daha fazla askeri güç getirmek ve  bölge halkına daha çok baskı ve zulmetmek için   İŞİD’i  bir tehdit ve bahane olarak  ileri sürmekte ve  göstermektedir.

Clarion Projesi: Sizce Çin’de İŞİD’in gerçek bir tehdidi var mı?

A. Osman: Çin’e veya Doğu Türkistan için şu anda  İŞİD’i ciddi bir tehdit olarak görmüyorum  ve   hatta küçük bir tehdit olduğuna  dahi hiç inanmıyorum.