17 Temmuz 2014

DİVAN-İ LUGAT-TÜRK,’ÜN İKİNCİ BASIKISI 70 YIL SONRA ANKARA’DA YAPILDI.

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi (UYHAM)

Doğu Türkistan Türklerinin 11.yüzyıl’da yaşamış büyük Bilgin ve Dilcisi Kaşgarlı Mahmut’un ünlü eseri Divan-i Lugat-İt Türk ilk kez 1940’lı yıllarda Prof.Dr. Besim Atalay tarafından yayına hazırlanarak Ankara neşredilmiştir. Yaklaşık 70 yıl sonra yine Ankara’da ikinci kez yayınlandı.
Türkiye’nin önde gelen Bilim insanlarından ünlü Türkolog ve Ankara-Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun ve Ziyat Akkoyunlu tarafından ortaklaşa yapılan uzun ve meşakkatlı çalışmaları sonucu yayına hazırlandı ve Ankara’da Türk Dil Kurumu Yayınları arasından çıktı.
1008-1108 tarihleri arasında İlk müslüman Türk devletinin başkenti ve Türk dünyasının kadim kültür merkezi olarak kabul edilen Kaşgar’da yaşayan Hüseyin oğlu Kaşgarlı Mahmut, bu eserini yazarken, modern araştırma ve yerinde inceleme yöntemlerini kullanmış ve 15 yıllı bir çalışmanın sonunda bu Ansiklopedik Türkçe –Arapça Lügatı hazırlayarak Türklük’e ve insanlık alemine armağan etmişti.
Bu kez neşredilen Divan 1.120 sayfa ve tek Cilt olarak yayınlanmış bulunuyor. Prof.dr.Ercilasun bu dafa basılan yeni Divan’ın yazım ve tercüme aşamasında bir çok eksiklik ve hataların düzeltildiğini bu sonucun de doğal olduğunu çünkü, son 70 yıl içinde Türkoloji alanında yeni tesbitler ve gelişmeler yaşandığını ifade ediyor. Bu son nüsha yayına hazırlanırken,bu yeni gelişmelerden çok yararlanıldığını de belirten Prof.Dr,Ercilasun İlk yayınlanan nüshada tesbit edilen yaklaşık 1.500 hatalı söz ve deyimin düzeltildiğini,ayrıca,Kaşgarlı Mahmut’un doğup yaşadığı Memleketi Kaşgar ve ona bağlı Opal kenti hakkında yeni bulgular ve bilgilere ulaşıldığını de belirterek şöyle dedi : “ Türklerin ilk yazılı ve önemli eserlerinden olan Divan,1941-1943 yılları arasında dönemin önde gelen bilim adamlarından Prof.Dr. Besim Atalay tarafından yayına hazırlanıp neşredilmiştir.O zamanın şartlarına göre,Divan’daki bazi sözler ve deyimler hatalı olarak okunmuş ve buna bağlı olarak hatalı tercüme edilmiştir. Divan’da toplam 9 bin civarında söz ve deyim bulunmaktadır,Biz bunlardan hatalı olduklarını tesbit edebildiğimiz 1500 civarındaki kelime ve deyimi yeniden okuyarak tercüme ettik.Yayına hazırlarken,Divan’a ait şimdiye kadar yapılmış bütün araştırma ve incelemerden yararlanmaya çalıştık. Uygurca,Özbekçe,Kazakça,Azerice,İngilizce ve Almanca tercümelerinden de faydalandık. Divan’da asıl mesele, tercüme yaparken Sesli ve Sessiz harf meselesi idi.,Büyük oranda bu yeni yayında bunu çözmeye çalıştık.Biz kelime ve deyimleri 11.yüzyıl’daki söylenişe bağlı kalarak aynısı yazdık ve çevirisi de buna göre yaptık.Yayına hazırlama süresi toplam 20 yıl aralıklarla sürdü.Ancak, çalışma sürelerini topladığımız zaman 4-5 yıl kadar bir zaman içerisinde hazırladık, diyebiliriz.
Bir de Kaşgarlı Mahmut’un doğduğu ve yaşadığı yer meselesindeki tereddütler mevcuttu.Uygur Türklerinin esas yaşadığı bölge bugün İli Vadisi’nın yukarı kısımlarıdır.Ancak,Kaşgar KarahanlıTürk devletinin başkenti’dir.Kaşgarlı Mahmut de bu Devletin Hükümdar ailesine mensup bir prenstır.Kaşgar’da doğmuş ve yine Kaşgar’da vefat etmiştir. Mezarı halen Kaşgar’ın Opal kentinde bulunmaktadır. Şeceresi ve ait olduğu aile hakkında kesin ve tereddüte mahal kalmayacak kesin bilgilere sahibiz. Kaşgarlı Mahmut bütün Türklerin ortak değeri ve büyük bir bilgini’dir. Ancak,o aynı zaman’da Doğu Türkistanlı ve bir Türk’tür,diye biliriz.
Divan-i Lügat-it Türk , basit bir sözlük değildir.Bu eser 11.yüzyılda yaşayan bütün Türklerin hayatını,dilini,dinini,doğum ve ölüm adetlerini üretim ve yaşayış tarzlarını gelenek ve göreneklerini yanı Türk’e ait ne mevcut ise,onlar hakkında bize bilgi veren bir ansiklopedik eserdir.Türkler için bir ana kaynak ve başvuru kitabıdır,diyebiliriz.
Ben yeni baskısında 100 sayfa kadar giriş söz yazdım.Eserin ilk çevirisini yapan Kilisli Rifat’ın ilk neşrindeki giriş sözünü aynın koydum. Divan hakkında şimdiye kadar yapılan bütün çalışmalardan söz ettim ve giriş bölümünde de yer verdim.” İfadesinde bulundu.