TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ’NE ÇEKTİĞİ REST: ÇİN GÜDÜMLÜ ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ

Recep KANALGA (Medeniyet Akademisi İnsiyatifi Koordinatörü/KAYSERİ)

Türkiye son günlerde  AB’ye karşı Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) kartını  ortaya sürülmekte. Parmak sallayarak ‘beni kızdırma, Şangay’a girerim’ denilmekte. Peki bu restin getirisi nedir, alt yapısı nedir, olabilirliği nedir?
Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: AB, büyük oranda iktisadi temeller üzerine bina edilmiş bir yapıdır. ŞİÖ ise daha ziyade askeri ve siyasi yönü ağırlık kazanan bir örgüttür. Dolayısıyla bu iki yapı genel olarak birbirinin muadili değildir. Bu bakımdan AB’ye rest çekilecek ideal bir yapı da değildir.
Ancak ŞİÖ, AB’yi tehdit edecek ideal bir yapı olmasa da dış politikada alternatif hareket sahası olarak değerlendirilebilecek bir koz olarak da düşünülebilir. İşin sıkıntılı noktası esas burada başlıyor. ŞİÖ, AB’ye alternatif bir yapı olarak değil, AB’den bağımsız ve alakasız olarak düşünülebilecek, düşünülüyor gibi yapılabilecek bir örgüttür ama sorgusuz sualsiz aynı yatağa  girilebilecek bir “Eş – Arkadaş’ ”  da değildir.
Çin Halk Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı sözcüsünün ‘önem veriyoruz’ açıklamasını çok büyütmeden önce cevaplanması gereken soru(n)lar vardır.
Şanghay İşbirliği Örgünü’nün başını Çin ile Rusya çekiyor. Hangi ortak kaygılar ve hedefler çerçevesinde bu iki ülke ile işbirliği yapacağız?
” Terörle mücadele-Dini Radikalizm ve Milli Bölücülük” bahanesiyle üye ülkelerin ellerini kollarını bağlayan, Doğu Türkistanlı Uygur Türkü soydaşlarımızın kendisine teslim ve  iade edilmesini  ısrarla talep eden ve isteyen  Çin ile nasıl bir  konum ve dengede işbirliği yapacağız?
Koskoca bir Doğu Türkistan sorunu ortada dururken, hiçbir şey yokmuş gibi yaparak Çin’le nasıl rahat rahat işbirliği yapacağız?
Başta Suriye olmak üzere hemen hiçbir konuda ortak fikre sahip olmadığımız Rusya ile komşu olarak yapamadığımız ‘işbirliğini’, ŞİÖ’de mi yapacağız?
Soydaş, dindaş Türk cumhuriyetleri ile birebir yapamadığımız işbirliğini, ŞİÖ’de mi yapacağız?
Söylediğim gibi, bunlar cevaplanması gereken sorular.

Eğer aklı selimle düşünüldüğünde bu sorulara makul cevaplar bulunabiliyorsa sorun yok, ŞİÖ hayırlı olsun. Lakin ŞİÖ kartının tek tutar dalı Batı (ABD, AB) karşıtlığı ise bu blöf tutmaz. Sadece ABD, AB karşıtlığı gerekçesi ile dış politikada yol gidilmez, harita çizilmez, ‘işbirliği’ yapılmaz.
Daha geniş bir perspektif ile bakılacaksa, stratejik davranılarak hamle yapılacaksa oturalım ŞİÖ’nü konuşalım. Yoksa boşa nefes tüketmeyelim, yazıktır.