ÇİN’İN İŞGAL VE SÖMÜRGESİ ALTINDAKİ MAHKUM MİLLETLER VE ETNİK GURUPLAR

Çin ,Ülkesinde 55 Etnik gurubun yaşadığını belirtsede Bazı guruplar etnik guruptan öte ulus olmuşlardır.Bunlar Doğu Türkistanda Uygur,Kazak…Diğer Türk boyları Türk kökenli halklardır. aynı kökenden gelen Tibetli,Moğol guruplar, Çin halk cumhuriyeti tarafından ayrı milletler kategorisine sokuluyor.

Yücel TANAY

Çin hakkındaki resmi bilgilerde, dünya nüfusunun yaklaşık beşte birini oluşturan ülkede, farklı halkların yaşadığı ancak çoğunluğu % 92 ile Han etnik grubunun oluşturduğu belirtiliyor. Geri kalan % 8’lik nüfusun içinde 55 azınlık etnik grubu var. Bunlar arasında Huy, Uygur, Dung Siyang, Kırgız, Salar, Tacik, Özbek, Bauan, Tatar, Moğol ve Tibet etnik grupları sayılabilir. Azınlıklar içinde müslüman olanların oranı yaklaşık % 19. Ama bunlardan ikisi, Tibetliler ve Uygurlar Çin yönetiminin en fazla başını ağrıtan gruplar. Resmen özerk olan üç bölge, Tibet, Uygur ve İç Moğolistan bölgelerinin siyasi yapıları ve hükümetleri mevcut. Tibet ve Uygur bölgelerinin Başbakanları da bu etnik gruplara mensup. Ancak bu bölgelerde önemli olan zaten Başbakan değil, parti sekreteri daima Pekin tarafından atanan bir Han kökenliÇinli oluyor.
Çinin açıkladığı rakamlar,bağımsız kuruluşlar tarafından doğrulanan rakamlar değildir.Çin işgal ettiği Doğu Türkistanda da aynı kökenden gelen Türk kökenli gurupları ayrı milletlere mensup gibi gösterip, Uygur, Kazak, Tatar, Özbek Türk boylarına ayrı milletlere mensup gibi göstermiştir.
Çin işgal yönetimi Çinli olmayan guruplara folklorik guruplar olarak bakıyor nitekim, Çin yönetimi Han milliyetinden olmayan grupların özerk bölgelerde kültürünü geliştirmesine izin vermiyor. Bazı etnik özerk bölgelerdeki yüksek okullarda ve etnik fakültelerde azınlık grupları için edebiyat bölümleri de açılmış eğitim dili Çince Tibet Özerk Bölgesi, İç Moğolistan Özerk Bölgesi ve Uygur Özerk Bölgesi’nde tıp fakülteleri bile var. Ancak farklı kültürlerin gelişmesine sıcak bakılmıyor. Çinlileştirme yoluna gidiliyor.

Tibet ve Uygur bölgelerinin önemi Çin’deki guruplar içinde en kalabalık olanları ve Pekin’in en fazla baskısına maaruz kalanlar. Tibetliler ve Uygurlar. Geniş bir bölgede dağınık bir şekilde yaşayan iki Ulusun da tarih boyunca bağımsız oldukları dönemler mevcut köklü bir medeniyet geçmişleri var. Tibetliler ve Uygurlar, Çin’in toplam nüfusunun % 1’inden az olsa da, bu iki bölgenin bağımsızlığı Çin’in topraklarının yüzde 30’unu kaybetmesi anlamına geliyor. Bu yüzden de Pekin makamları, daha fazla özerklik ya da bağımsızlık taleplerine sert tepki veriyor. Ayrıca yıllardır Han grubundan Çinlileri bölgeye yerleştirerek nüfus yapısını değiştirmeye çalışıyor.

Çin’deki etnik gurup ve uluslar şunlardır:
Han, Moğol, Hui, Zang, Uygur, Miao, Yi, Zhuang, Buyi, Kore, Man, Tong, Yao, Bai, Tujia, Hani, Kazak, Dai, Li, Lisu, Wa, She, Gaoshan, Lahu, Shui, Dongxiang, Naxi, Jingpo, Kırgız, Tu, Dawo’er, Mulao, Qiang, Bulang, Sala, Maonan, Gelao, Xibo, Achang, Pumi, Tacik, Nu, Özbek, Rus, Ewenke, De’ang, Bao’an, Yugu, Jing, Tatar, Dulong, Elunchun, Heze, Menba, Luoba, Jinuo.
Han etnik grubu ülke nüfusunun yüzde 92’sini, azınlık etnik grupların nüfusu da yüzde 8’ini oluşturuyor. Han etnik grubu dışındaki 55 etnik grup, nüfuslarının Hanlara göre çok az olmasından dolayı “azınlık etnik gruplar” olarak nitelendiriliyor. Azınlık etnik gruplar esas olarak, Çin’in kuzeybatı, güneybatı ve kuzeydoğu kesimlerinde yaşıyorlar.
Uzun tarihi gelişme sürecinde Çin’de Han etnik grubunun esas olması temelinde bütün etnik grupların bir arada ve azınlık etnik grupların nispeten yoğun olarak bir arada yaşadıkları bir durum oluştu. 55 guruptan Hui ve Man etnik grupları Çince, geri kalanı kendi dillerini ve Çince’yi kullanıyorlar. 56 gurup 9 milyon 600 bin kilometrekare genişliğindeki topraklarda baskıyla bir arada tutuluyor.

Bu etnik guruplar bir göz atarsak en kalabalık gurup Han Çinlileridir. Hanlar dünyada ve Çin’in 56 etnik grubu arasında en kalabalık nüfusa sahip olan etnik gruptur. Günümüzde Han etnik grubunun nüfusu 1.2 milyarı buldu. Çin’in ortasında yaşayan ve “Huaxia” adını taşıyan Hanlar 5000 yıllık uygarlık tarihine sahiptirler. Han etnik grubu tarihi süreçte diğer etnik gruplarla kaynaşarak, birleşti. Han Hanedanı döneminden sonra bu etnik grup “Han” olarak adlandırıldı. Han etnik grubu kendi dil ve yazısına sahiptir. Han-Tibet dil grubunda yer alan Han dilinin Kuzey lehçesi, Wu, Xiang, Gan, Kejia, Minnan, Minbei, Yue olmak üzere 8 lehçesi bulunuyor ve Han etnik grubunun ortak dili standart Çince’dir. Han etnik grubu tarafından kullanılan yazı da dünyadaki en eski yazılardan biridir. Bu yazı kaplumbağa kabuklarına ve madeni aletlerin üzerine yazılan yazılardan gelişerek, günümüzdeki şeklini aldı. 80 bini aşkın karaktere sahip olan Han yazısından yaklaşık 7000 karakter günlük yaşamda kullanılıyor. Han etnik grubunun kullandığı dil, yani Çince uluslararası alanda yaygın olarak kullanılan bir dildir. Başta tahıl olmak üzere, hayvansal ürünler ve sebzeler Han etnik grubunun temel yiyecekleridir. Uzun gelişme sürecinde Han etnik grubu günde 3 öğün yemek yeme alışkanlığı edindi. Pirinç ve buğday Han etnik grubunun başlıca iki yemeğidir. Bunun yanı sıra mısır, kızıl mısır gibi diğer tahıl ürünleri de farklı bölgelerde yaşayan Han etnik grubundan insanların ana yemeğinin bir parçasıdır. Değişik bölgelerde yaşayan Han etnik grubuna mensup vatandaşlar farklı damak zevklerine sahiptirler. Genel olarak güneyliler tatlı, kuzeyliler tuzlu, doğulular acılı ve batılılar ise ekşi yemekleri severler. Han mutfağı Xiang, Suan, kuzeydoğu ve Yue de dahil 8 ana mutfak grubunu kapsıyor. İçki ve çay Han etnik grubunun iki ana içeceğidir. “Çay memleketi” olan Çin, aynı zamanda dünyada içki yapım teknolojisine en erken sahip olan ülkelerden biridir. İçki ve çay kültürü Çin’de uzun bir geçmişe sahiptir. Çay ve içki dışında bazı meyvelerden yapılan içecekler de farkı bölgelerde ve değişik mevsimlerde tüketilen içecekler arasındadır. Hanların çok sayıda bayramı vardır. Bahar Bayramı, Han etnik grubunun en büyük geleneksel bayramıdır. Bunun yanı sıra, ay takviminin 1. ayının 15. gününde kutlanan Yuanxiao Bayramı, 4. ayın 5 günündeki Qingming Bayramı, 5. ayının 5. günündeki Duanwu Bayramı ve 8. ayının 15. günündeki Ay Bayramı Hanların diğer önemli bayramlarıdır.
Zhuang etnik grubu
Çin’in azınlık etnik grupları arasında en çok nüfusa sahip olan Zhuang etnik grubu esas olarak Çin’in güneyindeki Zhuang Milliyeti Özerk Bölgesi’nde yaşıyor ve Çin-Tibet dil grubunda yer alan Zhuang dilini kullanıyor. Çin’in güney kesiminde yaşayan bir yerel etnik grup olan Zhuanglar uzun bir geçmişe sahiptir. 10 binlerce yıl önce Zhuangların ataları Çin’in güneyinde yaşıyorlardı. Guangxi Zhuang Milliyeti Özerk Bölgesi, 1958 yılında kuruldu. Zhuanglar esas olarak tarımla uğraşırlar, pirinç ve mısır yetiştirirler. Zhuanglar şarkı söylemeyi çok severler. Zhuang etnik grubuna mensup insanlar eskiden doğaya ve çok tanrıya taparlardı. Tang ve Song hanedanlarından sonra Budizm ve Taoizm Zhuang etnik grubunun toplu halde yaşadıkları bölgelere girdi. Yakın çağlarda Hıristiyanlık ve Katoliklik de bu bölgelere girdi, ancak pek büyük bir etki yaratmadı.
Hui Çinli Muslüman Gurubu
Nüfusu 9.8 milyon olan Hui etnik grubu, esas olarak Ningxia Hui Milliyeti Özerk Bölgesi’nde yaşıyor. Çin’in diğer bölgelerinde ya seyrek ya da toplu şekilde yaşayan Huiler Çin’de en geniş bölgeye yayılıp yaşayan bir etnik gruptur. Uzun zamandır Hanlarla birlikte yaşayan Huiler Çince konuşurlar. Han dışındaki diğer etnik gruplarla birlikte yaşayan Huiler ise o etnik gruplarının dillerini de kullanabiliyorlar. Arapça ve Farsça bilen Huiler’in sayısı da oldukça fazla. Hui etnik grubunun çıkışı 7. yüzyıla kadar uzanır. Ticaret yapmak için Çin’e gelen Arap ve Fars tüccarlar daha sonra ülkenin güneydoğusundaki Guangzhou ve Quanzhou gibi sahil bölgelerinde yaşamaya başladı. Bu insanlar yüzlerce yıllık gelişmenin ardından Hui etnik grubunun bir parçası haline geldiler. Bunun yanı sıra 13. yüzyılın başında savaştan dolayı Çin’in kuzeybatısına göç eden çok sayıda Orta Asyalı, Fars ve Arap evlilik ve dini inanç gibi yollarla Han, Uygur ve Moğol etnik grubuna mensup insanlarla kaynaştılar ve Hui etnik grubunu oluşturdular. İslamiyet’e inanan Huilerin toplu halde yaşadıkları bölgelerde camiler bulunuyor. Huiler kendilerine özgü yemek alışkanlığına sahiptirler. Ekonomik ve kültürel seviyesi yüksek olan Hui etnik grubu Çin’in tarihî gelişmesi için önemli rol oynadı.
Moğol Ulusu Gurubu
5.8 milyonluk nüfusa sahip olan Moğol etnik grubu esas olarak İç Moğolistan Özerk Bölgesi ve Uygur Özerk Bölgesi ile Qinghai, Gansu, Heilongjiang, Jilin ve Liaoning eyaletlerinde yaşıyor. Moğol etnik grubu Altay dil grubunda yer alan Moğol dilini kullanıyor. Moğol adı zamanın çok sayıdaki Moğol kabilelerinden birinin adı olarak ilk defa Tang Hanedanı döneminde ortaya çıktı. İnsan, hayvan ve hazineyi ele geçirmek için kabileler sürekli savaş halindeydiler. Cengizhan, 1206’da Moğolistan’ı kurdu ve bundan sonra Çin’in kuzeyinde ilk defa güçlü, istikrarlı ve sürekli gelişen Moğol etnik grubu ortaya çıktı. Daha sonra Cengizhan Moğol kabilelerini birleştirdi ve Yuan Hanedanı’nı kurdu. Moğol milliyeti Tibet Budizmi’ne inanıyor. Moğol milliyeti bugün Çinlileşmeyle karşı karşıyadır.

Nüfusu 100 bin altındaki etnik guruplar
Çin’de 20 etnik grubun nüfusu 100 binin altındadır. Bunlar Bulang, Tacik, Achang, Pumi, Ewenke, Nu, Jing, Jinuo, De’ang, Bao’an, Rus, Yugu, Özbek, Menba, Elunchun, Dulong, Tatar, Heze, Gaoshan ve Luoba etnik gruplarıdır.
Luoba milliyeti
Luoba milliyeti yalnızca 3 bin kişilik nüfusa sahip ve Çin’de en az nüfusa sahip azınlık milliyet. Luoba milliyeti esas olarak Tibet Özerk Bölgesi’nin güneydoğusunda yaşıyor. Motuo ilçesinin kuzeyinde bulunan Luobalılar Tibetçe, diğer Luobalılar da Luobaca kullanıyorlar. Luobaca, Han-Tibet dil grubuna ait ve farklı bölgelerde yaşayan Luobalıların lehçesi arasında farklar bulunuyor. “Luoba” kelimesi Tibetçeden geliyor ve “güneyli” anlamını taşıyor. Luobalıların kendi yazıları yok. Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1949 yılından sonra Luobalılar devlet ve diğer milliyetlerin yardımlarıyla modern üretime başlarken ekonomisi ve kültürü de hızla gelişiyor. Luobalılar bütün canlıların bir ruhu olduğunu savunan bir din anlayışına sahiptir.
Dulong Etnik Gurubu
Çin’in Yunnan eyaletinin Gongshan Dulong ve Nu Milliyetleri Özerk İlçesi’nde yer alan Dulong nehir havzasında yaşayan Dulong etnik grubunun nüfusu 7400 civarındadır. Çince-Tibetçe dil grubunda yer alan Dulong dilini konuşan Dulong etnik grubunun kendilerine özgü yazısı yoktur. Dulong etnik grubuna mensup insanlar doğaya tapıyor. Tarihte “Qiao” olarak adlandırılan Dulong etnik grubuna, Ming ve Qing hanedanları döneminde “Qiu” ya da “Qu” isimleri verildi. Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Dulongların iradesi ile “Dulong” adı kabul edildi. Dulong etnik grubu eskiden ilkel aletlerle hem tarlada tarımla uğraşır, hem de balık ve hayvan avlardı. Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1949 yılından sonra, Dulong etnik grubu bu geri kalmış durumdan kurtuldu. Dulong etnik grubuna mensup kişiler çalışkanlıkları, misafirperverlikleri, yardımseverlikleri ve sözlerine sadık olmalarıyla tanınırlar. Zor durumda kalan birinin yardıma herkes koşar, avlanan hayvanlar da ava gidenler arasında paylaşılır.
Jinuo etnik gurubu
20 bin kişilik nüfusa sahip olan Jinuo etnik grubu esas olarak Çin’in güneybatı kesiminde yer alan Yunnan eyaletinin Xishuangbanna ilçedeki bir dağın eteğinde yaşıyor. Çince-Tibetçe dil grubunda yer alan Jinuo dilini kullanan Jinuoların yazısı yoktur. Jinuo etnik grubu doğaya ve atalarına tapar. Kendilerini Jinuo olarak adlandıran bu etnik grubun nereden geldiğine ilişkin yazılı belge bulunmuyor.
Elunchun Etnik Gurubu
Nüfusu 8000 civarında olan Elunchun etnik grubu İç Moğolistan Özerk Bölgesi ile Heilongjiang eyaletinin birleştiği Xinganling dağlık bölgesinde yaşıyor. Altay dil grubuna ait olan Elunchuance’yi konuşan Elunchunlar yazı olarak da Çince’yi kullanırlar. “Elunchuan”, “dağlık bölgedeki insanlar” demektir. Elunchunlar avcılıkla ve balıkçılıkla geçiniyorlar. Hemen hemen her Elunchun erkeği iyi bir binici ve atıcıdır. 1940’lı yıllarda ilkel yaşam sürdüren Elunchun etnik grubunda ortak tüketim ve eşit paylaşım alışkanlıkları devam ediyordu. Ava gidemeyen yaşlılar, zayıf olanlar, hastalar ve özürlüler normal insanlarla aynı muameleyi görürlerdi. Elunchunlar, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra doğrudan sosyalizme geçtiler. Yerleşik yaşama başlayan ve avcılıktan vazgeçen Elunchuanlar, ormanların ve yabani hayvanların koruyucusu haline geldiler. Elunchuanlar, Şaman dinine inanır, doğaya ve atalarına taparlar.
Tatar Türkleri
5 bin kişilik nüfusa sahip olan Tatar milliyeti Türk kökenlidir . Uygur Özerk Bölgesi’nde ve yoğun olarak da Yining ve Taicheng’de yaşıyor. Tatarların kullandıkları Tatarca Altay dil grubuna ait. Tatar Türkçesi dışında Tatarlar, Kazak Türkçesi ve Uygur Türkçesi da konuşuyorlar. Tatarlar Arap alfabesine dayalı yazılara sahip. Kazak ve Uygurlarla birlikte yaşamalarından dolayı Kazak ve Uygur yazılarını da kullanıyorlar.Tatarlar İslamiyete inanıyor. 13. yüzyılda Moğollar Batı seferlerine çıkarken Batılılar Moğolları da Tatar olarak adlandırıyordu. 19. yüzyılın başlarında Tatarlar Rusya’dan Çinin işgali altındaki Doğu Türkistana göç ettiler ve İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya’dan birçok Tatar daha geldi ve Çin’deki Tatar milliyetini oluşturdular.Köylerde yaşayan Tatarlar esas olarak hayvancılıkla uğraşıyor. Tatar aydınları ve özellikle eğitim çalışmalarında bulunan Tatarlar şehir ve kasabalarda oturuyor .
Çin, 56 etnik gurup ve ulusa anayasasında 1984 Bölgesel Etnik Özerklik Yasası azınlık olarak birçok haklar vadetmekte ki bu haklar arasında atanmış olan özerk bölgelerde kendi hükümetini kurma, hükümette orantılı temsil, kendi dilini, dinini ve kültürünü geliştirme özgürlüğü, ve merkezi emirleri yerel koşullara uydurma yetkisi yer almaktadır. Fakat Çin hükümeti sistemli olarak bazı azınlıkların yasal haklarını reddetmektir. Tibet Özerk Bölgesi’nde, Uygur Özerk Bölgesi’nde ve İç Moğol Özerk Bölgesi’nde yaşayan azınlıkların yasal haklarını desteklemiyor,baskı altında tutuyor. Bölgesel Etnik Özerklik Yasasını rafa kaldırmıştır.
Çin,56 gurubu sadece folklorik bir gurup olarak görmek istiyor,bu nedenle hızla çinlileştirme politikasına devam ediyor,birçok etnik gurup artık sadece folklorik gurup olarak var Mançular gibi…Çinin Çinlileştirme politikasına karşı çıkan, Uygurlar, Tibetliler ve iç moğolistan Moğollarıdır. bu ulusları sindirmek, çinlileştirmek için bu ulusların yaşadığı tarihi vatanlarına Çinli göçmenler gönderiliyor.