DOĞU TÜRKİSTANLİ UYGUR ŞAİR, EDİP VE YAYINCI KURBAN BERAT VEFAT ETTİ.

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi (UYHAM)
Çağdaş Uygur Türkleri şiir ve edebiyatının önde gelen temsilcilerinden şair,yazar ve yayıncı Kurban Berat’in 06 Mart 2016’de Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’de vefat ettiği bildirildi.
Merhum’un cenaze namazının Urumçi’nin tarihi Beyt-Ul Ma’mur (Nogay) Mescidinde  aynı gün  öğle namazını müteakip kılınan cenaze namazından sonra Urumçi’deki Gülsay  mezarlığına defedildiği açıklandı.

Kurban Berat Kimdir ?
Kurban Berat 1946 yılında Doğu Türkistan’ın tarihi merkezi Kaşgar’ın Artuş ilçesine bağlı Ağu  kenti’nde dünya’ya geldi. İlk,orta ve Lise öğrenimini Artuş’ta tamamladı. 1958 -1962 yılları arasında Urumçi Üniversitesi Dil ve edebiyat Fakültesine devam etti ve mezun olduktan sonra gazeteci olarak Çin yönetiminin resmi yayın organı olan “Xinjiang” gazetesine tayin edildi. Bu gazete’de önce muhabir, sonra yazar olarak bir süre çalıştı. 1970-1986 yılları arasında Korla şehrindeki Şinhua(Yeni Çin) devlet matbaa ve yayın evinde  görev yaptı. İnsanlık tarihinin belki de en büyük felaketlerinden biri olarak tarihe geçen Çin’in kızıl maskeli Faşist diktatörü Mao’nun 1966-1976 yılları arasında devam eden Kültür devriminde büyük acılar ve felaketlere maruz kaldı. Kendisi Milliyetçilik ve Sağcılıkla suçlandı.Basımevindeki görevinden alınarak sokalarda temizlik işçisi olarak verildi. Umumi tuvaletlerde bekçi ve temizlikçi olarak çalıştırıldı.Bunun yanında aylarca  meydanlarda binlerce kişinin katıldığı Yerme ve Kötüleme kampanyalarında şağılama ve  hakaretlere maruz bırakıldı.Bu arada bir aile felaketi de yaşadı.Ailesi dağıldı.Bir çocuğu trafik kazasında,diğeri ise hastalıktan ve bakımsızlıktan vefat etti.Bir ara ruhi travma yaşamasına rağmen,güçlü imanı ve iradesi sayesinde kendisini toparladı ve yeniden aile kurdu.

Mao’nun ölümünden sonra başlayan kısmı siyasi iyileşmenin ardından yeniden yayın hayatına başlayan Bulak mecmuası yazar kadrosuna atandı.Daha sonra Yaş Ösmürler (Gençler-Çocuklar) Yayınevine tayin edildi.Burada da 1990 yılında emekli oldu.Ömrü boyunca  büyük bir özlem duyduğu  ve görmek istediği Türkiye’ye geldi.İstanbul’da bir süre kalarak ülkesine geri döndü.
Edebi Kişiliği ve Çalışmaları
Merhum Kurban Berat çok önemli bir şair,yazar,mütercim ve yayıncı olarak Uygur Türkleri şiir,edebiyat ve kültür hayatına çok büyük izler bırakmıştır.Kendisi çok eser veren ve verimli bir şair ve edip olarak tanınımıştır.İlk şiirlerini daha öğrencilik yıllarında yazarak yayınlamıştır.Şiirlerinde vatan ve Millet sevgisi,hürriyet ve bağımısızlığa olan arzu ve özlemlerini dile getirmiştir.  1960’lı yıllarda Cezayır bağımısızlık savaşını konu alan Alciriyelik Kız(Cezayırlı Kız) ve 1980’yı yıllarda Filistin mücadelesine övgüler düzen ve yücelten oldukça kalın hacimli “Ak Romallık Perizat = Beyaz Turbanlı Peri kızı” adlı şiirler toplamını yazmıştır.  Cezayir ve Filistin özelinde ülkesinin bağımsızlık mücadelesini anlatmış ve Milletine o  karanlık günlerde ilham, teselli ve umut ışığı olmuştur. Müslüman Uygur Türklerinin de yüzlerce yıl Fransızların esaretinde kalan Müslüman Cezayır halkının şanlı bir direniş ve bağımsızlık savaşından sonra hür ve bağımsız olduğu,aynı şekilde Filistin halkının de Çin gibi devlet terörü uygulayan acımasız uygulamaları ile adeta Çin ile yarışan terör devleti İsrail’e karşı kahramanca mücadelesinden bahsetmiş ve onlara bu toplumları örnek gösteremeye çalıışmış ve onlara ilhak ve esinti kaynağı göstermiştir. Cezayır ve Filistin mücadelesine övgüler yağdırmış  ve bu mücedeleleri Uygur Türklerine(Özellikle  Filistin intifadesini) örnek göstermeye çalışmıştır.
Önemli eserleri şunlardın ;
1. Yeşil Hayat-Şiirler toplamı 1981
2. Ak Romallık Perizat(Beyaz Örtülü Peri Kızı) 1984 Şiirler toplamı
3. Töy Çaçkusi = Düğün Saçması
4. Bahar Cilvesi
5. Tarım Örkeşleri = Dalgaları
6. Yokalmaz(Yok olmaz) Filistin-Şiirsel Destan
Bu eserini 14 yılda tamamlamıştır.
7. Kesilgen Toğrak (Kesilen Toğrak Ağacı)
8. Koş Miltiğini Kötürgen Bala (Çift Tüfeğini Taşıyan Çocuk)
9. Tün’de Uçkan yalguz Kuş (Gece uçan yalnız Kuş)
10. Kar Leylisi (Kar Lalesi)
11. Kök Yantak Miciklaydu (Mavi Çöl Dikeni Kıpırdıyor)

Merhum Kurban Berat bir çok Türk-İslam Klasik eserlerini Çağatay Türkçesinden çağdaş Uygur Türkçesine aktarmış ve yayına hazırlamıştır. Bu eserler şunlardır ;
1. Sekkaki divanı
2. Atayi Divanı
3. Zuhuri divanı
4. Saidi İskender
5. Şeyh Sa’dı’nın Bostan kitabı
Kurban Berat Uygur Ağız edebiyatına ait bir çok eserleri derlemiş ve neşretmiştir.Onun bir çok şiirlerine Orta ve Lise edebiyat kitaplarında yer verilmiştir.
Merhum Kurban Berat edebi mütercim olarak de öne çıkmıştır.Rus şair ve edibi Puşkin başta olmak üzere bir çok Çin, batı ve dünya klasiklerini Çince’den Uygur Türkçesine çevirerek yayınlanmasını sağlamıştır.

UYGUR TÜRKÜ AYDINLARI : KURBAN BERAT UYGUR ŞİİR VE EDEBİYATI İÇİN ÇOK BÜYÜK VE ÖNEMLİ BİR DEĞERDİR.

Merhum şair-yazar Mütercim ve yayıncı Kurban Berat’ın ölümü dünyanın dört bir tarafında yaşayan Uygur Türkleri tarafından üzüntü ile karşılanmış ve vefatı büyük bir kayıp olarak nitelenmiştir.
Dünya’nın çeşitli ülkelerinde yaşayan yaşayan Uygur Türkü alimler, şair- edipler ve aydınları vefatı dolayisyle merhum ile ilgili duygu ve görüşlerini   açıklamışlardır.

Mehmet Emin Hazret (Fikir adamı,Şair yazar ve Film yapımcısı- Türkiye)
Kurban Berat’ı yakından tanıyan ve uzun yıllar aile dostu olarak birlikte olan M.Emin Hazret kendisinin vefatı dolayisiyle kaleme aldığı “ Şiiriyet Asmanıdın Öçken Parlak Yultuz : Kurban Berat = Şiir Dünyasından Kayan Parlak Bir Yıldız : Kurban Berat “ adı ile Uygur Türkçesi ile yazdığı makale ile kendisini tanıtmış ve ortak hatıralarını ayrıntılı bir şekilde anlatmıştır. Uyghurnet.Org Sitesinde Uygur Türkçesi de de yayınlanan yazı’da M.Emin Hazret merhum Kurban Berat hakkında görüşlerini özetle şöyle ifade etmiştir ; “ Merhum Kurban Berat,çağdaş Uygur Türkleri edebiyatının çok önemli ve parlak bir temsilcisi ve çilekeş bir vatan ve Millet şairidir.Merhum,Uygur şiir ve edebiyatının kirlenemeyen temiz ve lekesiz bir kahramanı ve Mazlum Uygur Türklerinin çok berrak ve temiz bir vicdanıdır. O,Uygur Türklerinin zorla kirletilmek istenen milli ve manevi ruh dünyasını korumaya  çalışmıştır. O,     bu kirleri yıkayan  ve temizleyen bir sabah çiğdemi olmuştur. Kurban Berat aynı zamanda büyük bir milli değer, sorumluk duygusu,milli ve manevi bilinci ve duygusu çok yüksek,imanlı,inançlı ve  vicdan sahibi bir şair ve ediptir.
Kurban Berat Uygur Türkleri için Rus şair ve aydını Puşkin gibi yüksek karakterli bir değer ve kutup yıldızıdır.(Çolpandır)
Merhum,kültür devrimi sırasında İşgalcılar tarafından “Cin-Şeytan” olarak mahkum edilmiştir. Kendisini haksız olarak alçakça aşağılanmış ve hakaretlere maruz bırakılmıştır.  Ailesi zorla  parçalanmış ve kendisine çok büyük acılar ve facialar yaşatılmıştır. Ama, bütün bunlara rağmen, hiçbir zaman Çin’e teslim olmamıştır ve  ve vicdanını tertemiz korumasını bilmiştir. Bu yüksek ve insanı  yönü ile bizlere ve  gelecek nesillere örnek olmuştur.
Merhumun ölümü Uygur Türklerinin  ve şiir-edebiyatı ve  kültürü  için büyük bir kayıp olmuştur.Değerli eşi’ne ve sevgili Çocuklarına başsağlığı  ve sabir diliyor,Allah’tan  rağmet ve mağfiret niyaz ediyorum.

Köreşcan Ömer (Şair Yazar ve Aktivist – Almanya)
Merhum Kurban Berat bizlerin yetişmemiz için bir örnek insan ve idomuz olmuştur.Bir nev’i bizim ustadımızdır aynı zamanda. O,yılların acıları ile yoğurulmuş ama,hiçbir zaman kendi benliğinden taviz vermemiş ve kimliğini asla yitirimemiş çelik iradeli bir örnek şair ve edibimizdir. Ben Üniversitede öğrenci iken,onun konuşmalarını zevkle dinlerdim. Bir çok şair ve Yazara duruşu,fikirleri bizlere ilham kaynağı olmuştur. Uslubü, Şiirleri,eserleri ve yayınları ile Uygur Türkleri edebiyatında ve kültüründe derin izler bırakmlıştır.Kendisini rahmet ve minnet ile anıyor ve dualarımı sunuyorum.Ölümü için yazdığım bir dörtlüğü paylaşmak istiyorum ;

Bugün Bir Yultuz Öçti = Bugün Bir Yıldız Söndü

Halkı Yine köz yaşıga çümüldü =  Halk bir kez yine gözyaşlarına gark oldu.
Bugün Vatendin bir şair köçti = Bugün Vatandan bir şair göçtü
Vatan yine karanguga kömüldü = Vatan yine Karanlıklara gömüldü.

Muhtarcan Abdullah (Kiyoşu Üniversitesi Felsefe Araştırmacısı- Japonya)

Merhum kurban Berat Uygur Türklerinin şiir,edebiyat ve düşünce hayatında derin izler bırakmıştır.O, berrak fikirleri ve temiz yaşantısı ile Uygur aydınlarına ilham vermiş ve örnek olmuş bir kişidir.Vefatı,Uygur şiir ve edebiyatı için büyük bir kayıp olmuştur.Kendisine Allah’tan rahmet ve mağfiret niyaz ediyorum.”