URUMÇİ İNTİHAR SALDIRISININ DETAYLARI NETLEŞİYOR .

           Hamit Göktürk

           Bugün ( 22 Mayıs) sabah saatlerinde Urumçi’de bomba yüklü 2 araç ile gerçekleştirilen ve 31 kişinin ölümü ve 90’dan fazla kişinin yaralanması ile sonuçlanan intihar saldırısının detayları netleşiyor.

Olayı meydana geldiğini Bölge’yi iyi bilen bir Urumçi sakininin verdiği bilgiler şöyle ; Medeniyet Pazarı (Çince Lunghua Jiang) eskiden ekseriyetini Uygur esnafının oluşturduğu Toptan Halı ( Meyva ve Sebze pazarı) idi. Çin işgal Yönetiminin ayırımcı ve kayırıcı ekonomik uygulaması ile Urumçi’nın Çinlileştirilmesi ve şehir ekonomisinin de tamamen etnik Çinlilerin eline geçirilmesine yönelik aldığı tedbirler sonucu bu sektörden Uygurlar tamamen tefsiye edildiler. Turfan başta meyva ve sebze’nin üretildiği Türk bölgelerine mensup Uygur Tüccarlar kendi ürettiklerini kendileri pazarlayamaz hale geldiler. Uygurların elinde kalan bu tek geleneksel ticaret alanı de ellerinden alındı ve Çinlilere peş keş çekildi. Bu Pazar her günü Urumçi saatı ile 04,oo’de yanı çok erken saatlerde açılır ve akşam 18,oo’de kapanır. Ancak.bu bölgede onlarca yıldan beri oturan Uygurlar yönetimin baskısı ile özellikle 5 Temmuz 2009 olaylarından sonra bu bölgeden göçe zorlandı ve meyva ve sebze ticaretinin kalbi sayılan bu bölge tamamen Çinli’leştirildi. Esnaflar,Bakkallar ve Marketeler her gün çok erken saatlerde açılan bu Pazar’dan satacağı meyva ve sebzeleri temin ederler. Urumçi’de meyva ve sebze ticaretinin yapıldığı tek Pazar olarak biliniyor.
Urumçi’de uzun yıllar yaşayan ve bölgeyi çok iyi bildiğini söyleyen bir diğer Uygur aydını görüşlerini şöyle açıkladı ; “ Uzun süredir, işgal yönetimin kayırdığı ve pozitif ayrımcılık yaptığı ve iç içe olduğu Çinli Meyva ve Sebze Tüccar- Mafyaları rant bölüşümü yüzünden bir birleri ile kavga ediyorlardı. Ayrıca,Çinli Mafyaların meyva ve sebzelerin esas üreticileri olan Uygurlar ile de zaman zaman aralarında sürtüşmeler olduğu biliniyordu. Bu patlamaları Çinli Mafyaların kendi aralarındaki çekişmelerinde rakiplerini yok etmek ve gözdağı vermek için de gerçekleştirmiş olabileceklerini düşünüyorum. Ayrıca Çin yönetimi Vietnam,Tayland ve Malezya’ya kaçak yollardan gelerek sığınan Uygur sığınmacıları geri alabilmek için bölge ülkeleri ve uluslarlar arası toplumu Uygurların “Terörist” olduğuna inandırmak için bunu yapabileceğini düşünüyorum.Ayrıca Çin Lideri Xi’nın geçen ay bölgeye gerçekleştirdiği ve bir hafta’da 14 kez tekrarladığı “Ezme,Sert Darbe Vurma, güçten düşmüş sokak fareleri gibi ezerek yok etmek Vb.” tehditlerini gerçekleştirebilmek için İşgalcilerin provakasyonel bir eylemi de olabilir diye tahmin ediyorum.” Dedi.
Sebep ne olursa olsun,Çin işgal yönetiminin Doğu Türkistan’daki etnik aşağılama,ekonomik ve kültürel soykırım ve benzeri insanlık dışı uygulamalarına karşı Müslüman Uygur Türklerinin dayanma ve sineye çekme sınırlarını aştığı ve patlama noktasına geldiği biliniyor.

            Çin’de ve bölge’de yaşayan Müslüman Uygur Türklerinin ve Çinlilerin huzur ve ıstıkranının tesisi için yapılması gerekenin, uluslar arası toplum ve hatta Çinli aydınların ortak noktada birleştiği bir görüş ve sonuç  ;  Çin işgal yönetiminin yürüttüğü  insan haklarına ve normlarına aykırı modası geçmiş sömürgeci politikasına son vermesine bağlı olduğu gerçeğidir.