HİNDİSTAN BAŞBAKANI MODİ’DEN TARİHİ VE STRATEJİK UYGUR TÜRKLERİ ÇIKIŞI

Hamit Göktürk / Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)
Hindistan Başbakanı Narindara Modi’nın  Kazakistan ziyareti esnasında Uygur Türklerinin 20.yüzyıldaki en ünlü şair ve yazar ve düşünürü Abdurrahim Ötkür’ün “İZ” adlı şirini okuduğu bildirildi.
07 Temmuz 2015’da Kazakistan’in başkenti Astana’da Nursultan Nazarbayev Üniversitesinde bir konuşma yapan Hintli Başbakan Modi’in konuşması esnasında ünlü İZ şiirini Kazakistan Başbakanı Uygur asıllı Kerim Masimov’un huzurunda okumuş olması, Hindistan’ın Orta Asya ve Türkistan  coğrafyası  stratejisinde yeni bir yöneliş ve ezeli ve tarihi rakibi Çin’e verilen bir mesaj olarak değerlendiriliyor.
Hindistan başabakanı Modı Nazarbayev Üniversitesindeki konuşmasında Hindistan ile Türkistan coğrafyası arasındaki tarihi bağlar üzerinde özellikle durmuş ve bu ilişkilerin uzun tarihten beri süregeldiğini ifade etmiştir. Hindistan – Türkistan’in ilişkilerinin tarihte olduğu gibi günümüzde de daha yakın,siyasi, sosyal ve kültürel ekonomik ve sosyal ve kültürel alanlarda sürmesi ve eskiden olduğu gibi gelişmesi ve sıklaştırılması gerektiğini ifade etmiştir. Hindistan ile Türkistan Cumhuriyetleri ilişkilerinin tarihte olduğu gibi “aslına Dönmesi ve Sıklaştırılıması ve bunun tasavvurunun düşünülmesi gerektiği”ni  dile getiren Modı,konuşması’nin sonunda bu düşüncelerini güçlendirme ve çağdaş ve güncel olarak ele alınmasıve ezeli rakibi Çin’e bir mesaj vermesi  bağlamında Doğu Türkistanlı Uygur Türkü yazar,şair ve düşünür Abdurrahim Tileşov Ötkür’ün ünlü “ İZ ” adlı şiirini okuyarak konuşmasını tamamlamıştır.
Bilindiği gibi Türkistan’in (günümüzde Özbekistan’in) Andican şehrinden olan ve ünlü Türk İmparatoru ve büyük Cihangir Emir Timur’un 2.göbekten torunu olan Muhammed Zahiruddin Babürşah 15. yüzyılın sonlarında bugünkü Türkistan topraklarının bir bölümü ile Afganistan,Pakistan ve Hindistan’in de içinde bulunduğu coğrafya’da büyük bir İmparatorluk kurmuş ve bu Türk devleti 1858  yılında İngilizlerin bu devleti yıkmasına kadar yaklaşık 400 yıl kadar  süre ile Türkistan Türkleri bu ülkeye hakim olmuşlardı.
Washington merkezli Hür Asya radyosu internet sitesinde yer alar bilgilere göre Hint Başbakanı Modi’nin Türkistan Cumhuriyetlerinin en önemli ülkelerinden Kazakistan’in başkenti Astana’da Doğu Türkistanlı Uygur şairi Ötkür’ür ünlü iZ şiirini konuşmasında dile getirmesindeki çıkışı ve asıl amacının yakın yıllarda bölge’de süren Çin-Hindistan rekabetinin tavan yapmış olması olarak algılanmaktadır.

Hindistan Başbakanı Modi’nin konuşmasında Uygur şairi Ötkür’ün Türkistan Türklerinin kadim tarihini hatırlatan ve geleceği ile bağ kuran ve  vurgu yapan ünlü İZ şiirini dillendermesini değerlendiren Uyghurnet.Org haber Sitesi yazarlarından Doğu Türkistanlı şair-Yazar ve  düşünce  adamlarından,  Mehmet Emin Hazret görüşlerini şöyle ifade etti, “ Uygur Türkleri ilk yerleşik hayata geçen ve Türk kültürünün temeli atan bir Halktır.Türkistan medeniyetinin kökünü oluşturmakatadır.İlk Müslüman Türk devleti Karahanlılar’ın merkezi Kaşgar’dır. Kur’an-İ Kerim’den sonra dinimizin en muteber kaynağı sanılan Sahihi-İ Buharı ‘nın yazarı İsmail Buharı de  bir Türkistanlı Uygur Türkü’dür.Kaşgar İslam kültür ve medeniyetinin Türkistan coğrafyası ve İslam  dünyası’na derin kök  salan ve güç veren anıt şehirdir.Türk-İslam kültür ve medeniyetinin en önemli Bulakı’dır. Ayrıca,Doğu Türkistan’ın jeopolitik ve stratejik önemi günümüzde zengin yer altı  kaynaklarının bulunması ile daha da artmıştır.Böyle bir halk ise,günümüzde Çinili işgalcılar tarafından   toptan imha ve yer yüzünden tamamen  silinmeye çalışılmaktadır.Hindistan Başbakanı Modı bütün bunları  çok iyi bildiği için  bölgenin etkin bir politikacısı olarak İZ şiirini gündeme getirerek  Uygur Türkleri üzerinden Çin’e ve dünya’ya mesaj vermek istemiştir. Ayrıca Doğu Türkistan tarihten  beri büyük güçlerin mücadele  alanı ve  sürekli çatışma halinde bulunduğu nüfuz bölgesi olagelmiştir. Bu coğrafyanın Çin ile sınırı olan ve Ünlü İslam düşünürü Allame Dr.Muhammed İkbal’ın deyimi ile,”İslam dünyasının en Doğu’daki en uç sınırı ve müstahkem koruganı olan Doğu Türkistan(Kaşgar)”‘in  geçen yüzyıldan itibaren İngilitere,Rusya ve Çin gibi emperyalist ve sömürgeci ülkelerinin güç mücadele alanı olmuştur.Günümüzde ise, bu mücadele ABD ile Çin arasında şiddetli bir şekilde sürmeketedir.Bu mücadelede Hindistan, bölgede ABD.’nin en yakın müttefiki ve partneri ülke konumundadır. Bu mücadelede önemli bir aktör ve vazgeçilmez  bir ülke olan Hindistan’ın Başbakanı tarafından gündeme getirmesi manidar olarak algılanmakta ve çok önemli bir çıkış olarak kabul görmektedir.Ayrıca, Abudurrahim Ötkür Uygur Türkleri için sembol bir isimdir.Onun şiirleri bestelenmiş ve geniş halk kitlelerince çok sevilen sembol bir Hürriyet teranesi olarak kabul görmektedir. Bağımısızlığın sembol ismi olan Ötkür’ün şirinin gündeme getirilmesi çok önemli bir çıkış ve siyasi yöneliş olarak göirülmelidir.”şeklinde konuştu.

Hindistan Başbakanı Modi’nin bu çıkışını Özgür Asya Radyosu (rfa.org.sitesine)’na değerlendiren ABD merkezli G.Washington Üiniversitesi öğretim üyesi ve ekonomi Doktora öğrencisi diaspora Uygurlarının önde gelen aydınlarından olan  Ferhat Bilgin şöyle konuştu ,” Hindistan tarihten beri Orta Asya ve Türkistan coğrafyası ile siyasi,sosyal.,kültürel ve ekonomik ilişkilerini sürdürmüştür.Sovyetlerin çökmesinden sonra boy adları ile yeniden bağımsızlıklarını kazanan Türkistan Cumhuriyetleri üzerinde Çin,Hindistan,Rusya Türkiye ve İran başta bir çok ülkenin nüfuz ve ve etki mücaıdelesi  yapılmakta olup,bu mücadele halen de devam etmektedir. Bu mücadelede ise Komünist Çin, günümüzde çok güçlü  ve  etkin   bir konuma gelmiş ve Türkistan coğrafyasına doğru yayılmacı ve hakim olma ve ele geçirme kara niyeti su yüzüne çıkmıştır.Başbakan Modi’nin Astane’de Uygur şairi Ötkür’ün şiirini okuması stratejik ve diplomatik olarak gizli yeni bir  siyasi yönelişin başlangıcıdır.Hintli Başbakan bu şiiri dililendirmekle,Çin’e,Türkistan Cumhuriyetleri halkına vede Kazakistan’in mevcut Uygur asıllı başbakanı Kerim Masumov’a el altından verilen bir mesaj olarak algılanabilir. Bu sinyal ve uyarı,Hindisitan’in Uygur Türklerine her zaman  duygasal olarak yaklaştığını ve ilgilendiğini  gösteriyor.Uygur Türkleri üzerinden de Türkistan Cumhuriyeteleri halklarına Hindistan’in en güvenilir bir komşu ve tarihsel dostu olduğunu ifade etmek istemiş olabilir diye düşünüyorum. Kazakistan’in Uygur asıllı olduğu söylenen Başbakanı Kerim Masomov’a ise etnik kimliğini ve sorumluluğunu hatırlatmak amacı ile söylenmiş olabilir. ” şeklindde konuştu.
Uzmanlar Hindistan’ın ŞİÖ üyeliğine kabul edilmesinden sonra Astane’deki konuşmasında İz şiirini özellikle dillendirmesinin  Hindistan’ın Türkistan ve bölge politikasında yeni bir atılım ve yönelişin işareti olarak yorumluyorlar.

İZ ŞİİRİ ( Orjinal Uygur Türkçesi ile)

Yaş iduk uzun seperge atlanıp manganda biz,
Emdi atka mingudek bopkaldi ene nevrimiz.
Az iduk müşkül seperge atlinip manganda biz,
Emdi çong kervan atalduk, kaldurup çöllerdi iz.
Kaldi iz çöller ara, gahi davanlarda yene,
Kaldi ni, ni arsılanlar deşti çölde kevrisiz.
Kevrisiz kaldi dimenğ yulgun kızargan dalida,
Gül çiçekke pürkünür tangla baharda kevrimiz.
Kaldi iz, kaldi menzil, kaldi uzakta hemmisi,
Çıksa boran, köçse kumlar, hem kömülmes izimiz.
Tohtimas kervan yolida gerçi atlar bek oruk,
Tapkusi bu izni bir kün, nevrimiz ya evrimiz

İZ  ŞİİRİ (Türkiye Türkçesi)

Genç idik, uzun sefere atlanıp  çıkkanda  biz,
Şimdi ata binecek,  oldu torunlarımız.
Az idik  zorlu sefere atlanıp giderken biz,
Şimdi büyük kervan anıldık, bıraktık çöllerde iz.
Kaldı iz çöller ara, gahi    zirvelerde yine,
Kaldı,  Nice  Arslanlar  ıssız, çöllerde kabirsiz.
Kabirsiz kaldı deme, ılgın kızarırken yaylada ,
Gül çiçeğe bürünür, yarın baharda kabrimiz.
Kaldı iz, kaldı menzil, kaldı uzakta cümlesi,
Çıksa boran, göçse kumlar, hiç  gömülmez izi’miz.
Beklemez kervan yolunda gerçi atlar çok zayıf,
Bulacak  hiç olmasa, bu izleri NEVRİMİZ YADE EVRİMİZ

(  Nevre= Torun,  evrimiz = Torunlarımızın çocukları)