New York merkezli insan hakları  İzleme Örgütü( Human Rights Watch(HRW)) son yayınladığı bir raporda  Çin işgal yönetiminin  Doğu Türkistan’da  “Müslüman Uygur kültürünü yok etmek” için  yüzlerce köyün ismini değiştirerek kültürel soykırımı  zirveye taşıdığını açıkladı. 

HRW’nin yeni raporuna göre, bölgede  Uygurların dini, tarihi veya kültürüyle ilgili isimler taşıyan yüzlerce köyün adı 2009-2023 yılları arasında değiştirildi. Çin işgal yönetiminin  kendi yayımladığı veriler baz alınarak yapılan  araştırmalarda “sultan”, “türbe” ve “hoca” gibi kelimelerin bölge isimlerinden çıkarıldığı ve yerlerini “uyum” ve “mutluluk” gibi isimler aldığı belirtiliyor.

HRW ve Norveç merkezli Uygur  Adli Arşivi (Uyghur Juustic Arshive)  adlı kuruluşlarına mensup araştırmacılar, Çin Ulusal İstatistik Bürosu’nun web sitesinden  Doğu Türkistan’daki köylerin  son 14 yıllık dönemdeki isimlerini inceledi.  Bu süre zarfında Sincan’daki 25 bin köyden 3 bin 600’ünün isminin değiştirildiği tespit edildi.  HRW, bu değişikliklerin büyük kısmının “sıradan göründüğünü” ancak yaklaşık beşte birinin (630 değişiklik) Uygur dini, kültürü veya tarihiyle ilgili  olduğu ve İşgal yönetiminin bu referansları ortadan kaldırdığını belirtti.

Raporda öne çıkarılan örneklerden bir tanesi, Kaşgar’in Pamir sıradağların eteklerinde bulunan ve Kırgizlarla Uygurların birlikte yaşadığı  güneybatıdaki Akto(Aktağ) ilçesinde bulunan Akmescit köyü. Köyün AK MESCİT olan  adı 2018 yılında Birlik köyü olarak değiştirildi.

Geçtiğimiz yıllarda yapılan pek çok araştırma, Çin’in Müslüman Uygurlara yönelik sistematik insan hakları ihlallerine işaret ediyor. Çinli yetkililer son yıllarda ülkedeki azınlık Uygur nüfusunu ana akım Çin kültürüne asimile etmek amacıyla Sincan’daki toplumu kökten değiştirmekle suçlanıyor. Pekin yönetimi bu suçlamaları reddediyor.

Çin’deki Uygur Müslümanlarının çoğu ülkenin kuzeybatısındaki  Uygur bölgesinde Çinli  Müslümanlar(Hui’ler) ise, Çinghay, Gansu ve Ningşia gibi  eyaletlerde yaşıyorlar.

Çin Son Yıllarda Dinlere Karşı Baskısını Arttırdı

Resmi açıklamalara göre Çin’de 20 milyon dolayında Müslüman yaşıyor ve resmen ateist olan ÇKP iktidarı  din özgürlüğüne izin verdiğini öne sürüyor.  Ancak gözlemciler, son yıllarda organize dinlere karşı baskının arttığını belirtiyor.

HRW’ye göre ülkede köy ve kasabaların isimleri halen değiştirilmeye devam ediliyor, ancak değişimlerin büyük kısmı 2017-2019 yılları arasında yapıldığı bildiriliyor.

İnsan hakları örgütü, bunun Sincan’daki Uygur nüfusuna yönelik düşmanlıkların arttığı bir döneme denk geldiğini iddia ediyor.

Uygur Köylerine, ÇKP propagandası İçerikli  isimler Veriliyor

İnsan Hakları İzleme Örgütü Çin Direktörü Vekili Maya Vang, “Çinli yetkililer Sincan’da Uygurlar için tarihi ve  zengin anlamlar taşıyan yüzlerce köy ismini hükümet propagandasını yansıtan isimlerle değiştirdiğini belirtti ve şunları  ekledi: “Bu isim değişiklikleri, Çin hükümetinin Uygurların kültürel ve dini ifadelerini silme çabalarının bir parçası gibi görünüyor.” dedi.

HRW geçen yıl yayımladığı bir başka raporda da Çin’i, ülkedeki camileri kapatıp yıkmakla ve başka amaçlarla kullanılmaları için dönüştürmekle suçlamıştı.