UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)
Karahanlılar Devleti, 840 yılında, İdikut (Turfan ve civarında 745’de kurulmuştu)Uygur Kağanlığı’nın yıkılmasının ardından Karluk, Yağma ve Çiğil Türk boyları tarafından kurulmuştur.
İslamiyet’i ilk olarak resmi Devletin dini olarak ve topluca kabul eden ilk Türk devleti olarak bilinen Karahanlılar, Orta Asya’da İslam kültürünün yayılmasında öncü bir rol oynamıştır.
Karahanlılar Devleti’nin önemli liderleri arasında şunlar bulunmaktadır :
- Bilge Kül Kadir Han: Karahanlılar Devleti’nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır.
- Abdulkerim Satuk Buğra Han : İlk Müslüman olan ve Abdülkerim adını alan Satuk Buğra Han’ın İslamiyet’i devletin resmi dini olarak ilan etmesiyle islam dini Karahanlı devleti sınırlarında hızlı yayılmış ve Türkler kısa sürede Müslümanlığı benimsemişlerdir. Bu nedenle El-Mücahit ve El-Gazi unvanları ile anılmıştır.
- Ahmet Arslan Han: Karahanlılar Devleti’nin diğer bir hükümdarıdır. İslam kültür ve sanat tarihinde önemli özelliklere sahip olan bu dönemde şehirlerde camiler, medreseler, köprü ve kervansaraylar yapılmıştır.
Bu liderler, Karahanlılar Devleti’nin tarihini şekillendiren önemli figürlerdir. İmparatorluğun yükselişi, genişlemesi ve kültürel etkisi, bu liderlerin katkılarıyla gerçekleşmiştir
Karahanlılar Devleti’nin ekonomisi, tarım, hayvancılık ve ticarete dayanıyordu. İpek Yolu üzerinde stratejik bir konuma sahip olan bu ilk Müslüman Türk devleti, ipek yolu ticaretinin ve bu ilk uluslararası ticaretin canlı olduğu bir merkez haline gelmiş ve bu durum da, devleti zenginleştirmiş ve güçlü bir devlet haline gelmesini sağlamıştır.
Karahanlılar, Türk ve İslam kültürünün gelişmesine, yayılmasına ve şekillenmesine önemli katkılar yapmıştır. Kaşgar’daki Hanlık yanı İmparatorluk Medreseseleri olarak anılan Saciye Medreselerinde müsbet bilimler başta, dini bilimler, edebiyat ve sanat okutulmuş ve bu suretli bilimin gelişimine katkıda bulunmuşlardır. Saraylarında düzenlenen çeşitli sanat ve okuma etkinlikleri ve özellikle destanlar, Karahanlı kültürünün bir parçası olmuştur. Aynı zamanda, Türk- İslam mimarisinin ve sanatının Türkistan bölgesinde kök salmasına öncülük etmişlerdir.
Karahanlılar Devleti’nin askeri gücü
Karahanlılar Devleti, Türkistan cığrafyasında Türk-İslam kültür ve medeniyetin başlangıcı olarak kabul edilir. Bu deverde yazılan Türklerin ilk Sözlüğü Divanü Lügat’it Türk ile bir hukuk ve felsefi kitabı olan Kudadgubilik bir ilk ve en önemli eserlerdir.
Karahanlılar Devleti’nin askeri gücü ve stratejileri
- Karahanlı Ordusu, Karluk ve Çiğil Türkleri gibi çeşitli Türk boylarından oluşuyordu.
- Atlı okçular, Karahanlı ordusunun temelini oluşturuyordu. Bu savaşçılar hem hızlı hareket edebilme yeteneğine sahipti hem de düşmanlarına uzak mesafeden etkili saldırılar yapabiliyordu.
- Ordunun kent ve kaleleri Kuşatma taktikleri ve manevra yetenekleri, Karahanlılar’ın askeri başarılarını etkileyen faktörler arasındaydı.
- Karahanlı Devleti’nin liderleri, stratejik kararları alırken Kengeş üyesi Aksakallara ve askeri danışmanların görüşü ile hareket ederlerdi.
- Karahanlılar İslam dinini kabul ettikten sonda devletin sınırları genişlemiş bu da bu devletin askeri ve siyasi stratejilerini şekillendiren önemli bir faktör olmuştur.
- Karahanlılar Devleti, Türkistan bölgesinde kurulmuş ilk İslam devleti ve bu devleti yöneten Buğra Han Hanedanı çok önemli bir roller üstlenmiştir.
Karahanlıların Zayıflaması ve Yıkılması
Karahanlılar Devleti, kurucu Hanedan Buğra Hanlar arasındaki taht kavgaları ve iç çekişmeler sonucunda zayıflamış ve 1042 yılında Doğu ve Batı Karahanlılar olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
Doğu Türkistan merkezli Doğu Karahanlılar, Karahıtaylar tarafından 1130 yılında yıkılmıştır. Batı Türkistan merkezli Batı Karahanlılar ise daha uzun süre ayakta kalsa da, nihayet 1212 yılında tarihe karışmıştır.
KAYNAK : https://www.yenimesaj.com.tr/orta-asyanin-ilk-islam-turk-hanedani-H1529617.htm
