Kazakistan’ın  eski başkenti Alma-Ata  kentindeki Kuddus Hojamyarov  adındaki  Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Uygur Müzikal  ve Komedi Tiyatrosu, kuruluşunun 90. yılı dönümü ve   ünlü Türk Bilgini Kaşgarlı Mahmut’un “Türk Dillerinin Divanı=DLT)” adlı eserinin yazılışının 950. yılı ve Türk Devletleri Teşkilatı’nın 30.yıl  dönümü münasebetiyle  Uygur dramatolog Ekrem Ahmetov’un  yazdığı ” Kaşgarlı Mahmut”  adlı eserini  Ankara’da sahneledi.

T.C.Kültür Bakanlığı, Uluslararası Türk Kültür Teşkilatı(Türksoy)Türk Devletleri Birliği(TDB)ve Kazakistan’ın Ankara Büyükelçiliği’nin ortaklaşa düzenlediği  bir dizi etkinlikler  çerçevesinde  Türkiye’ye gelen Uygur Müzik ve  Tiyatro Topluluğu,  23 Nisan’da Uygur Şarkı ve danslarından örnekler sundu ve  24 Nisan 2024 günü ise, Kaşgarlı Mahmut tiyatrosunu sahneye koydu.  Etkinliklere  devlet ve hükümet yetkilileri başta olmak üzere  Ankara’da yaşayan Doğu Türkistanlılar ve toplumun çeşitli kesimlerinden çok sayıda kişi, Üniversitelerden Akademisyen ve öğrenciler katıldı.  Kaşgar merkezli İlk müslüman Türk devleti olan Karahanlı Devleti(840-1212)  ile  Kaşgar’da  10.yüz yılda doğmuş ve bütün Türk dünyasını dolaşarak Türk Lehçe ve ağızlarını derleyen  ve ilk Türk Sözüğüğünü yazan m Türk dünyasının ünlü alimlerinden Kaşgarlı Mmahmut’un hayatının anlatıldığı bu tiyatro izleyicilerden büyük beğeni ve ilgi gördüğü bildirildi.

Uygur  Drama Tiyatrosu  Müdürü Baharov :  Kaşgarlı Mahmut Yılında İlk Etkinliği Ankara’dan Başlattık

Kaşgarlı Mahmut adlı tiyatro oyununun  sahneye konması sonrasında Özgür Asya Radyosu Ankara Temsilcisi  Erkin Tarım’a açıklamalarda bulunan Alma-Ata Uygur Müzik ve Drama Tiyatrosu Müdürü Dilmurat Baharov  şöyle konuştu :  “Bu yıl  Uygur Müzik ve Drama Tiyatromuzun  kuruluşunun 90. yıl dönümü ve Kaşgarlı Mahmut’ün Türk Dilleri Divatı(TLT)adlı ölümsüz eserini kaleme aldığının 950.yıl dönümüdür. Birleşmiş Milletlere bağlı Paris merkezli UNUSCO Teşkilatı , 2024 yılını Kaşgarlı Mahmut  yılı ilan etti. Biz de bu nedenle Kaşgarlı Mahmut oyununu  Ankara’da sahneleyerek kutlamaları Türkiye’den başlattık. Bize davet eden ve bu etkinliğimiz için bize bu imkanı sağlayan Türkiye Hükümetimize  Kazakistan Kültür ve Enformasyon Bakanlığı’na Türk Kültür Teşkilatı TÜRKOY’a teşekkürlerimizi sunuyoruz.” şeklinde konuştu.

Dilşat Amanbayev :  Uygur Tiyatrosu Olarak Milletimize  Karşı Görevimizi Yapmaya Çalışıyoruz.

Kaşgarlı Mahmut   Tiyatro oyununda Kaşgarlı Mahmut rolünü oynayan Uygur Sanatçı Dilşat Amanbayev şunları ifade etti : ”  Kazakistan Uygur Müzik ve  Tiyatrosu  olarak her yıl  geleneksel olarak   “Anarhan”  tiyatro oyununu sergilerdik. Ancak ilerleyen yıllarda bu durum değişti, Uygur Türklerinin  kadim  tarihini anlatan “Bayançur- İdikut” gibi  eserleri de sahnelemeye başladık. Tiyatro gurubumuzun kuruluşunun 90.  yıl dönümünde  “Kaşgarlı Mahmut “‘ün hayatının anlatıldığı  oyun ile başlamış bulunuyoruz.  Bu rolü iyi  ve mükemmel şekilde oynadığımı düşünüyorum. 20 yıldır Uygur tiyatrosunda çalışıyorum. Biz halkımıza karşı görevimizi yerine getirmeye, Ülkemizi ve  Uygur Türklerinin kültürümüzü dünyaya tanıtmaya çalışıyoruz. Kaşgarlı Mahmut Mahmud Kaşkir rolünü oynamak benim için bir onur olduğu kadar zor bir görevdi. Aynı zamanda   Kaşgarlı Mahmut Atamızın canlandırmak benim için büyük bir onurdur.  Benim yetişmemde eski  Müdürümüz Sayın merhum  Azizov’un emeği çoktur. Kendisini rahmet ve şükranla bir kez daha minnetle anıyorum.  Biz de onun açtığı yolu takip ederek görevimizi yerine getirmeye çalıştık. » şeklinde konuştu.

Etkinliği düzenleyen Türksoy  Teşkilatı Başkan Yardımcısı Sayit Yusuf Kaşgarlı Mahmut oyununu duygulanarak seyrettiği belirterek şunları söyledi: ” Tiyatronun dili Uygur Türkçesi idi. Uygurca’yı tam olarak anlayamasam da oyundaki  konuşmaları ve diğer    tarih ile ilgili dialogları   iyi anladım.  Kaşgarlı Mahmut  tiyatro oyunu aslında bizim tarihimizi ve değerlerimizi bize anlatıyordu. Çok duygulanarak izledim. Bana göre unutulmaz bir geceydi.  Tarihimizin tüm dönemlerinde yaşayan ve aramızdan ayrılan Kaşgarlı Mahmut başta tüm büyüklerimizi  ve değerlerimizi rahmet ve saygı ile anıyorum. Uygur tiyatrosuna  da teşekkür etmek istiyorum. » dedi.

Doğu Türkistan bir Uygur Türkü  ve Ankara- Hacettepe Ün.  Türkoloji alanında Doktora öğrencisi  olan Rabigül Korla  Ankara’da Uygur Tiyatrosunu görmek ve  Kaşgarlı Mahmut Atamızın hayatını anlatan Kaşgarlı Mahmut  oyununu seyretmek benim için büyük bir mutluluk kaynağı oldu. Oyunu göz yaşları içinde  seyrettim. Çünkü,Kaşgarlı Mahmut’un yaşadığı topraklarda onun evlatları onun  değerli bir mirasa olarak bize  bıraktığı Türkçe’yi  öğrenemiyor. Çünkü  engellenmiş durumda.  “ifadelerini kullandı.

Uygur Müzik ve Drama Tiyatrosu

Uygur Türklerinin Doğu Türkistan dışında en kalabalık olarak yaşadığı ülke olan Kazakistan’da  büyük Uygur Kompozitör  ve müzik bilgini  Kuddüs Hocamyarov adını taşıyan Uygur  Müzik ve Drama Tiyatrosu 1934  yılında başkent Alma-Ata’da “Mavi Gömlekli Gönüllüler derneği” adı ile  kurulmuştur.   Uygur Kadın Kahraman “Anarhan” draması  ilk sahnelenen tiyatro eseridir. Bu Uygur tiyatrosunda görev yapan önde gelen sanatçılar;   Ahmet Şemiyev, Meryem Sametova, Ahmet Aliahunov, Gulamhan Celilov, Halçem Aliyeva ve Murat Ahmedi ve diğerleri 90 yıllık  Uygur Tiyatronun sahnesinde  kendi yeteneklerini sergileyerek on binlerce   seyircinin büyük  takdir ve alkış ve  saygısını kazandı. Bu Sanatçılara yaşadıkları dönemde Kazakistan’ın seçkin aktörü ve Halk  Artisti/Oyuncusu gibi yüksek unvanlar  verildi.

Günümüzde Uygur Tiyatrosunu  Dilmurat Baharov  Müdür olarak yönetiyor. Tiyatro’ya bağlı , “Nava Uygur  ulusal çalgılar Topluluğu, “Ruhsari” Uygur Müzik ve Dans Topluluğu ile   topluluğu ve  Tiyatro grubundan oluşmaktadır.