22- 23 Ocak 2024 tarihlerinde BM.İnsan Hakları Yüksek Konseyi’nin Cenevre’de gerçekleştirilen Çin’in insan hakları ihlalleri durumuna ilişkin olağan inceleme toplantısında demokrasi ve insan hakları değerlerine bağlı batılı ülkelerin Temsilcileri Çin yönetiminin Doğu Türkistan, Tibet, Hong Kong, Güney Moğolistan başta diğer işgalindeki bölgelerde yaşayan yerel halka yönelik baskı, zulüm, insanlık ve etnik soykırım suçlarını dile getirerek bu insanlık dışı vahşet uygulamaları için ÇKP. işgal yönetiminin sert şekilde eleştirdiler ve Çin’i adeta top tuttukları bildirildi.
İşgalci Çin Temsilcisi : Çin’de İnsan Hakları Berkemal(!)
BM.İnsan Hakları Yüksek Konseyinin bu 45. dönem Toplantıda ilk olarak Çin heyetine söz verildi. Çinli Temsilci Çin’deki insan hakları durumuna ilişkin olarak hazırladığı bir raporu sundu. Raporda Çin’de ve işgal altındaki Uygur bölgesinde temel insani hak ve özgürlüklerin, işçi hakları, kadın ve çocuk hakları ile azınlık hakları da dahil olmak üzere Çin’in genel insan hakları durumunun çok iyi olduğunu(!) ve bu temel hakların kullanılması yolunda büyük gelişmeler kaydedildiğini ve bu gelişmelerin de sürdüğünü ve tüm insan i hak ve hukuk durumunun BERKEMAL(!) olduğunu savundu.
Çin Yanlısı Arap ve Afrika Ülkeleri Çin’in İnsanlık Suçlarını Savundular
Çin heyetinin raporunun okunmasının ardından diğer ülke ülke temsilcilerine Çin’in raporu üzerindeki yorum ve görüşlerini açıklamaları için deki duruma ilişkin 45 saniye süre verildi. Çin’in yalanlarla dolu düzmece insan hakları hakkında söz alan Pakistan başta bazı Arap Ülkeleri ile Çin’le iyi ilişkileri ve ekonomik olarak Çin’e bağımlı olan ülkeler Çin’in raporunu övdüler ve Çin’in insan haklarını garanti altına alarak milyonlarca insanı yoksulluktan kurtardığını öne sürdüler.
Batı Ülkeler İşgalci Çin’in insanlık ve Soykırım Suçları İçin Çin’i Topa Tuttular
İnsan hakları ve Demokrasi değerlerine bağlı batılı ülke temsilcileri ise, Çin’in insan hakları sicilinin kötü olduğunu belirterek merkezi Çun ve Çin işgalindeki Doğu Türkistan’daki insan hakları ihlalleri ve etnik soykırım uygulamalarından dolay endişelerini dile getirdi. Bu ülkeler, Çin’de her sahadaki adalet ve eşitliğin, özgürlüğün, sosyal kurumların ve hukukun üstünlüğünün günden güne bozulduğu ve azalarak yok olmaya doğru gittiğini özellikle Uygurların, Tibetlilerin ve Hong Kongluların insani durumlarının günden güne kötüleştiğini ve dramatik bir durum aldığını belirttiler.
Çin, Uygur Bölgesinde BM.Örgütünün Ağustos/2022 Tarihli Raporu Uygulanmalı
ABD, İngiltere, Kanada, İsrail, Avustralya, Avusturya, İsveç ve İsviçre başta diğer demokratik ülkelerin Temsilcileri söz alarak Çin İşgal Yönetiminin Uygurlara yönelik insanlık dışı uygulamalarını özellikle gündeme getirdiler. Batılı Ülke Temsilcileri merkezi Çin ve Uygur bölgesindeki insan hakları durumunun iyileştirilmesini BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin Uygur bölgesine ilişkin 2022 tarihli raporundaki tavsiyelerin uygulanmasını oybirliği ile talep ettiler.
Türkiye : Uygurlar ve Diğer Azınlıkların İnsani Durumu İyileştirilmeli
Çin’in Doğu Türkistan’daki insan hakları ihlalleri ile ilgili BM’de yapılan 45.dönem Evrensel Periyodik İnceleme (EPİ) toplantısında söz alan Türkiye Daimi Delegesi Büyükelçi Güven Begeç şöyle konuştu : ” Çin Yönetimi, Uygur Türkleri de dahil olmak üzere Çin’de yaşayan nüfusunun tüm bileşenlerinin farklı kimliklerine, dinlerine ve dillerine tam saygı göstererek onların genel yaşam koşullarını iyileştirmelidir.” sözleri ile Türkiye’nin görüşünü Çin’e ve genel kurula ifade etti.
Diğer Batılı Ülke Delegelerinin Konuşmaları ise şöyle ;
ABD : Çin’in Uygur Soykırımını ve sınır ötesi Baskı Zulmünü Kınıyoruz
Toplantıda söz alan ABD temsilcisi Büyükelçi Michelle Taylor, Çin’in işgalindeki Doğu Türkistan’da yaşayan Uygurlar başta diğer Türk soylu halklara yönelik insanlık suçları ile etnik soykırım politikalarını şiddetle kınadığını belirtti ve Çin’in Uygurlara ve diğer azınlık olarak tanımladığı halklara karşı işlediği soykırım ve insanlığa karşı suçların sona erdirilmesini için sekiz maddelik bir öneri sunduğunu belirterek şöyle konuştu :
- Çin’in Uygur bölgesi, İç Moğolistan ve Tibet dahil Çin genelindeki diğer bölgelerde yaşayan yerli halklara yönelik insan hakları ihlallerini şiddetle kınıyoruz.
- Hong Kong’da insan haklarına ve temel özgürlüklerin ihlallerini ve bu hakların erozyona uğramasını asla kabul etmiyoruz.
- Ayrıca Çin, işgalindeki ülkelerdeki Çin zulmünden kaçarak dış ülkelere sığınan insanlara ve onların susturulmasına yönelik sınır ötesi baskı ve zulmünü sona erdirmeye çağırıyoruz.
- Çin yönetimi Uygur bölgesinde haksız olarak toplu tutuklamalarla Çin tipi toplama kamplarına hapsettiği tüm masum Uygur rehinelerini serbest bırakmalı ve toplama kamplarını derhal kapatmalıdır.
- Sözde Yatılı okullarda asimilasyona tabi tutulan Uygur çocuklarının derhal serbest bırakmalı ve bu Asimilasyon ve dönüştürme kampları derhal kapatılmalıdır.
- Uygurların Köle/İşçi olarak zorla çalıştırılması uygulaması derhal sonlandırılmalıdır.
- Uygur kadınlarının etnik Çinli erkeklerle zorla evlendirilmesi gibi insanlık ve çağ dışı zulme derhal son vermelidir.
- Uygurların nesillerinin kurutulmasına amaçlayan doğum kontrolü, doğumu yasaklama, zorunlu kürtaj Uygur kadınlarının zorunlu olarak kısırlaştırılması uygulamasına son verilmelidir.
- Toplumun temel kurumu olan Uygur Ailelerin parçalanması ve zorla dağıtılması gibi soykırım amaçlı uygulamalar sonlandırılmalıdır.
- BM. Teşkilatına bağlı bağımsız İnceme heyetinin Uygur bölgesi ve Tibet’e giderek insan hakları durumunu yerinde inceleyebilmesi için engelsiz ve gerçek bir soruşturma yürütmesine izin verilmesini talep ediyoruz.
ABD. nin Cenevre’deki BM. Temsilcisi Michelle Taylor, BM’lerdeki konuşmasını Uygur Türkçesine tercüme ettirerek Büyükelçilik kurumsal İnternet Sayfası ile sosyal medya(X) hesabından yayınladı ve bildiri şeklinde Toplantı katılımcıları ile ve izleyicilere dağıttı.
İngiltere Temsilcisi : Uygurlar ve Tibetlilere Yönelik Toplu Tutuklamalar ve Zorla Çalıştırma Derhal Durdurulmalıdır!
Daha sonra konuşan İngiltere Temsilcisi Çin’in Uygurlara yönelik soykırım politikalarını sert bir şekilde eleştirdi ve şunları söyledi : ” Çin Yönetiminin Uygur bölgesinde ve Tibet’te yerli halklara yönelik keyfi gözaltı ve hukuksuz hapis cezaları, Köle/İşçi olarak zorla çalıştırma ve Kamplarda hapiste tutulan Uygur kadınlarına karşı cinsel şiddet ve sistematik tacizlere son vermelidir. korkusu olmadan din, inanç ve kültür özgürlüğünden yararlanmalıdır.Ayrıca Çin yönetimi BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin Ağustos/2022’de Uygur bölgesine ilişkin raporundaki tavsiyelerin hayata geçirmelidir.” ifadelerini kullandı.
Karadağ : Çin’in Güvenlik ve Terörle Mücadele Kisvesi Altındaki Zulmü Kabul Edilemez
Toplantıda en güçlü, sert ve çarpıcı konuşmayı Küçük bir Balkan Ülkesi olan Karadağ Temsilcisi yaptı. Karadağ Temsilcisi Konuşmasında Çin hükümetinin “terörle mücadele” adı altında uyguladığı politikaları ile özellikle Uygurları hedef aldığını bunun ise uluslararası toplumda endişe yarattığına işaret ederek şunları söyledi:”
- Çin Yönetimi Uygur bölgesinde uyguladığı ” Ulusal Güvenlik ve Terörle Mücadele Yasaları”nın esas amacı Uygurları bastırmak ve sindirmektir.
- Çin’in bu politikalarını en kısa zamanda gözden geçirmesini, Uygurlara ve diğer etnik gruplara karşı ayrımcı yasa ve politikalarına son vermelidir.
- Uygur bölgesinde inşa ettiği Çin tipi Toplama kamplarındaki tutuklulara baskı, zulüm ve işkencelere son vermelidir.
- Tutuklulara uyguladığı işkenceyi, kadınlara cinsel şiddeti ve zorla çalıştırmayı durdurmalı.
- BM.’lere bağlı bağımsız Soruşturma heyetinin Uygur bölgesine gitmelerine izin vermelidir.
- BM. Bağımsız Soruşturma Heyetinin Çin tipi toplama kampları, diğer gözaltı tesislerinde Çin rejiminin ağır insan hakları İhlallerinin serbestçe soruşturulmasını talep ediyoruz.”
Almanya : Çin Yönetimi Azınlıkların Temel İnsanı Haklarına Saygı Göstermelidir
Almanya’nın BM. İnsan Hakları Konseyindeki temsilcisinin toplantıdaki konuşmasında şunları dile getirdi : “Almanya olarak Çin’in Uygur bölgesi ve Tibet’teki politikalarından ve insan hakları durumundan ciddi olarak endişe duyuyor. Çin Yönetimini BM. İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nin 2022’de açıkladığı Uygur raporundaki tavsiyelere uymaya ve Uygur ve Tibet ve diğer bölgelerde yaşayan etnik azınlıkların haklarına saygı göstermeye çağırıyoruz.” şeklinde konuştu.
İsveç : Çin İnsan Hakları Savunucuları ile Siyasi Tutukluları Serbest Bırakmalı
Binlerce Uygur Sığınmacının mülteci olarak yaşadığı kuzey Avrupa Ülkesi İsveç temsilcisi konuşmasında şunları ifade etti ;
- ” Çin Yönetimi Uygurların ve Tibetlilerin haklarına tam saygı göstermelidir.
- Uygurlara yönelik yıllardan beri uygulamakta olduğu yasa dışı ve keyfi göz altına alma ve hukuksuz tutuklamalara son verilmelidir.
- Uygur İnsan Hakları Aktivistleri, Gazeteciler ve insan haklarını savundukları için hapsettiği siyasi tutukluları derhal serbest bırakılmasını istedi.
Kanada Temsilcisi : Çin yönetimi BM Özel Temsilcilerinin Çin’in işlediği insan hakları ihlalleri ile Uygur bölgesi ve Tibet’teki yerel halkların insan hakları durumunu yerinde inceleyebilmesi ve gerçeklerin ortaya çıkarılması için Uygur ve Tibet bölgelerine giderek serbestçe, kayıtsız ve sınırsız ziyaretlerine izin vermelidir .” dedi.
Uygurların Günümüzdeki İnsanı Durumundan Derin Endişe Duyuyoruz
Toplantıda söz alan Japonya, İrlanda, İzlanda, Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg, Finlandiya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Yunanistan, Slovenya, Lihtenştayn, İsrail ve diğer ülkeler konuşmalarında özellikle Uygur ifadesini kullandı ve onların durumundan derin endişe içinde olduklarından bahisle ; ” Çin yönetimi Uygur bölgesi ve Tibet’te İnsan hakları ihlallerine son vermeli ve insan haklarının kullanılmasını iyileştirmelidir.” ifadelerini konuşmalarında ortaklaşa kullandılar.
Çin, Uygurların Diline İzin Vermeli ve Kültürel Soykırımına Son vermelidir
Belçika, Litvanya, Polonya, Avusturya gibi ülkelerin temsilcileri de konuşmalarında Uygur dilinin yasaklanması ve ulusal kültürel mirasının yok edilmesi, dil ve kültür açısından zorla asimilasyondan ve zorla çalıştırmadan şikayet ettiler. Litvanya temsilcisi azınlık çocuklarının ana dillerini öğrenmelerine ve konuşmalarına izin verilmesi gerektiğini savundu.
Çin, İnsan Haklarını Sicilini İyileştirmeli
Konferansta konuşan İtalya, Endonezya, İspanya, Ekvador ve Litvanya gibi ülkelerin Temsilcileri Çin ile iyi ilişkileri duyarlılığı nedeniyle Uygurların adını doğrudan belirtmese de Çin’in insan hakları siciline ilişkin kaygılarını dile getirdiler. Çin hükümetinin Çinli olmayan etnik grupların siyasi ve kültürel haklarına saygı göstermesi ve azınlıkların haklarını güvence altına alması gerektiğine dikkat çektiler.
İşgalci Çin, Eleştirilere Klasik Yalanları ile Cevap Vermeye Çalıştı
23 Ocak’taki son oturumda BM. Üyelerinin Çin’e karşı Uygur soykırımı sebebiyle ağır eleştiriler ve sert tepkilerine klasik yalanları ve klişeleşmiş sözlerle cevaplandırmaya çalıştığı görüldü.
Çinli yetkililer bu toplantıya Çin’in sivil işleri, kadın işleri, etnik meseleler ve din işleri alanlarında önde gelen sözde yetkililerden oluşan yüzden fazla temsilci getirmiş olup, Bunlar arasında Sözde Sincan Uygur Özerk Bölgesi sözcüsü Elijan Inayet de vardı.
Bugünkü toplantıda söz alan işbirlikçi ve Kukla Sözcü Elijan İnayet, yukarıda adı geçen ülkelerin Uygurlara yönelik kaygı ve eleştirilerinin yersiz ve karşılıksız olduğunu iddia ederek şöyle konuştu :
- Sincan’da herkes özgürce iş seçip kendi işinde çalışabilir.
- “Uygurları Köle/İşçi olarak zorla çalıştırma yoktur.
- Yeniden Eğitim ve Mesleki Beceri Merkezleri ” dinsel yönden aşırılıkçı ve yanlış fikirlere yakalanan kişilerin rehabilite edilmesi tekrar kazandırılması içindir.
- Bu merkezler Yanlış ve aşırı düşünce sahiplerine Mesleki Beceri ve Eğitim verilen yerlerdir.
- Toplama kampları, etnik soykırım ve insanlığa karşı suçlar uydurmadır ve aslı esası yoktur.
Sözde Uygur asıllı Çin İşgal rejiminin İşbirlikçisi sözde Özerk Bölge Üst düzey İşbirlikçi ve Kukla Yöneticisi Sözde Sözcü Elijan Anayet’in yöneticinin tepki çeken cevap niteliğindeki sözleri şöyle ;
- Ülke Temsilcilerinin Çin’e yönelik insan hakları ihlalleri ve siciline yönelik eleştirileri reddederiz.
- Çin’de Uygur sorunu diye bir mesele olmadığı Uygurların içinde yer aldığı Çin’de yaşayan 56 etnik grubun hepsinin eşit haklara sahiptir.
BM.İnsan Hakları Yüksek Konseyi İnsan Hakları Durum Toplantıları
Her dört yılda bir düzenlenen bu toplantı BM.üyeleri ülkelerdeki insan Hak ve özgürlükleri, işçi hakları, kadın ve çocuk hakları ve azınlık hakları da dahil olmak üzere ülkelerin genel insan hakları durumu gündemi ile toplanıyor. Bu yıl yapılan 54.oturumda ise Çin’in işgalindeki Doğu Türkistan, Tibet, Güney Moğolistan,Hong Kong başta diğer azınlık bölgelerdeki insan hakları masaya yatırılarak ülkelerin görüş ve önerileri ortaya konuldu.
