UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)
Londra Üniversitesi Doğu Asya ve Afrika Çalışmaları Enstitüsü öğretim üyesi Prof.Dr. Rachel Harris, “Çin, Uygurların UNESCO tarafından tanınan kültürel mirasını sahipleri olan Uygurlar için değil, kendi ekonomik çıkarları için kullanmaktadır.” açıklamasında bulundu.
Prof. Harris konu ile ilgili yaptığı açıklamasında şunları söyledi :
” Bu yılın başlarında Uzak doğu Ve Afrika Araştırmaları Enstitüsü olarak Uygur Halk İnisiyatifi ile işbirliği yaparak UNESCO tarafından tanınan Uygur kültürel mirasına ilişkin bir rapor hazırladık. Rapor için yaptığımız araştırmalarda Çin’in Uygur bölgesinde yaşayan Uygurların binlerce yıllık bir eğitim ve kültür geleneği olan Meşrep’ın birçok önderini hapsettiğini ve Meşrep geleneğinin de kamuya açık alanda düzenlenmesinin yasaklandığı sonucuna vardık. Ancak, Çin yönetimi yerel yönetimleri kullanarak bölgeye daha çok turist çekmek için teşvik amacı ile Meşrep geleneğini kendi çıkarı için kullandığını gördük. Hazırladığımız raporla birlikte UNESCO’ya bir teklif sunduk. Teklifte Meşrep ile yüzlerce yıllık bin müzik şaheseri olan Uygur 12 Makamının mevcut durumunun bağımsız olarak araştırılmasını talep ettik.
Turfan Karizleri Korunmalı
Prof. Dr. Harris, Uygur bölgesinde korunması gereken önemli maddi Miras/ anıtlarından biri olan ve BM tarafından tescil edilen Turfan’daki Karizlerin korumasının önemine vurgu yaptı ve şöyle devam etti : “Geçenlerde Çin yönetiminin Turfan sulama sistemi olan Karizlerle ilgili hazırladığı bir proje için UNESCO’ya başvurduğu bilgisine ulaştık. Çin Haberleri(China News) gazetesinde de yayınlanan habere göre Kariz, artık bölgeyi ziyaret eden turistlerin Teklemakan çölü altındaki bu sulama kanallarını gezebilmesi için asansör sistemi kuracağı bilgisi yer alıyordu. Ayrıca, Çin yönetimi turistlerini gezebilmeleri için Karizlerin yer altındakı kısmında manzaralı bir göl ve gezi alanı inşa etmişler. Ayrıca yakındaki fabrikalardan sulama sistemine kimyasal kirli atıkların salındığını ve bunun da çevreye zarar vermesi konusunda ciddi kaygılara yol açmaktadır. Bu nedenle UNESCO’nun Çin hükümetin de Kariz’in adını kullanarak yaptığı proje için finans başvuruyu kabul etmeme çağrısında bulunuyoruz.
Çin, Uygurların Kültürel Mirasını Müzelere Hapsediyor
Prof.Dr.Rachel Harris Çin’in Uygur kültürel miraslarını dünyadan gizlemek için her çareye başvurduğunu belirtti ve şöyle devam etti : ” Bugün Çin hükümeti, Uygur kültürel mirasını müzelere insanlardan gizlemek için onları teşhir etmek yerine müzelere ve depolara hepsediyor. Uygur Kültürünün sürdürülmesi, gelişmesi ve daha da yaygınlaşmasına izin vermiyor. UNESCO’nun Çin’in Uygur bölgesindeki ” Somut ve Soyut olarak Dünya Miraslarını “Çin Kültür Mirası” olarak tanıtmakta ve insanlık bu ortak miraslarını kendi çıkarları için “Sincan turizmini geliştirmek” adı altında için koz olarak kullanmaktadır. Bu nedenle UNESCO Çin’in Uygurların kültürüne yönelik soykırım uygulamalarını durdurmalıdır.” şeklinde konuştu.
Dünya Uygur Kurultayı : Çin, Uygur Kültürünü Yok Ediyor
Dünya Uygur Kurultayı Çin’in işgalindeki Doğu Türkistan’da Uygur Türklerine kültürel soykırım yaptığı belirterek 28 Mart/2023 ‘ta yayınladığı bir bildiri ile bu soykırımı şiddetle kınadı ve protesto etti :
DUK Başkanı Dolkun İsa imzası ile yayınlanan açıklama şöyle; ” Çin yönetimi Uygurların binlerce yıllık özgün kültürünün tahrip ederek,engelleyerek ve yasaklayarak yok ediyor. Dünyanın takdir ettiği ve hayranlıkla izlediği harika sulama sistemi olan 2.000 yıllık Kariz kültürü Çin’in sinsi planları ile yok edilmektedir. UNESCO’nun dünya Miras Listesinde yer alan Karizler başta Uygur 12 Makamı ve Meşrep geleneğinin kurtarılması için BM.UNESCO Teşkilatına gerekli girişimlerde bulunması için çağrıda bulunuyoruz.” ifadeleri yer aldı.
