1 Haziran’da Auckland’daki Capitol’de Doc Edge Festivali için prömiyeri yapılan ve yakında 9 Haziran’da Wellington’daki Roxy’de ekrana gelecek olan All Static & Noise belgeselindeki güçlü ifadelerden biri . .

İzleyicilerde derin yankı uyandıran belgesel, China Change tarafından “usta ve dokunaklı” ve günümüz sinemasının en önemli eserlerinden biri olarak övüldü.

Film, Çin’in batı bölgesinde yaşayan Uygur ve Kazak uyrukluların maruz kaldığı sistematik baskı ve zulme odaklanıyor.

Büyük çoğunluğu Müslüman olan ve etnik bir azınlığa mensup olan Uygurlar, tarihsel olarak Doğu Türkistan olarak bilinen Uygur Özerk Bölgesi’nde yaşamaktadır. Çin hükümeti, Uygur toplumuna karşı geniş kapsamlı bir baskı kampanyası yürütmekle suçlanarak, önemli ölçüde uluslararası ilgi ve kınama topladı.

Bu ciddi koşullar, yapımcı Janice Englehart’ı bu konuyu ele alan bir film yapmaya zorladı.

Englehart, Asia Media Centre’a verdiği röportajda, Uygurlara yönelik insan hakları ihlallerinin yaşandığı bir dönemde Çin’de yaşadığı deneyimi anlattı. O, “Pekin’de yaşıyordum ve ebeveynleri götürülen birkaç Uygur arkadaşım var… Etrafımda olup biten her şeye tanık oluyordum ve yıllar boyunca Çin’in insan hakları ihlallerini, bu durumda Uygurları hedef aldığını görüyordum. olağanüstü derecede yüksek bir baskı seviyesi gibi görünüyor.”

Englehart sanat ve film alanında çalışıyor ve “batı dünyasının anlaması” için hikayenin daha geniş bir izleyici kitlesine anlatılması gerektiğine inanıyor. Bu projeye katılmak için deneyimli bir film yapımcısı olan yakın arkadaşı David Novack ile temasa geçti.

Filmin yönetmeni Novack, projeyi tereddüt etmeden benimsedi ve araştırma, röportajlar, belgeselin yazımı ve yönetmenliğini derinleştirdikçe, onun için giderek daha kişisel hale geldi.

Yahudi kökenli olan Novack, kendi ailesinin 1930’larda Üçüncü Reich sırasında Holokost sırasında trajik kayıplar yaşadığını paylaştı . “Bir daha asla” şeklindeki Yahudi mantrasını vurguladı. Gelecekte bu tür vahşetlerin yaşanmaması çağrısında bulunan “Bu bir daha asla olmasın, bir daha asla! Ve ‘bir daha asla’ fikrini herkese uygulamamız çok önemli, bu beni [projeye] bir göz atmaya gerçekten zorladı” dedi.

Ekip, yolculukları sırasında hayatta kalan Uygurlar ve Çin’den kaçmayı başaran aile üyeleriyle röportaj yapmak için dünyanın çeşitli yerlerine seyahatlere başladı. Bununla birlikte, sınırlamalar nedeniyle, yürek burkan bir süreç olduğu kanıtlanmış olan vaka çalışmaları olarak daha az sayıda birey seçmek zorunda kaldılar.

Ekip, her hikayeyi mümkün olduğunca kapsamlı bir şekilde sergilemeyi amaçladı, ancak yazarlardan biri olan Nancy Novack, bunu zor buldu. “Hikayenin çoğunluğu benzer bir yörüngeyi paylaştığı için, Uygur olan biri ülkeyi terk ettiyse ve artık ailesiyle hiçbir teması yoksa ve onları bulmaya çalışıyorsa, bu bir versiyondur ve bu hikayeye sahip birden fazla Uygur ve Kazak vardı … Yani, hikayenin bu 20 versiyonunu temsil eden birini seçtiniz. Bununla birlikte, ya en açık olanı ya da duygusal ağırlık taşıyanları seçiyoruz ya da herkesi örnekleyen bir şey gibi bir baba-oğul var.

Filmin öne çıkan vaka incelemelerinden biri olan Abduweli Ayup, daha önce siyasi nedenlerle hapsedilmiş bir Uygur dilbilimci, şair ve yazardır.

Çinli yetkililer, Urumçi ve Kaşgar’da özellikle Uygur çocukları için anaokullarının kurulmasına karıştığı için onu tutukladı . Bu okullar, devlet tarafından zaten yasaklanmış olan Uygur dilinin ilkokul, ortaokul ve liseler ile üniversitelerde öğretimine öncelik verdi.

Ayup, Uygur dilinin korunmasını şiddetle savundu ve anaokullarının hükümet kısıtlamalarına tabi olmadığını savundu. Bunu, topluluğu için, özellikle de genç nesil arasında kendi dillerini öğrenmeye ve pratik yapmaya devam etmesi için bir fırsat olarak gördü.

Ancak, sonunda hapse girmesine yol açan, Uygur dili eğitiminin önemine olan inancıydı.

Hapishanede kaldığı süre boyunca işkencelere katlanan Abduweli Ayup, nihayet 2014 yılında serbest bırakıldı.

2015 yılında o ve ailesi Çin’den kaçmayı başardı ve Norveç’te sığınma talebinde bulundu. Bu şans gibi görünse de Ayup, halkına asla sırtını dönmemiştir. Yurtdışında ikamet ederken bile yorulmadan Uygur hakları için mücadele etmeye devam etti. Uygur toplumunun medya, avukatlar, akademisyenler, yetkililer, insan hakları savunucuları ve uluslararası kuruluşların liderleri ile iletişim kurmasına yardımcı olan bir tercüman olarak çok önemli bir rol oynadı.

Ayüp’ün All Static & Noise belgeselinde yer alması büyük önem taşıyordu. Uygur topluluğunun içinden biri olarak, içerdiği risklere rağmen hikayelerini kamera önünde paylaşma konusunda halkının güvenini kazandı. Filme yaptığı katkılar, Uygur halkının seslerinin ve deneyimlerinin otantik bir şekilde temsil edilmesini sağlayarak paha biçilmezdi.

Filmin yapımı beş yıldan uzun sürdü ve Ayup’a göre insanları kamera önünde hikayelerini paylaşmaya ikna etmek zorlu bir görevdi. “Başlangıçta özellikle 2018’de insanları ikna etmek gerçekten zordu. Çünkü insanlar ne olacağını bilmiyorlar ve konuştuklarında ne olacağına pek güvenmiyorlar çünkü [net] bir sonuç yok. henüz.”

Bununla birlikte, belirsizliklere rağmen, pek çok kişi, durumun adaletsiz olduğuna güçlü bir şekilde inandıkları için bu süre zarfında sesini yükseltmeyi seçti. Medya röportajlarını “kayıp” veya “tutuklanan” aile üyeleriyle yeniden bir araya gelmenin potansiyel bir yolu olarak gördüler.

Ayup, bugün çekim projesini üstlenirlerse, Uygur toplumu içinde artık sonuçların farkında oldukları ve korkunun normalleştiği için kamera önünde konuşmaya istekli Uygurlar bulmanın son derece zor olacağını kaydetti.

Belgesel, Çin hükümetinin “yeniden eğitim” veya “mesleki eğitim” merkezleri olduğunu iddia ettiği toplu toplama kamplarına da ışık tutuyor.

Rahatsız edici bir şekilde, bir buçuk milyondan fazla Uygur bu kamplarda zorla alıkonuldu. İçeri girer girmez, yaygın bir gözetlemeye ve yoğun siyasi telkinlere maruz kaldılar.

Film, bu kamplarda kendilerine uygulanan yıpratıcı fiziksel ve psikolojik tacizden sağ kurtulan Uygur ve Kazak vatandaşlarının vaka incelemelerini sunuyordu.

Katlandıkları zulümler arasında dayak, “kaplan sandalye” olarak bilinen yöntemlerle işkence, sorgulama, zorla ilaç verme ve kadın ve kız çocuklarına yönelik korkunç cinsel saldırı yer alıyor.

Yapım ekibi, ilk elden hesapları derlemenin yanı sıra Doğu Türkistan’daki kampların uydu görüntülerini de elde etti. Ayrıca 2019’da Çin Kabloları ve Sincan Belgeleri gibi sızan gizli belgeleri de kullandılar .

Uzman araştırmacıların yardımıyla ekip, halka açık olan Çin hükümeti satın alma dosyalarını aldı ve analiz etti. Bu veriler, hükümetin satın alımlarını ve Çin’in batı bölgesine ekipman akışını araştırmalarına olanak sağladı. Bu bilgi, araştırmalarında ve Doğu duruma ilişkin belgelerde ek bağlam ve kanıt sağladı.

All Static & Noise yakında çevrimiçi olarak yayınlanacak ve ekip bunun farkındalığı artıracağını ve dünya liderlerini Uygur halkına karşı işlenen zulümlere karşı harekete geçireceğini ve Çin’i insan hakları ihlallerini ele alması için zorlayacağını tahmin ediyor.

Nancy Novack, “Dünyada o kadar çok dikkat dağıtıcı şey var ki, bu kadar trajik ve muazzam bir şeyin emsallerini alıyor gibi görünüyor ve dünyanın ayağa kalkıp bunun hakkında bağırmaması benim için çok çirkin ve eğer bu film yeterince insana ulaşırsa Birdenbire ayağa kalkıp ‘bu kampları kapatın ve bu insanları serbest bırakın, şu anda dünyada toplama kampları kalmamalı’ diyenler, o zaman bu benim hedeflerimden ve umutlarımdan biri olur.”

Önemli zorluklarla karşılaşmasına rağmen Abduweli Ayup, Uygur toplumu için durumun düzeleceği konusunda umutlu.

Filmin halkı Uygur mücadelesi ve içinde bulundukları zor durum hakkında eğitmek için bir araç olarak hizmet edebileceğine inanıyor. Sorumlu küresel vatandaşlar olarak, bireylerin, özellikle Çin’de üretilen ve zorunlu çalıştırma içerebilecek ürünleri boykot ederek, bu canavarlığı durdurmaya yardımcı olma konusunda sahip oldukları gücü vurguluyor.

Ayup, şu anda Yeni Zelanda’da gösterilen belgeselin ülke parlamentosunda farkındalık yaratacağını ve onları Pekin’in eylemlerini “soykırım” olarak kınamaya teşvik edeceğini umuyor.

Ayrıca Yeni Zelanda’nın sürgünde yaşayan Uygurlara mülteci statüsü vermeyi düşüneceğini umuyor, çünkü birçoğu pasaportları Çin hükümeti tarafından iptal edildikten sonra vatansız durumda. Ayup, Yeni Zelanda hükümetinin durumlarını incelemesini ve onlara sığınma talebinde bulunma fırsatı vermesini diliyor.

Kaynak: Asia Media Centre