BU DÜNYA’DAN BİR ULUĞ ALİM VE ÜNLÜ BİR DİL BİLGİNİ GEÇTİ. ADI : KAŞGARLI MAHMUT İDİ

Seher ŞAKAR

BU DÜNYADAN BİR KAŞGARLI MAHMUD GEÇTİ  

Bir düşünün, bir kelime için kaç kilometre gidebilirsiniz? Üstelik şimdiki ulaşım araçları olmadan. At sırtında, zorlu yolları, dağları ve tepeleri aşarak. Ve bundan tam 949 yıl önce .

Biz elimizde telefonlara bakarak öğreniyoruz artık her şeyi. Zahmetsizce. Kelimelerin anlamlarını öğrenmek için artık sözlüklere bile bakmıyoruz. Kitap olan sayfalardan oluşan sözlükten bahsediyorum. Buna karşı değilim yanlış anlaşımasın. Yeter ki kelimelerin anlamları doğru öğrenilsin önemli ve değerli olan bu.

1000’li yılların başında  şimdiki Doğu Türkistan’ın Kaşgar şehrinde yaşayan ünlü alim, dil bilgini Kaşgarlı Mahmut kelimelerin izini sürmek için çıkıyor yola. Tam 20 yıl boyunca Orta Asya’da Türklerin yaşadığı coğrafyaların çoğunu geziyor. At sırtında, heybesinde kalemi ve kağıdı, aklında muazzam fikirleri yüreğinde Türkçeye olan aşkı düşüyor hayallerinin peşine.

Gittiği yerlerde misafir oluyor gönüllere. Kelimeleri derliyor, atasözlerini, deyimleri itinayla topluyor. Ondan önce olan edebi ürünleri bulup yazıyor defterine. Ve ortaya Türk dilinin ilk sözlüğü çıkıyor: Divanı Lügatit Türk yani Türk dilinin sözlüğü.

Divanü Lugatit Türk adlı eser  7500’e yakın Türkçe sözcükten oluşuyor. İçinde Türklere ait deyimler, atasözleri şiir ve destan parçaları, Türklere ait yemek isimleri, kültürel özellikler, örf, âdet, gelenek ve göreneklere kadar her şey var. Ve bu derleme sayesinde bu eserden önce olan ürünlerimiz koruma altına alınıyor.  Eserin içinde aynı zamanda bir harita mevcut. O dönemki Türk dünyasını gösteren bir harita. Eser Türk dilinin ilk sözlüğü, ilk dil bilgisi kitabı, ilk antolojisi, ilk ansiklopedisidir. Kaşgarlı Mahmut da ilk dil bilimcidir.

Peki nedir bu eseri yazmaya iten Kaşgarlı Mahmud’u?

Bunun İki sebebi var:

• Birincisi Türkçenin Arapçadan üstün olduğunu göstermek.( Ama burada Kaşgarlı Mahmud Arapçayı küçümsemez. Sadece Türkçeyi küçümseyenlere karşıdır.)
• İkincisi ise Araplara Türkçeyi öğretmek. Eser Hakaniye lehçesiyle yazılmıştır. Bu iki amacı gerçekleştirdiğinden ise hiç şüphemiz yok.

Eser şükür ki bizim topraklarmızda. İsatanbul’da Millet Kütüphanesi’nde.

Bizi biz yapan değerlerimiz, inançlarımız, kültürümüz, gelenek ve göreneklerimiz, dilimiz. Hiçbirini birinden ayrı düşünemeyiz. Hepsi çok değerli.

Bugün şöyle bir dönüp de baktığımda geçmişe o kadar güzel eserlerimiz var ki. Çağları aşıp geliyorlar bugüne. Çağlar ötesinden bir ses duyuyoruz bir rüzgar esiyor sanki yüreğimize dokunuyor.

Denk gelirse okuyun lütfen. Görün içindeki güzellikleri.

Kaynak : https://www.sakaryahaberdar.com/makale/13937054/seher-sakar/bu-dunyadan-bir-kasgarli-mahmud-gecti