Eski Valilerimizden ve YÖK Başkanvekili olarak uzun yıllar Türk Yüksek Öğretimine hizmet veren Doğu Türkistanlı Uygur Türkü devlet adamı, Kıymetli Hemşehrimiz , Aziz Büyüğümüz Prof.Dr. Mehmet Uygur Tazebay Hocamız  dün  Ankara’da  hakkın rahmetine kavuşmuştur.

Merhum Mehmet Uygur Tazebay Büyüğümüzün ailesi   Türkistan’in köklü cemetlerinden (Cemaatı veya Aşiretlerinden)Tümenbaylere dayanmakta olup, kendisi Tazebay ailesine mensuptu.

Ataları 1750’li yılların başında Doğu Türkistan Hoten şehrinden Kariz  sulama sistemleri ile tanınan kadim kültür merkezlerimizden   Turfan’a göç etmiş ve  burada  yaşamıştır. Daha sonra  ise, Kazakistan’ın Türkistan şehrine giderek Hoca Ahmet Yesevi Hazretlerinin Dergahında Yeseviye  Sülüküne intisap ederek bu kentte bir süre yaşamıştır. Aile  1800’lı yılların  başlarında Anadolu’ya göçmüş ve  iklim ve coğrafi olarak Türkistan’a çok benzeyen Kilis’e gelerek yerleşmiştir.

Büyük Dedeleri Kilis’te Tazebay Tekkesini kurarak irşat faaliyetlerinde bulunmuştur. Tekkelerin kapatılmasında Tazebay tekkesi vareste tutulmuştur. İstiklal savaşımızda bu Tekke Türk  Direniş  Kuvvetlerinin Karargahı olmuş önemli hizmetler ifa etmiştir.

Kilis’te ilk tasavvuf Tekkesini kuran ve bölge halkını  bilim ve irfan  ışığı ile aydınlatan Büyük dedesi Abdullah Sermet Tazebay yazdığı şiirlerinde( divanında ) ana yurdu Doğu Türkistan’a olan özlem ve hasretini ” MÜŞK-İ HOTEN= Güzel kokulu Hoten ……. ” mısraları ile dile getirmiştir.

YÖK Başkanvekili iken, Doğu Türkistanlı  öğrencilerin  Üniversitelere yerleştirilmesi, Hemşehrilerimizin   diploma denkliği ve diğer Yüksek öğretim ile alakalı işlemelerine  çok büyük  yardım ve hizmetlerde  bulunmuştur. Kendisini rahmet ve minnet ve saygı ile  bir kez daha yad ediyoruz.

 Merhum Uygur Tazebay Turfan’a Gidip  Akrabaları ile Buluşmuştu.

Merhum Büyüğümüz Uygur Tazebay yıllar önce bir görüşmemizde Turfan’a gidiş hikayesini bize şöyle anlatmıştı : ” 1998’de resmi davetli  olarak  Urumçi’ye gittim. Çinli yetkililere benim Atlarım Turfanlıdır. Bu kenti ziyaret  etmek ve akrabalarımı  görmek istiyorum.” talebinde bulundum. Çinliler bundan çok tedirgin oldular ve bana bu kentte bulaşıcı hastalık var.G iderseniz sağlığınız tehlikeye girer şeklinde  sebepler öne sürerek bu teklifimi kabul etmek istemediler. Ben de bunun üzerine ben Hastalanmaya raziyim. Eğer gitmeme izin vermezseniz Resmi Heyetten ayrılır ve siz bana Turfan’a gidiş izni verene kadar Urumçi’de beklerim. dedim.Bunun üzerine her halde Pekin ile görüşmüş olacaklar ki daha sonra beni Turfan’a kendileri götürdüler.Mihmandarlar elbette  sivil Polisler ve Çin  istıhbarat elemanları idiler. Sülalemizden olan bazı  yakıınlarımı  buuldum.Ancak.bunlar korkudan bek yakınlık gösteremediler.Bazıları duygulanarak göz yaşlarına hakim olamadılar.250 yıl sonra Atalarımın memleketini görmekten çok mutlu olmuştum.”demişti.

Merhum M.Uygur Tazebay Büyüğümüz   YÖK Başkanvekili olarak görev yaparken Doğu Türkistanlı öğrencilerin Üniversitelere yerleştirilmeleri ve Türkiye’de  iyi şekilde yetişmeleri için büyük gayret sarfetmiş ve Doğu Türkistanlıların Diploma denkliği ve diğer Yüksek Öğretim ile ile ilgili sorunlarının çözümünde  yardım ve katkılarda bulunmuştu. Sayın M.Uygur Tazebay büyüğümüzün bu hizmet ve katkılarına Doğu Türkistanlıların teşekkürlerini sunmak  ve minnettarlığını  ifade etmek için kendisine bir teşekkür plaketi sunmuştu.  Doğu Türkistan Vakfı  Aralık/ 2009’da kendisini  İstanbul’a davet ederek Fatih’teki   Vefa Anadolu  Lisesi Konferans salonunda misafirler ve kalabalık Doğu Türkistanlı Hemşehrilerimizin katılımı ile  bir toplantı tertip ederek  O zamanki Doğu Türkistan Vakıf Başkanı E.General Mehmet Rıza Paşamız adına hazıırlanan Şükran Plaketini kendisine takdim edilmişti.  Merhum Uygur Tazeebay Plaket sunumu sonrası  yaptığı konuşmasında ”  Bana şimdiye kadar bir çok teşekkür belgesi ve Şükran Plaketi takdim edilmiştir. Ama,benim kendi Doğu Türkistanlı Hemşehrilerimin  sunduğu bu  Şükran Plaketi  benim için çok değerlidir. Bu plaket için Sayın  M.Rıza Bekin Paşama çok teşekkür ediyorum.”  ifadesinde bulunmuştu.

Merhum Büyüğümüz ve aziz Hemşehrimiz Prof. Dr. UYGUR TAZEBAY’ın cenazesi 1 Kasım  2021 Pazartesi  günü  Ankara Bilkent’teki İhsan Doğramacı Camii’nde öğle namazından sonra kılınacak cenaze namazının ardından Kilis’teki Tazebay Ailesi Kabristanında toprağa verilecektir.

 Merhum M.Uygur Tazebay Büyüğümüzün  vefatı  dolayisiyle Eşleri  muhterem Hanımefendi  değerli  Kızları Nazlı Tazebay Hanımefendi başta  kıymetli ailesi, yakınları ile YÖK Camiası ile aziz Türk Milletinin tüm Doğu Türkistanlıların başı sağ  diliyoruz. Kabri nur, mekanı cennette olsun. Amin