YARKENT-SAİDİYE HANLIĞI SULTANI SAİT HAN’I VEFATI YIL DÖNÜMÜNDE RAHMETLE ANIYORUZ

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)

Bugün 09 Temmuz 2021 .

Doğu Türkistan’da Karahanlı Kağan’ın sisteminn ( yaklaşık 300 yıl) sonra “Uygur Türklerinin en uzun ömürlü(1514-1670 arası) ve devleti olan Yarkent-Saidiye Han’ın kurucusu ve ilk Hükümdarı Sultan Sait Han’ın vefatının 488.yıl dönümü . (Vefatı 09 Temmuz 1533 )

Sultan Sait Han Turfan Hanı Yunus Han’ın torunu, Sultan Ahmet Han’ın oğlu olarak 1491 yılında Doğu Türkistan’ın Turfan dünya’ya zor durumda durumda. Hindistan’da bir Türk İmparatorluğu kuran Muhammed Zahiruddin Babürşah’ın Annesinin Kardeşi(Dayısı)’nın oğludur. Emir Timur Guragani ve Celalettin Harzemşah ve Babur şah gibi devrinin en cesur ve kahraman devletin kurucularından ve Hükümdarlarından birisdir.Hayatı çok zorlu ve büyüklerle geçmiştir. Yaklaşık 300 yıllık şehirler halinde olan Kent Devlerini birleştirmiş ve siyası 24 Ağustos 1514’de Doğu Türkistan’ın kadim kültür ve medeniyetten gelen ve ilk devlet yönetim olarak Sultan ünvanı ile tahta geçmiştir.

Doğu Türkistan Türklerine yönelik saldırı ve katliamlarla Türklerin nefretini kazanan Budist Kalmak Hanlığını kaldırmış ve ülke sınırlarının sınırlarını aşmıştır. Ayrıca, Kazakistan ve Kırgizistan’ın Doğu Türkistan’a Yettesu(Yedisu) olarak anılan bölgelerini de stratejikna katmıştır. Tarm Bölgesinde içlerindeki ve budizmdeki inandaki Uygur Türklerinin din adamlarını göndermiş ve onlar üzerinde yolu ile Müslüman olmalarını sağlamış ve inancındaki Uygur Türklerinin sağlamış ve kır dinliğini tesis edebilir.

Budistlerin dini ve siyasi merkezi Tibet’e seferler düzenlemiş ve Tibetlilerin ülkelerine saldırılarını ön plana çıkardı.

Babür Şah’ın fethedemediği İpucu Racaların idaresindeki Keşmir’e düzenlemiş ve kadim sefer yolundan güneyin geçtiği ve Doğu Türkistan’ı Keşmir seferler üzerinden düzenlemiştir.

Yarkent-Saidiye Hanlığı Hükümda Sultan Sait Han 5 bin kişilik yapısı ile Himalaya dağlarını aşarak Keşmir’i başarılı olmuştur. Bu başarılı çocukbaşkent Yarkent’e dönerken tibet’in Ladak Yüksekliğindedire dönerken(Oksijenliğinden ortaya çıkması nedeniyle ortaya çıkan bir hastalık ki buna isaldı denebiliyor.)

Tibet’in La beridak şehrie Bağlı Aksay bölgesinde vefat olduğu mevkide(Devlet Bey Öldü) adı ile anılmaktadır.

15 Temmuz 1533’de Karakaş ırmağının büyük yukarısındaki Kargalık’a Bağlı olan büyük kasabada bir merasimle Kur’ani Kerim hatmedilederek inşa edilmiş ve akabinde bir yemek tertiplendi.

Sultan Sait Han’ın cenazesi Hekimler tarafından tenhit saç tipi Yarkent’e yetiştirildi ve Yarkent’teki Sultanların ALTUNLUK Mezarlığı defnedildi.

Uygur Türk Doğu Türkistan’daki çocuğu ve güçlü devleti Yarkent çocuğu-Saidiye Devlitinin ve ilk Hümdarı Merhum Sultan Sait ruhuna Han’ı vefat ile anıyor aziz ruhuna dualarımızı yoll. Mekanı Cennette olsun. Amin.

TEŞEKKÜR : Sayın Sayramoğlanı’nın Uygurca notlarından yararlanılmıştır.