ABD : ÇİN’İN TOPLAMA KAMPLARINA HAPSETTİĞİ UYGURLARIN SAYISI GÜN GEÇTİKÇE ARTIYOR

Doğu Türkistan’da kamplara sürülen Uygurların sayısı her geçen gün artıyor

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (UYHAM)

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Dışişleri Bakanı Mike Pompeo tarafından duyurulan “Uluslarası Dini İnançlar Özgürlük Raporu-2019” Doğu Türkistan’da Çin Komünist Partisinin Müslüman Uygur Türklerine yönelik soykırım suçlarının işlenmeye son sürat devam edildiğini ortaya koydu.

Ayrıca bu yıl ilk kez, söz konusu raporda Doğu Türkistan’a ayrı bir başlık açıldı. Yapılan tespitlere göre 2019 yılında bir önceki yıla göre çok daha fazla Uygur Türkü toplama kamplarına gönderildi. Dışişleri Bakanı Pompeo, Pekin hükumetinin başta Doğu Türkistan olmak üzere, Tibet ve Hong Kong üzerindeki baskılarının artarak devam ettiğine işaret etti. Pompeo, “Biz dini inançları savunuyoruz Çin ise dini inançlara yönelik savaşına devam ediyor” dedi.

Amerikan Dışişlerinin yıllık olarak duyurduğu ve her ülkedeki durumun detaylı bir şekilde analiz edildiği Dini İnançlar Özgürlük Raporu, Bakan Pompeo’nun katıldığı toplantı ile duyuruldu. Raporda en fazla dikkat çeken ve bölümlerin başında Çin Halk Cumhuriyeti’nin dini inançlara yönelik baskısı oldu. Rapor, Doğu Türkistan’da Müslüman Uygur Türkleri ve Kazaklar, Kırım Tatarları, Hui ve diğer Müslüman ve Hıristiyan azınlıklara yönelik baskı ve işkenceleri bir kez daha gözler önüne serdi. Buna göre, özellikle 2017 yılının Nisan ayından itibaren toplama kamplarına milyonlarca insanın sürüldüğünü bu rakamın 2019 yılında bir önceki yıla nazaran daha da arttığı ifade edildi. Kampların inşa edilmesi ile eş zamanlı olarak insanlar kaçırıldı, işkenceye fiziksel ve psikolojik baskıya maruz kaldı, tacize uğradı veya köle gibi çalıştırılmaya zorlandı. Kamplarda kimileri de hayatını kaybetti.

DOĞU TÜRKİSTAN’DA PEKİN YÖNETİMİNİN “AŞIRILIK YANLISI” OYUNU

Doğu Türkistan’da özellikle geçen yıl dini özgürlüklere yönelik ihlallerin şiddetinin artması nedeniyle ayrı bir bölüm açılan raporda, yüzlerce Uygur Türkü aydın, doktor, gazeteci, sanatçı, akademisyen ve önde gelen insanların gözaltına alındığına dikkat çekildi. Bu kişilerin önemli bir kısmının nerede olduğunun bilinmediğinin altının çizildiği rapora göre hükumet dini inançları yerine getirmeyi “aşırılık yanlısı” olarak tanımlamaya devam etti. Bu sözde aşırılık yanlısı davranışlar arasında, sakal bırakma, başörtüsü takma ve alkolden kaçınma gibi İslam dininin temel pratikleri yer aldı. Ve bunları yerine getirdiği için “aşırılıkla mücadele” kapsamında gözaltına alınmalar yaygınlaştı.

DOĞU TÜRKİSTAN’DA DİNİ VECİBELERİ YERİNE GETİRMEK BİLE SUÇ!

Daha önce kamuoyuna yansıyan haberlerde, şahısların Komünist Parti yetkililerine sözde suçluları ihbar etmeleri istenen, Ramazan ayında oruç tutma ve camilere genç yaşta gitme gibi adımların da Çin hükumetince suç görüldüğü, raporda bir kez daha belirtildi. Doğu Türkistan’daki Çinli yetkililerin, aralarında camilerde görev yapmış imamlar olmak üzere, ibadet amaçlı veya öğrenmek üzere Kur’an-ı Kerim okuyanlar, camilere yardımlarda bulunanları cezalandırdığı kaydedildi. Parti temsilcilerinin, Müslümanların evlerinden dini sembolleri atmalarını istediği, hacca gitme isteğinin bile tehlikeli görüldüğü vurgulandı.

Raporda dikkat çeken konulardan biri de Pekin hükumetinin, Doğu Türkistan’da inşa ettiği ileri teknolojiye dayalı gözetleme sistemlerinin insan haklarına aykırı şekilde kullanılması oldu. İnsanların günlük hayatının her anını kayıt altına alan sistemle, inançlı kimselerin takip edildiği, telefonları ve her yere konulan kamaralarla gözlemlendiği vurgulandı. Uluslararası sivil toplum kuruluşlarının ve basın yayın organlarının dikkat çektiği Uygurların evlerine kadrolu akrabaların gönderilmesi de Çin’in baskı yöntemlerinden biri olarak raporda yer aldı. Uydu görüntülerinden elde edilen veriler doğrultusunda Doğu Türkistan’da başta Urumçi ve Hoten olmak üzere birçok yerde tarihi camilerin, türbeler ve mezarlıkların yıkılması da üzerinde durulan hususlardan biri oldu.

DOĞU TÜRKİSTAN’DA ÇİN KÜLTÜRÜ DAYATMASI VE HAK İHLALLERİ

ABD Dışişleri Bakanlığının dile getirdiği bir başka baskı yöntemi de okullarda sadece Han Çinli kültürünün, Çin dili ve ideolojisinin çocuklara zorla öğretilmesiydi. Raporda, “Çin hükumeti, Uygur ve diğer Müslümanların yabancı ülkelerden zorla geriye gönderilmesini istedi. Bunun sonucunda geri gönderilen bazıları gözaltına alındı” denildi.

Doğu Türkistan’da Han Çinlilerine karşı Uygurların kültürlerinin, dinlerinin ve dillerinin yok edilmek istenmesine değinilen raporda, “Din, politika, ekonomi ve kültürel alanda Han çoğunluğu teşvik edildi. Sosyal medyada Müslüman karşıtı konuşmalara yayılmasına müsaade edildi” tespiti yer aldı.

Raporda, Amerikan Başkan Yardımcısı Mike Pence’nin dini inançlara yönelik baskı endişesinin dile getirilirken, Pence’nin “Çin Komünist Partisi, Hıristiyan din adamlarını tutukladı, İncil’in satışını yasakladı, klişeleri yıktı ve 1 milyondan fazla Müslüman Uygur’u hapsetti” ifadesi aktarıldı. Çinli 28 şirketin Doğu Türkistan’da insan haklarına ve dini inanç özgürlüklerine aykırı faaliyetlerde yer aldığı için yaptırım uygulanmasının hatırlatıldığı raporda, Pompeo’nun, “Çin hükumeti, Doğu Türkistan’da Uygurlar, etnik Kazaklar, Kırgızlar ve Müslüman azınlık gruplarının diğer üyelerine karşı son derece baskıcı bir kampanya başlattı. Yaygın ileri seviye teknolojiye dayalı gözetim sistemleri, kültürel ve dini kimliklerin ifadelerine yönelik acımasız kontroller yapıldı ve insanlar yurt dışından Çin’e zorla dönme kaderi ile başbaşa bırakıldı” ifadeleri yer aldı.

Raporda ayrıca Dışişleri Bakanı’nın bir an önce kamplara sürdüğü insanları serbest bırakması ve kendi vatandaşlarına karşı terörist muamelesi yapma politikasından vazgeçme çağrısı bir kez daha yenilendi.

Doğu Türkistanlı Abdulkadir Yapçan davası

Basında yer alan haberlere göre, 2019’un Mayıs ayında Uygur aktivisti Abdulkadir Yapçan’ın 3 yıl gözaltında kaldıktan sonra mahkeme kararıyla serbest bırakıldığına, ancak hareket alanının İstanbul’da yaşadığı mahalleyle sınırlandığına dikkat çekildi.

Yapçan’ın Çin tarafından 2003 yılında en çok aranan 11 terörist listesine alındığı, Yapçan’ın şiddete destek vermek ve terör örgütü kurmakla suçlandığı belirtildi.

Uygur haklarını savunan aktivistler ve hak örgütleriyse Çin’in iade talebinin siyasi olduğunu savundu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, 2016 yılında sınır dışı edilerek Çin’e gönderilmesi aleyhinde karar verdiği Yapçan ile ilgili olarak Ağustos ayında İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun “Yargılanma ile karşı karşıyalarsa biz kimseyi Çin’e geri göndermeyiz” şeklindeki açıklamasına da raporda yer verildi.

Kaynak : https://qha.com.tr/haberler/dogu-turkistan-da-kamplara-surulen-uygurlarin-sayisi-her-gecen-gun-artiyor/211490/amp/?fb