TÜRK DÜNYASINDA ÇOK ÖNEMLİ 2 İDEALİST ; MİRSULTAN GALİYEV – DOÇ. DR. İLHAM TOHTİ

Hamit Göktürk

Ben merhum Sultan Galieyev’i Rahmetli  Aclan Sayılgan’ın  1970’lı yılların sonunda yayınlanan bir kitabında ilk kez  duymuş ve  onun kısacık  ömrüne sığdırdığı devasa mücadelesini  okumuş ve çok etkilenmiştim. Daha sonraki yıllarda Türkistan uzmanı Sayın Ali Bademci ve önde gelen yazarlarımızdan Halit Kakınç  ve diğerleri  de Sultan Galiyev konusunda  kitaplar yazarak yayınladılar.  TRT.yapımcılarından Sayın Zafer Karatay  kendisinin hayatını anlatan bir belgesel yaparak TRT.ekranlarında yayınladı. Bu şekilde günümüz insanları bu  örnek ve idealist  dava adamını daha iyi ve  yakından tanımış oldu.

Mirsultan Galiyev  20.yüzyılın başlarında Kazan Türklerinin  yetiştirdiği  çok önemli  düşünce adamı ve aynı zamanda cesur ve kahraman bir hak ve hukuk savaşçısı ve    idealist bir eylem adamı olarak tarihe geçmiştir.  Çok kısa  denilebilecek  ömründe  büyük ve önemli işlere imza atmıştır. Çarlık Rusyası’nda  Çar rejimi Monşevikler tarafından yıkılmış ve ülkenin geleceği üzerine Monşevikler, Bolşevikler ve Çar taraftarları arasında kıyasıya bir  iktidar mücadelesi  başlamıştır. Sultan Galiyev iktidar mücadelesinin akibetini  zamanın şartlarında  çok iyi tahmin edebilmiştir.O,aynı zamanda  uzağı görebilen çok zeki bir Tatar-Türk aydınıdır  de.   Galiyev 1920’lı yıllardaki Rusya  sosyal ve politik ortamında  Lenin-Stalih ikilisinden  Liderliğindeki Bolşevik Partisinden yana olmayı  tercih etmiştir. Türk Kazan,İdil-Ural  başta Türkistan ülkesinde ve Rusya’da yaşayan Müslüman Türklerin geleceğini Bolşevikler  ile işbirliği yapılmasında görmüştür.  Bolşeviklerin  ezilmiş ve horlanmış  Rus olmayan Milletlere  verdiği vaatlara inanmıştır. Zaten  devrin şartlarında  Türklerin başka bir şansları da  bulunmamakta idi. Galiyev diğer Türk aydınları  gibi,Bolşeviklere inanmayabilirdi.Onları gibi ülkesini terk edebilir ve onlar gibi yurt dışında siyasi mücadelesini sürdürebilirdi.Ancak,o bu kolay yolu seçmedi. ” Yanarsam da  öz Vatanımda  ve onun   sıcak koynunda ve halkımın mutluluğu ve bağımsızlığı  için öz yurdumda Yanayım  ve kül olayım.” dedi. Ancak, aldatma,yalancılık ,göz boyama ve ve sinsilik  temelleri  üzerine kurulan komünist sistemin  bu Sovyet  Kodamanları ;  Lenin,Stalin ve diğerleri ona ihanet etti .Genç yaşında onu  tutuklayarak  Sibirya’daki ölüm kamplarına kapattı. Daha sonraki yıllarda da  onu  ve tüm ailesini ve yakınlarını Kulag  zindanlarda baskı,zulüm ve işkencelerle katletti.

Dr.İlham Tohi : 21.Yüzyılda Doğu Türkistan’da Bir   Sultan Galiyev

20.yüzyılda Türk Kazan Halkının  yetiştirdiği  idealist ve büyük insan  ve dava adımı Sultan Galiyev ile 21.yüzyılda Doğu Türkistan’da yaşamış aynı zamanda bir bilim adamı de olan Dr.İlham Tohtı arasında yol ve yöntemleri arasında büyük benzerlikler bulunmaktadır.

Doç.Dr.İlham Tohtı de 2014 yılının Ocak ayında  Çin  tarafından tutuklanınca  onunla ilgili  olarak yazdığım bir yazının  başlığını “Çin,21.Yüzyılın Sultan Galiyev’ı İlham Tohtı’yı Tutukladı.” olarak  atmıştım.(dünyabülteni.net)

Kendi ülkesi ve toplumlarına ve Türk dünyasında  derin   ve silinmez  izler bırakan bu iki fedakar,vefa abidesi ve aynı zamanda idealist  olan bu mücadele adamlarının hayat hikayeleri ve mücadele yöntemleri bir birlerine çok benzemektedir.

Dr.İlham Tohti de  ülkesine hakim olan güçle diyalog kurmak suretiyle kendi anayasası ve sözde özerk bölge yasasına göre tanıdığını  iddia ettikleri temel insan haklarının Doğu Türkistan’da sonradan getirilerek yerleştirilen etnik Çinli göçmenlere tanındığı gibi verilmesini talep etmiş ve mücadelesini bu yönde yoğunlaştırmıştır.Bu mücadelesinde Çinli aydın ve entellktüellerden bir haylı taraftar bulduğu de söylenebilir.

Dr.İlham Tohti de geçmişte Çin’de, Pekin’de,   Ülkeler ve uluslar arası toplum nezdinde  çok büyük  üne ve ve popüler   bir kişiliğe sahipti.Dünya medyası her gün Pekin’de ondan bir kaç cümlecik bir açıklama veya söz alabilmek için peşinden koşuyordu. Dünya çapında tanınmış dostları ve hamileri vardı.Çok  da iyi para kazanabiliyordu. Bir kaç dil biliyordu ve bir ekonomist ve bilim adamı olarak  bir çok uluslar arası şirkete danışmanlık yapıyordu. Bir kaç kez de yurt dışı seyahatlarında bulundu. Gittiği ülkelerdeki dostları onun geri dönmemesini çünkü Çin’in ileride kendisini tutuklayabileceğinden  endişe ettiklerini söylediler. Ancak,o  bu    kolay yolu seçmedi. ” Ben dışarıda sergerdan  bir hayat süremem. Vatanımın ve Milletimin aşk ateşi  beni dışarıda daha çok yakar ve ruhumu kül eder.Ne olursa olsun ülkemde , milletimin yanında ve onlarla birlikte yanmayı tercih ederim. Benim takdirim onlar ile bir ve aynidir  ve bundan sonra da bir olmalıdır.” sözleri ile karşılık vermiştir.

Dr.Tohtı de çok iyi biliyordu ki,bir gün mutlaka Çin kendisini tutuklayacak ve hapiste çürütecektir. Ancak,idealistler   kendilerini inandıkları   bir fikir ve ideal uğruna feda edebilen  insanlardır.Onun için her kes idealist olamıyor.İdealistler ve fikir adamları mensubu olduğu Milletlere Allah tarafından çok az sayıda  gönderilebiliyor ve lütfediliyor her  haldı. Aynen  Dr.Mesut Sabri Boykuzu, şehit Sabit Abdulbakı Damollam, Mehmet Ali Tevfik Efendi, Kurban Koday  ve Abdulaziz Cengiz Han Damollam   ve diğer Uygur Türkü idealist devlet,fikir ve dava adamları gibi.

Günümüzde Doğu Türkistan Türkleri tarihinin en karanlık devrini  yaşamaktadır. Müslüman Türkler olmak veya Olmamak tercihi ile karşı karşıya bırakılmıştır. Bu karanlık günlerde Doğu Türkistan’da Çinli işgalcılara karşı  cesur ve kahramanca direnen fedakar halkımız güçlerini ve dayanma güçlerini  başta Dr.İlham Tohti olmak üzere yukarıda isimlerini saydığım idealist mücadele  ve devlet adamlarından aldıklarını düşünüyorum.

Bu  her iki  idealist ve Mücadele insanının ortak  özelliğini şu  tek cümlede  özetleyebiliriz ” Vatan İçin Vatan’dan Ayrılmadılar. ! “

Allah Cümle şehitlerimizi rahmet ve mağfiret eylesin.Amin.

Uygurların vicdanı Dr.İlham Tohti’ye de  Cin  zindanlarında   dayanma gücü nasip eylesin.Amin.