ÇİN’İN 2017’DE TÜRKLERE KARŞI UYGULADIĞI SİSTEMLİ BASKI VE ZULÜMLER (2. BÖLÜM )

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

Politik Eğitim Kampları (Beyin Yıkama Merkezleri)ne Hapsedilen Türkler

2017 yılı Çin hükümetinin Uygurlara yönelik bastırma siyaseti en güçlü olan bir yıl oldu. Uluslar arası medyalar Uygur özerk bölgesinin bir polis devletine değiştirildiği hakkında hakkında çok sayıda haber yayınladı. Özellikle (çen çüen go)nun  Doğu Türkistan da uygulamakta olan (dini aşırıcılık ),ve iki yüzlü memurlara ceza verme süresinde çok sayıda Uygurların sözde politik eğitim kamplarına aylarca hapsedilmesi ve gayri resmi usulle mahkemeye çıkartılıp ceza kesilmesi uluslararası medyalarda önemli söz konusu oldu.

1. 10 Bin Kişilik Ant İçme Töreni Ve 5000 Kişilik Askeri Gösteri

27 Şubat 2017’de urumçi Halk meydanında 10000 kişilik ant içme toplantısı ve askeri gösteri yapılarak “terör ve aşırılığa karşı dalga” hareketi ilan edildi. “Halk Gazetesi”,  “Xinhua Ajansı” gibi medya kuruluşlarının haberlerine göre, ant içme toplantısında sekreter Çin Çuanguo “Teröre ve dini aşırılığa karşı sert tepki” vereceğini ilan etmiştir. Aynı günü Ürümçi’deki ant içme toplantısına katılan polis, silahlı polis ve askeri birimlerden oluşan bir kaç bin kişi bir bronevik, tank gibi ağır silahlarla Ürümçi sokaklarında yürüyüş yapmış ve halka güç göstermiştir.

28 Şubat’ta Hotan, Kaşigar gibi yerlerde de kaç bin ahali katılan ant içme toplantıları açılmıştır. 27 Şubat Ürümçi’deki Ant içme toplantısına katılan kaç bin kişilik silahlı asker yine uçakla Kaşigar şehrine getirilmiştir. 28 Şubat günü Kaşigar halkı topyekun seferber edilerek, sokaklara çıkıp Çin polisleri ve askerlerini karşı almaya zorlanmıştır.

3 Mart 2017’de 5000 kişilik Özgür ordu birimleri Kaşigar, Hotan, Aksu ve  Kızılsu yolunda savunma manevrası yapmıştır. Tayvan Merkezi Ajansının haberine göre, 3 Martta 5000 kişilik silahlı bir birim  Kaşigar, Hotan, Aksu ve  Kızılsu yolunu korumayla görevlendirilmiştir. Haberde Kaşigar başta olmak üzere bu 4 bölgedeki yalaşık 300 itfaiye görevlilerin de silahlandırıldığı belirtilmiştir.

Haberlere göre, Uygur Bölgesi’ndeki ant içme törenleri ve askeri gösterilerden önce, Hotan Karakaşta 28 Şubat’ta ilçe binasına yönelik saldırı, 9 Şubat Yenisar Hastanesi’nde yaşanan baltalı saldırı, 14 Şubat’ta k Guma’daki bıçaklı saldırı, ve 27 Şubat Kargalığın Lok köyündeki Sokak polisleri ile yatsı namazından dönen cemaat arasındaki çatışma… gibi olaylar yaşanmıştır. Analizciler bu olayların Uygur bölgesinde 2017 Marttan başla geniş çapta gerçekleştirilen tutuklama ve ammevi mücadele hareketlerinin başlanmasına bahane olarak gösterilmekte olduğunu İleri sürmektedir.

2. “Teröre Ait İpucu Verenleri Mükafatlandırma” Reklamı ve “İki Yüzlüleri İfşa Etme” Hareketi

14 Şubat Guma bıçaklı saldırısından sonra, Çin silahlı birimleri ve toplumsal güvenlik polisleri Ürümçi, Kaşigar, Hotan ve  başka yerlerde Teröre karşı ant içme törenleri düzenlemiş, ayrıca Hotanda çok defa istikrarı koruma toplantıları çağırmıştır.

23 Şubat günü Hotanda “teröre karşı savaş”ta hizmet gösterenleri mükafatlama Yönergesi ilan edilmiştir. Çin haberlerine göre, 23 Şubat günü Keriye ilçe Halk hükümetinin Web sayfasında resmi olarak ilan edilen “mükafatlandırma yönergesi”nde  “iki yüzlü kadroları, iki yüzlü din adamları ya da kanunsuz hocaların şüpheli hareketlerini ifşa edenlere 200 binden 500 bine kadar mükafat verileceği” belirtilmiştir.

Haberlere göre Gumadaki bıçaklı saldırıdan sonra, Hotan il partkom’u ve memuri mahkemesi, halkı Teröre ait ipucu ile temin etmeye seferber etme duyurusu çıkarmıştır. ardından  Keriye, Çera ve Lop gibi Hotandaki birçok ilçeler ardı ardına hukumet duyurusu çıkararak, “Teröre ait ipucu” verenlere 1000 Yuan’dan 500 bin Yuan’a kadar mükafat vereceğini ilan etmiştir.

Haberlere göre, Hotan il maliye dairesi 100 milyon Yuan mahsus para ayırarak, “Teröre ait ipucu ile temin edenleri mükafatlandırma Vakfı” tesis etmiştir.

6 Mart günü hotan ilçesinde yine “iki yüzlü” kadroları ifşa etmez seferberlik toplantısı düzenlenmiştir.

“Halk Gazetesi” ve “Hotan Gazetesi”nin 9 marttaki haberine göre, Hotan il Partkomu’nun yardımcı sekreteri ve Hotan ilinin il başkanı Aziz Musa 6 Mart günü Hotanın Lop ilçesinde memürleri istikrarı koruma ant içme ve seferberlik toplantısında konuşarak, Uygur kadroların “üç çeşit güçlere” karşı Meydanı’nın açık olması gerektiğini vurgulamıştır.

Çin haberlerine göre, daireler 7 Mart 2017’de Hotanda mükafatlandırma ve cezalandırma toplantısı yaparak, Guma bıçaklı saldırısını bertaraf etme sürecinde hizmet gösteren 4 Nefer polis görevlisine 200 bin ile 400 bin arasında mükafat vermiştir. Aynı gündeki Çin haberlerinde yine saldırı yapanlar mensup olan Mahalle’nin sorumlusu olan iki Uygur kadro – Nurimangül Yasin ile Ablikim Turek’ke görevden durdurma cezası verildiği haber edilmiştir.

Guma!daki bir aktif Parti üyesinin radyomuza verdiği röportaja göre, Çin yönetimi Nuriman Gül Yasin ile Ablikim Turek olayının süreci ya da ortaya çıkmasıyla hiçbir alakası öolmadığı bir çok kişiyi tutuklatip sorguya çekmiştir.

2017 Mart’ta Hotan ve Kaşıglar illerinde, bir takım kadroların “Parti ile Meydanı bir olmamak”, “göreve ilgi göstermemek” ve “Parti yönergesine uymamak” gibi suçlarla görevden alındığı hakkında haberler verilsede, ama daireler onların bir çoğunun kimliğini açıklamadılar.

3. Mart Ayında Pekin’de Yapılan “İki Toplantı” Esnasında Artuşta 200’den Fazla Eski mahbus Yineden Tutuklanmıştır

Radyomuzun 27 Mart günü aldığı haberlere göre, 2017 Mart ayında Pekin’de gerçekleştirilen“İki Toplantı” Artuş’ta 200’den fazla eski Mahpus yineden tutuklanmıştır.

Radyomuz aldığı haberlerden tutuklanan eski mahpusların, Artuşun Azak, Argu köylerindeki 3 mahalleden nispeten çok olduğu anlaşılmiştir. Artuş’ta tutuklanan 200’den fazla eski Mahpusun çoğunluğu“İki Toplantı” dan sonra serbest bırakılsa da, ama yine de bir kısmının hala tutuklu olduğu öğrenilmiştir.

4. 2017 Yılındaki Yargılama Toplantılarında Uygurlar 15 Yıl Önceki Yaptıklarından Hesap Vermeye Zorlanmıştır

radyomuz aldığı haberlere göre, 2017 Mart ayında yeniden güçlendirilen yargılama toplantılarında yerel ahalilerin yakınkı 10 yıl içerisinde yaptığı sözde suçlarından hesap alınmıştır. çeşitli bölgelerde gerçekleştirilen “mesele anlatma” toplantılarında ahali bundan 15-20 sene önce yaptıkları sözde suçları gerekçesiyle Sözde “eğitim kamplarına” gönderilmiştir.

muhabirimiz 21 Mart Yenisar’dan aldığı telefon röportajında, bir mahalle sekreteri kendi köyündeki yargılama toplantısının durumunu anlatmıştır, Onun dediklerine göre, Mart ayının başında Yenisardaki insanlar sadece yakınlarda yaptıkları değil, belki 15 sene önce bırakan sakallları, okuyan dini kitapları ve katılan vaz toplantıları hakkında da hesap vermeye mecbur kalmıştır.

Guma ilçesinin Piyalma Köyü’ndeki bir mahalle sekreteri de radyomuza aynı durumu anlatmıştır. Onun dediklerine göre Gumadaki ahaliler yakınki 10 yıl içerisinde yaptıkları hakkında mesele anlatırken, genellikle dini materyalleri telefonlarında saklayıp saklamadığı, özellikle ise dini vaaz toplantılarına katılıp katılmadığını söylenmeye zorlanmıştır.

Facebook gibi sosyal medyalarda da bu çeşit haberler yer almıştır. Gulca şehrinin Taşlep’ke dairesinde oturan 65 yaşndakı  Raziye hanım geçen sene 7 torununu yeraltı dini medreseye verdikten başka, 20 yıl önceki Edibe, Azize adlı iki kızını dini medreseye verdiği gerekçesiyle 3 Mart günü 4 yıllık hapis cezasına çarptırılmıştır.

Uygur bölgesinde ahalinin 15 sene önceki yaptıklarından hesap vermesi bazı Uygur gözeticilerin nezdinde, Çin’in istikrar hakkındaki endişelerinin yükselmesi olarak görülmüştür.  yani Çin daireleri tamamen güven içinde olmak için planlı bir şekilde hareket dairesini genişletmiştir. Yine bazı gözeticilere göre, yerel yetkililer, tutuklama ve hapise atma görevini yerine getirmede zorluk çektiği ya da töhpe göstermeye meyilli olduğu için, problem arama dairesini 15 sene ileriye kadar genişletmiştir.

5. Din Adamları Tutuklanarak Siyasi Eğitim Kurslarına Tabi Tutulmuştur

Çin haberlerine göre, 2017 yılından başla dairelerin dini alandaki kontrolü direket olarak halk arasında belli dini bilgisi ve imtiyazı olan, Ama hukumetten maaş almakta olan din adamları listesinde adı olmayan insanlara yöneltilmiştir.

haberlere göre, 13 Mart günü Artuş şehirlik daireler Halık arasındaki imtiyazli din adamlarından 316 neferi toplayarak, onları mecburen siyasi eğitim kurslarına Tabii tutmuşlar. Artuş şehir hukumet web sayfasından aldığımız haberlere göre, Artuş şehirlik daireler Artuş’takı belli dini malumatı olan ve Amma arasında belli karizmaya sahip olan 336 Nefer şahsı toplayarak, 3 aydan 6 aya kadar siyasi eğitim kursu açacağını belirtmiştir. Çin hukumetinin listesinde olmayan din adamlarını politik öğrenimlere tabi tutma hareketinin, bu sene bahar döneminde Uygur Bölgesi’nin çeşitli yerlerinde gerçekleştirildiği hakkında Çin medyaları taraflarında haberler verilse de, ama kaç Nefer din adamının Sözde eğitim merkezlerinde tekrar eğitildiği hakkında somut veriler  açıklanmamıştır.

Kaynak : Özgür Asya Radyosu Uygurca bölümü İnternet Haber Sitesindeki haberler esas alınarak  hazırlanmıştır. www.rfa.org/uyghur/xewerler/siyaset/uyghur-weziyiti-11272017174907.html