Dr.TOHTI’NİN ” UYGURLAR VE MİLLİYETLER SORUNU” ADLI MAKALESİ ABD.’DE YAYINLANDI.

Hamit Göktürk / Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)
Çin işgal yönetimi’nce geçen Kasım ayında ömür boyu hapis cezasına çarptırılan bilim adamı ve Uygur Türklerinin vicdanı olarak anılan Doç.Dr.İlham Tohtı’nin Ekim/2013’de Pekin’de Çince olarak kaleme aldığı “Uygur Bölgesindeki Milletler Sorunu ve Önerilerim” isimli makalesi tutuklanmasından hemen sonra “Fillerin Sohbeti” adlı bir internet sitesinde yayınlanmıştı. Bu makalenin İngilizce versiyonu 22 Nisan’dan itibaren “ Çin’de Değişim = China.Change.Org” adlı sitede yayınlanmış bulunuyor. Bu makale yayınlandıktan sonra facebook , twetter başta bütün sosyal medya ağlarına yayıldı ve büyük yankı yapmış bulunuyor.
Dr. Tohti bu makalesinde Doğu Türkistan’daki etnik yapı, Yönetimin etnik Uygur devlet memurlarına karşı tutumu ve onlara güven duygusu, Sözde Üretim ve İnşaat Ordusu(Bing Tüen)’in Doğu Türkistan’daki varlığı ve faaliyetleri, Çift dilli eğitim uygulaması, Uygur Gençlerin istihdamı ve Uygur bölgesinde mevcut genel sorunlar ile Uygur Türklerine karşı uygulanan etnik ayırımcılık ve baskıcı uygulamaları ana başlık altında toplamış ve bu sorunlar hakkında ayrıntılı bilgiler vermekte ve kişisel görüşlerini ortaya koymaktadır. Ayrıca Bu ağır etnik, ekonomik, sosyal ve ulusal sorunların nasıl çözüleceği hakkında fikirlerini de ifade etmektedir.
Özgür Asya Radyosu İnternek Sitesinde yer alan bilgilere göre ; Dr.İlham Tohti bu makalesinde şu görüşleri dile getiriyor ; ”  05 Temmuz 2009 Urumçi katliamından sonra Pekin Merkez yönetiminin Doğu Türkistan’a “Hizmet Gurupları” göndererek bu olayları çeşitli yönleri ile araştıracaklarını ilan etti. Ben de hazırladığım bir teklifi Merkezi Çin hükümetine sundum. Daha sonra Çin’de mevcut 19 idari belgenin tamamından(Eyaletlerden) Uygur bölgesine sözde yardım programları başlatıldığı açıklandı. Gidenlerin tamami etnik Çinlilerden oluşuyordu.Halbuki bu hususta bölgede yaşayan Uygur aydınların de görüşü alınmalı idi.Merkezi hükümet ilk önce Uygurları dinlemeli ve onların fikirlerini öğrenmeli ve onların sesini duymalı ve taleplerini almalı idi,diye düşünüyorum.
Çin medyasında Uygur Bölgesine yardım kampanyaları başlatıldığı haberleri yayıldı.Bölgeye Çin’den giden uzmanlar,gazeteciler ve ekonomistler gittiği söylendi.Bu guruplan mikro planda neler yaptılar ? Uygurların sorunlarını halledecek hangi uygulamaları yürürlüğe koydular ? Bunları önemli buluyorum.Uygurların gündelik hayatı,ekonomik olarak refah düzeylerinin yükseltilmesi, eğitim, istihdam,çevrenin korunması ve bölgede yaşayan etnik unsurların bir arada barış içinde yaşamalarını temin edecek şartların oluşumu vebenzeri hususlarda önceden iyi hazırlık yapılmasının çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bütün bunlardan Uygur Aydınları ne kadar haberdar edilmiştir ?Bölgeye gelen bu Araştırma guruplarının içinde uygurlara yer verilmişmidir ?Bunu şu anda bilemiyoruz.
Bu tür çalışmalar birkaç yıl öncesi benim Memleketim Artuş’ta(Kızılsı Kırgiz Özerk İlçesi’nde) yapılımıştı.Şimdi ise Tarbağatay Vilayetinde benzer çalışmalar yapıldığı söyleniyor. Çin’de hayat pahalılığı artıyor. Çevre felaketi hayatı tehdit ediyor. Bu nedenle Fabrikalar ve imalat sektörü batı bölgelerine kaydırılıyor.
Pekin Belediye Başkanı geçenlerde bir açıklama yaptı. Bölgede sosyal barışın temini ve milletlerin bir ve bereb.arliğinin temini için başta halkın ekonomik ve sosyal yaşantısı yükseltilmelidir,açıklamasında bulundu.Bunun çok doğru ve yerli halklarına başta Uygurlar,Kazaklar,Kırgizilar,Tatarlar ve diğer azınlık tabir edilen halklara öncelik tanınmalıdır.Uygur Özerk Bölgesi’nde yerleşik Bingtüen’in durumu tekrar gözden geçirilmelidir. Uygurların mutlak çoğunluğu teşkil ettiği güney bölgeleri Çin’in en fakir ve gelişmemiş bölgesi olarak ilan edilmiştir.Buna karşılık bu bölge aynı zamanda Çin’in en büyük  petrol  ve doğal gaz bölgesidir.Burada kurulan Petro-Kimya Tesislerinde yerli halk de istihdam edilmelidir.Bölgeye yardım olarak gelen  yatırımlardan ve sermayeden yerli halk de istifade ettirilmelidir.
Bunun yanında bölge’de eğitim-öğretim çevre ve doğanın karunması çok önemli ve elzem  hale gelmiştir.İnşaat ve diğer faaliyetelerde milli üslüp,etnik özelliklere özen gösterilmelidir.Uygur Bölgesinde gelişimin yanında bölgenin ve bu bölgenin sakinleri olan Uygurların  arzu ve taleplerinin de çok önemsenmesi gerektiğine inanıyorum.Zaten bu hususlarda görüşlerimi sürekli olarak her mehfilde dile getirmekteyim.Doğu-Batı ve güney-güney arasında farklılaklar nelerdir ?Buna özellikle dikkat edilmelidir.Son yıllarda Çinililer ile Uygurlar başta diğer azınlıklar arasındaki farklılığın gün geçtikçe arttığını hepimiz hissediyor ve hep birlikte görüyoruz.Bu konuda yaklaşımların ve değişimlerin tez elden yapılmasının önemli olduğunu düşünüyorum.”  cümleleri ile yazısını  sonlandırıyor.