ÇİN İLE GÖRÜŞMELERDE UYGUR SORUNUNUN GÜNDEME GETİRİLMEMESİNİN SEBEBİ NEDİR?

Hamit GÖKTÜRK (UYHAM)

Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi Sayın İsmail Hakkı Musa’nın 30 Ocak 2024 tarihinde Çin’in işgalindeki Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’ye yaptığı ziyaret ve  ÇKP’nin Urumçi’deki Mutlak Hakimi ÇKP Bölge Sekreteri Ma Xingrui ile yaptığı görüşmelerde  bu ülkede yaşayan Uygurlar ve diğer Türk halklarına yönelik insan hakları ihlalleri ile soykırım uygulamalarının   ikili  görüşmelerde   gündeme getirilmemiş olmasını  büyük bir eksiklik  üzüntü verici  ve asla kabul edilemez bir durum”  olarak  nitelendiriliyor.

ÇKP rejiminin  güdümlü medyasında  yer alan haberlerde   ”  Çin ile yapılan müzakerelerde  “Üç Güç”e karşı ortak mücadele- iki taraf arasındaki ticaret hacmini artırma, güvenlik işbirliği güçlendirme – Türkiye’nin “Bir kuşak, bir Yol” projesini destekleyeceği-Çin ile birlikte terörizme karşı ciddi biçimde ortak mücadele-   din ve diğer sahalarda ilişkileri güçlendirmek”  başta diğer  konularda  mutabakat sağladıkları ”   yolundaki  iddiaları Türkiye başta dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşayan Doğu Türkistanlılar  tarafından üzüntü ile karşılanmış ve hayal kırıklığı yaratmıştır. Çin ile görüşmelerde Uygur Türkleri meselesinin neden gündeme getirilmediği sorusu hakkında çeşitli görüş ve yorumlar yapılmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak  Uygur Bilim insanlar ve STK.Temsilcileri Türkiye ile Çin arasında esas müzakere edilmesi gereken konunun  Uygurların güncel  insan hakları meselesi olması gerektiğini belirterek : ” Sayın Büyükelçi Türkiye Türklerinin öz kardeşleri ve  soydaşları olan   Doğu Türkistan Türklerini müzakerelerde gündeme getirmemesi  büyük bir eksiklik, üzüntü verici ve  asla kabul edilemez bir durumdur.” sözleri ile tepki gösteriyorlar.

Doğu Türkistanlı bilim insanları  ve Uygur Aydınların Konu ile ilgili Açıklamaları şöyle ;

1- Prof.Dr.Alimcan İnayet  İzmir- Ege Ün.Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi 

Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi İsmail Hakkı Musa 30 Ocak 2024 günü Urumçi’de Doğu Türkistan’ın komünist parti sekreteri Ma Şingruy ile görüşmesinde, Türkiye-Çin dostluk ve işbirliğini daha da geliştirme, iki taraf arasındaki ticaret hacmini artırma, güvenlik işbirliği güçlendirme konusunda genel görüşlerini dile getirdikten sonra, Türkiye’nin “Bir kuşak, bir yol” projesini destekleyeceğini,  Çin ile birlikte terörizme karşı ciddi biçimde ortak mücadele edeceklerini, din ve diğer sahalarda ilişkileri güçlendirmek istediklerini ifade etmiş, Ma Shingruy ise Türkiye ile ticaret hacmini artırmayı, “üç güç”e birlikte karşı koymayı ümit ettiklerini bildirmiştir. Anlaşıldığı gibi, Türkiye Kuşak yol projesine destek verecek, Çin ile ticaret hacmini artıracak, buna karşılık Çin Türkiye’den teröre karşı birlikte hareket etmeyi, sözde “üç güç”e darbe vurmayı isteyecek. Yani burada bir nevi al gülüm ver gülüm  söylemi söz konusudur. Aslında böyle bir görüşmede Türkiye Büyükelçisinin Doğu Türkistan hapishanelerinde yatan  Uygur Türklerinin de içinde bulunduğu Türk vatandaşlarının  hesabını sorması, cezaevlerinde ve kamplarda tutulan milyonlarca Türkün akibetleri hakkında bilgi talep etmesi  beklenirdi. Ama ticari çıkarlar için asimilasyona,  soykırıma uğrayan Türklük görmezden gelinmiştir. Doğu Türkistan Türkleri bugün asimilasyonla, soykırımla yok edilmek istenmektedir. Filistinliler için dünyayı ayağa kaldıran Türkiye, Doğu Türkistanlılar konusunda hala güçlü bir ses vermemektedir. Oysa ki Doğu Türkistan’da yaşanan vahşet Filistin’de yaşananlardan kat be kat ağırdır.   Uygur Kadınları zorla kısırlaştırılmakta, yüz binlerce ve hatta  milyonlarca  hamile kadın  zorla kürtaja tabi tutularak  Türklerin geleceği olan bebeğin  dünyaya gelmesi engellenmektedir. Türk çocukları Çinlileştirilmektedir. Doğu Türkistan Türklükten arındırılmak istenmektedir. Bu  durum Türk dünyası için de  ileride büyük bir tehlike yaratacaktır. Dolayısıyla  bizler diyoruz ki, Doğu Türkistan meselesi sadece Uygur Türklerinin meselesi değil, başta Türkiye olmak üzere Türk dünyasının meselesidir.” Sözleri ile değerlendirdi.

2- Prof.Dr.Abdurreşit Karluk  Ankara HBV.Ün.Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Öğretim üyesi

Doğu Türkistanlı bilim insanı Prof.Dr.Abduurreşit Karluk kişisel twitter (X)  hesabından ( https://twitter.com/kasgarlikarluk/status/1753841537891398085?s=48&t=svuA7hIHxolBzpstI7FsoA) yaptığı   paylaşımda  şunları  açıkladı :

•  T.C. Pekin  Büyükelçisinin  Doğu Türkistan’a  ziyaretinin tarihi kesin olarak (en son ne zamandı?) bilinmiyordu. Sayın Büyükelçi Musa’nın ziyareti bir çok açıdan dikkat çekici ve ciddi soru işaretlerini içinde barındırıyor. Resmî görüşmelerdeki simalar ve basına yansıyanlar  Uygur sorununun göz ardı edildiği (“Uygursuz”laştırıldığı ) ikili ilişkileri akla getiriyor. İzliyoruz…..
• Bilge Kağan Atamızın nasihat/ emrini unutan Siyasi ve iktisadi tüccarlar, ÇKP  muhipler birliği üyeleri ile Türkleri bir ve bütün  olarak görmek istemeyen insanlık düşmanları #KarındaşlıkBağı’mızı kopartmak için ellerinden geleni ardına koymasalar da Türkler arası bu #KarındaşlıkBağı  mutlaka aynen devam edecektir. 
• Bana göre İşbu görüşmelerde ilk göze çarpan müsbet gelişme bana göre (imdilik) ikili görüşmelerde  bir Türkiye Vatandaşının mütercim olarak bulunmasıdır.

Prof. Dr. Erkin Emet Ankara Ün.DTC.Fakültesi ÇTL Bölümü Öğretim Üyesi

Pekin Büyükelçimiz  5-6 yıl aradan sonra yanı Çin 2017’de çıkardığı “Radikalizm ve Terörle Savaş yasası- Uygurların toplu olarak tutuklanması ve ülke genelinde açtığı yüzlerce Çin tipi toplama Kamplarına hapsetmesi kampanyasından sonra   ilk kez  Urumçi’yi ziyaret etmektedir. Bu önü ile ziyareti çok önemli buluyorum. Sayın Büyükelçi ile  Türkiye’den giden Ekonomik ve ticari alanlarda faaliyet gösteren   Türk işadamları ile Türk STK. Başkan ve Temsilcileri ile Pekin’de bir dizi görüşmeler yapmıştır. Görüşmelerdeki konuşmasında   Sayın Büyükelçi Musa son 20 yılda Çin ile karşılıklı ticaretin s40 kat arttığından bahisle :”Karşılıklı Ticarette aramızda çok açık ve belirgin bir dış ticaret dengesizliği var ve ben bu durumdan  çok  üzüntü duyuyorum.” ifadeesinin kullanmış ve bu  dengesizliğin eşitsizliğin bir an önce giderilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Çin’in güdümlü medyasının ileri sürdüğü gibi   Çin ile özellikle “Terörle Mücadelede Ortak İşbirliği ” başta  çoğunlukla Çin’in lehine olan anlaşma ve protokolleri  imzaladıktan sonra Sayın Pekin Büyükelçimiz Musa ve beraberindeki Türk Heyetinin Urumçi’ye gitmelerine izin vermiştir. Sayın Büyükelçimizin  Çin’e karşı bir çeşit psikoloji baskı   olabilecek bu  söylemi üzerine  Çin yönetimi Sayın Büyükelçi ve beraberindeki Türk İşadamları ve STK. temsilcileri Pekin’di Çin’in Dış Ticareti Geliştirme Kurumu Başkanı ile yaptığı temaslar ve imzalanan  anlaşmalarda dikkat çekici noktalar şunlar  ;

1- Çin’in Terörle Mücadele ve Türkiye ile bu konuda işbirliğinden  anladığı  ve resmi  tanımı  şudur : Doğu Türkistan’da yaşayan ve Çin zulmünden kaçarak Türkiye başta dünyanın dört bir yanına sığınan Uygur Türkleri ile onların  temel insan haklarını   ve ülkesinin özgürlüğü için  yasal ve barışçıl yollardan faaliyet gösteren  Doğu Türkistan ve Uygur Dernek ve Vakıfları(STK.ları)’nın   tamamı Terörcü ve STK.ların bu konudaki yaptığı etkinliklerinin  hepsi terörcü faaliyetlerdir. Sayın Büyükelçimiz Çin tarafı  görüşmelerinde ve yaptığı anlaşmaların metinlerinde bu hususu öncelikle ve önemle  dikkatine sunmak isterim.

2. Türkiye’nin terör  tanımı ve mücadelesinde uyguladığı  yol ve yöntemi Çin ile çok farklıdır. Çin tek parti’nin mutlak yönetiminde Yanı ÇKP Diktatörlüğü ile idare edilen bir ülkedir. Çin’de insan hakları, temel hak ve özgürlükler konusunda öncelikle ÇKP Partisinin  ideolojik  ve siyası çıkarları önceliklidir. ÇKP Yönetiminin algısına göre Komünist yönetimin uygulamalarını kabul etmeyen bunu sözlü ve yazılı ifade eden her kes terörcüdür. Bu konuda Türk devlet adamlarımız Çin’in  Terör ve Terörcü tanımı  ve ortak mücadelesi konusunda  bu ülkede yaşayan 30 milyon Uygur, Kazak ve diğer Türk halklarının hassasiyetlerini dikkate almalı ve onların Türkiye devletimiz ve Milletimizden bekledi manevi destek,  milli duyarlılık  ve  ilham  kaynağını  sarsacak  söylemlerden mutlaka kaçınması  ve daha dikkatli cümleler kurması gerektiğini  özellikle vurgulamak istiyorum.

3- Çin, Türkiye ile ilişkilerinde tek amacı  daha çok ticaret yapmak ve Türkiye’ye daha çok mal satabilmektir. Ticaretteki dengesizlik ve  Türkiye aleyhine işleyen onlarca milyarlık  ticaret açığı   Çin’i hiç ilgilendirmektedir. Türkiye ile İlişkilerini daha da geliştirerek geleneksel Çin usulü sinsi yöntemlerini kullanarak   Doğu Türkistan’daki  insanlık suçları ile etnik soykırım uygulamalarını unutturmaktır.  Çin’in Türkiye’de tek amacı ve hedefi vardır : Türkiye’de yaşayan Doğu Türkistanlı Uygurları  kontrol altında tutmak sınır ötesi şantaj, tehdit, baskı ve zulümlerini daha ileri seviyeye taşımaktır.   Doğu Türkistan  ve Uygur STK.larının faaliyetlerini durdurmaktır. Çin’in ticareti öne sürerek laf kalabalığı ile Türkiye’ye dayatmak istediği  bu gizli amaç ve emellerini özellikle belirtmek istiyorum.” şeklinde konuştu.

 

 Av.Mehmet Tohti : KanadaUygur Haklarını  Koruma Projesi İcra Direktörü 

Türkiye’nin Pekin Büyükelçisi Sayın İsmail hakkı Musa’nin Urumçi ziyaretine izin verilmesi  Sözde Özerk Bölge ÇKP Sekreteri(Pekin’in  Bölgedeki  mutlak Söz Sahibi Diktatörü)  Ma Şingrui ile  Urumçi’de yaptığı ikili görüşme,  Sözde Halk Kurultayı ve Siyasi Danışma Konseyi  toplantılarına  yabancı gazeteci ve diplomatları davet etmesinin esas sebebi BM:İnsan Hakları Yüksek Konseyinde Çinli işgal yönetiminin Uygur soykırımı konusunda çok sert şekilde kınanması  ve adeta topa tutulmasının ardından gerçekleşmesi çok dikkat çekicidir. Pekin’deki ÇKP Rejiminin   uluslararası alanda  Doğu Türkistan Türklerine karşı  insan hakları ihlalleri konusunda adeta topa tutulması sebebiyle  Uygur meselesinde  zor durumda olduğunu  ve bunu aşmak için  Türkiye Büyükelçisi başta yabancı Heyetleri   Urumçi’ye davet etmiş olabileceğini düşünüyorum. Türkiye Büyükelçi  Sayın İsmail Hakki  Musa’nın, Pekin’in  Uygur soykırımı/öldürme politikasını uygulayan üst düzey bir Çinli yetkiliyle ilk yüz yüze görüşmesi önemli bir adımdır. Bu ziyaret Sayın Türk Büyükelçisi için Çin hapishanelerinde  yıllardan beri haksız ve hukuksuz olarak tutulan Türk vatandaşlarını ziyaret ve bunların serbest bırakılması gibi konuları müzakere masasına getirmesi için  iyi bir fırsat olacağı kesindir. Bu fırsatın en iyi şekilde değerlendirilmiş olduğunu umuyorum. ” sözleri ile yorumladı.