ÜNLÜ TÜRKOLOG PROF.DR.KOCAOĞLU : YAVA KEFTER ROMANI DÜNYA EDEBİYATINDA TEKTİR!

UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (UYHAM)

ABD’deki Michigan Devlet Üniversitesi’nde Türklük dersleri veren Tanınmış Türkologlarımızdan Türkistanlı Prof.Dr.Timur Kocaoğlu Bilgemiz, yazdığı Yava Kepter (Yaban Güvercin) adlı romanı yüzünden 2011’de daha hayatının baharında (33 yaşında) Çin zindanlarında katled Kaşgarlı öğretmen ve romancı Nurumuhammed Yasin Örkeş’in Yaban Güvercin romanını ” Bu hikaye yerelde Doğu Türkistan’daki Çin vahşetini anlatıyor, hem de evrensel değerlerin en önemlilerinden” özgürlüğü “işliyor. Bu yönü ile bu roman dünya edebiyatında bir ilk ve tektir. ” Sözleri ile onun edebi kişiliğini değerlendirdi.

Bilgemiz Sayın Prof.Dr Timur Kocaoğlu sosyal medya hesabı üzerinde yaptığı açıklamasında da yazıyor:

“Nurmuhammet Yasin Örkes (1977-2011)” Yawa Kepter “(Yaban Güvercin) 2004’te 27 yaşında iken yazdığı b u öyküde” Yaban Güvercin “metaforuyla en Büyük insanlık trajedisi işleniyor! Ayrıca.günümüzde çok önemli bir sorun olan sanayileşmeyle doğanın Ortadan kaldırılması konusunu de dile daha zor hale daha zor hale daha zor hale daha zor hale getiriyor . Oysa ki ONUN icinde “Yaban Güvercin gibi özgür olmak duygusu var. Bu eser köleliğe karşı direnen bir halkın; Uygurların romanıdır.

— Bu hikaye yerelde Doğu Türkistan’daki Çin vahşetini anlatıyor, hem de evrensel değerlerin en önemlisi olan “özgürlüğü” işliyor …

— Bu öyküde babasını aramak için yola çıkmış “Yaban güvercini” insanlardaki doğa sevgisi ve duyguyu simgeliyor. Yaban güvercinlerini kafese tıkan “insanlar” ayni zamanda doğayı yağmalayan, kişileri köleleştiren kötülüğün simgesi oluyor. Bütün öykü, bir yaban güvercini onun yavrusunun gözünden anlatılıyor. Nurmuhammet Yasin Örkeş ülkesindeki bu karmaşayı anlamaya çalışan bir arı (saf) kimse olarak tanınıyor ve biliniyor ….

Bu romanı okurken sizi yalnız duygulandırmıyor ve düşündürüyor da …

Böyle büyük bir yazarı 27 yaşında bu öyküsü bir dergide basılınca tutukladılar 2004’te, sonra da hapishanede öldüğü bildirildi 2011 yılında …

Yalnız en baştaki giriş bölümü bu öykünün olağanüstü güzelliği ortaya çıkıyor.

Nobel ödülü bütün yazarların romanlarını bir kefeye koyun, öbürüne “Yawa Kepter” i koyun, roman-öykü sanatı bakımından hangisinin ağır bastığı ve ortada. Böyle bir metafor, böyle bir ince anlatım, bunca içten bir görüş, dünya edebiyatında görülmüş bir ilk! …

“Yawa Kepter” (Yaban Güvercin / Vahşi Pegion)

34 yaşında tutukevinde öldürüldü Doğu Türkistanlı genç Uygur yazarı Nurmuhemmet Yasin Örkeş (1977-2011) ‘yazdığı bu kısa öykü “Dünya Edebiyatı” nın çığırında bir üstün yapıtı, yazarına Nobel edebiyat ödülü gerekli bence “yazarına Nobel edebiyat ödülü gerekli bence.” ölümünün 10.yılında bir kez bizlere hatırlattı ve bir Bilgemiz olarak onun sanatının ve ebedi kişiliğinin değerini bir kez övgü dolu sözleri ile yad etti.

Hocamız Prof.Dr.Sayın Kocaoğlu açıklamasının sonunda Milletinin özgürlüğü için yazdığı bu romanı için katledilerek bedel ödeyen yazar merhum Nurmuhammed Yasin Orkeş’in ramanından kısa bir bölüm de alıntılayarak aktarıyor.

YAWA KEPTER (Nurmuhammet Yasin Örkeş)

…… Yene aşu köpkük asmanda uçup yürgüdekmen. Oñummu- Çüşümmu yaki onu ikkilisi emesmu bilmidim. Qanitim astida ğur-ğur şamal uçup ötmekte. Erkekler hazir nahayiti rohlınıp kétivatattim. Vucudumda küç-quvvet urğup turatti. Zeñgerreñ asman, parlaq qoyaş nuriğa çömülgen bipayan dunya. Bu neqeder güzel menzire-he? Erkekler téximu rohlinip yenimu égiz örlidim.

YABAN GÜVERCİN

Yine şu masmavi ile uçuyor gibiyim. Uyanık mıyım, düşte miyim, yoksa ikisi de birden mi, bilmiyorum. Kanatlarımın altından vuuu vuuu yel geçip gidiyor. Ben şimdi pek de çoşkuluyum. Gövdemde güç-direnç artmakta. Mavi gök, parlak güneş gömülü uçsuz bucaksız yeryüzü … Bu ne kadar güzel bir görünüm, değil mi? Ben yine çoşarak daha da yükseldim.

*****

Onlar ruh kelimesini hiç duymamış gibiydiler. Yaşça büyük olan güvercin küçük güvercinin başını okşayarak konuşmaya başladı.

– Ruhun ne olduğunu bende bilmiyorum. Onu dedemden duymuştum, şuan ikinci varsayılanı duyuyorum. Dedem de dedesinden duymuş. Belki dedemin dedesi de dedesinden duymuş olabilir. Dedem her zaman “Bizde ruh yok olalı uzun zamanlar oldu” diyordu. Şu an bu kardeşimizin söylediği, bizim uzun zamanlar önce kaybettiğimiz o ruh olabilir. Ama şuan bizde onun gölgesi bile kalmadı. (Bayrak Bilir)

Yazar Hakkında Bilgi

Yaban Güvercin ramanı ile tanınan yazar Nurumuhammed Yasin Örkeş, 1977’de Kaşgar’da doğdu. Yüksek öğrenimini edebiyat dalında tamamladı.Kaşgar’daki Bir Lise’ye Edebiyat Öğretmeni olarak atandı.

Nurmuhemmet Yasin, Kaşgar Edebiyat Dergisi’nde ‘Yabani Güvercin’ yayınladıktan sonra 2004 yılında tutuklandı.

Nurmuhammet Yasin Örkeş, Şubat 2005’te avukat tutmasına izin verildiğinde yapılan gizli bir duruşmanın ardından Kaşgar’a bağlı Maralbeshi İlçe Halk Mahkemesi tarafından Uygurları ayrılıkçılığa teşvik ve kışkırtmaktan 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 2011 yılında hapishanede vefat ettiği bildirildi.

Nurmuhemmet Yasin Yasin, uluslararası bir yazarlar grubu PEN’in İngiliz, Amerikan ve Bağımsız Çin şubelerinin onursal üyesi idi.

Siyasi bir alegori olan bu masalda, yabanı ve özgür bir kuş olan Güvercin insanlar tarafından yakalanır ve kafeslenir. Kafeste esin tutulan Güvercin ise esir yaşamaktansa özgürlük uğruna ölmeyi tercih ediyor.

Hikayenin öğrenilmesi Kaşgar Edebiyatı Dergisi toplatıldı ve tümden yasakandı.Buna rağmen bu esen gündem olmayı sürdürüyor.

Nurmuhemmet Yasin'den Yabani Güvercini (yumuşak kapaklı) ingilizce

Roman İngilizce olarak WİLD PİGEON adı ile Aralık / 2013’de 42 sayfalık bir kitap yayınlandı. Ayrıca roman ile ilgili “Aşk Nedir?” Başlığı ile bir edebi makale de yayınlandı.