ئەڭ يېڭى خەۋەر
دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتېيىنى پارچىلاش نىيىتىدە بولغۇچىلارنىڭ سۆز-ھەركەتلىرىگە دىققەت
يەنە دولقۇن ئەيسا، يەنە دولقۇن ئەيساغا مۇناسىۋەتلىك
ئىلھام توختى 2019-يىللىق «ساخاروف مۇكاپاتى» غا ئېرىشتى
ئىتالىيە پايتەختى رىمدىكى «ئەركىنلىك يۈرۈشى» دە ئۇيغۇرلار ۋە ئىلھام توختى مەسىلىسى ئاڭلىتىلدى
ئىلھام توختىغا «ۋاسلوۋ خاۋېل كىشىلىك ھوقۇق مۇكاپاتى» بېرىلدى
ئىلھام توختى ئۆمۈرلۈك قاماق ھاياتىنىڭ 5-يىلىدا
چىڭگىزخان جەمەتى
قايدۇ
قابۇل خاقان
(قايدۇ نىڭ پەي نەۋرىسى)
بارتام باغاتۇر
يەسۇگەي باغاتۇر
(قەبۇلخاننىڭ نەۋرىسى، 1165 – يىلى ئۆلگەن.)
تېمۇجىن (چىڭگىزخان)
(پۇرجىگىن ئۇرۇقىدىن، 1125 – 1226/1227 – يىللىرى)
جۇجى چاغاتاي ئۆگېتەي تولۇي
جۇجى ئۇلۇسى
( 1227- يىلى ئۆلگەن )
شايبان خان
بېركې
(1258- 1269 – يىللىرى ئالتۇن ئوردا خانلىقىغا خان بولغان.)
باتۇ
(ئالتۇن ئوردا خانلىقى، XIII- ئەسىرنىڭ ئوتتۇر- لىرىدىن XV- ئەسىرنىڭ ئوتتۇرلىرىغىچە)
ئوردۇ
سارتاڭ
(ھۆكۈمرانلىق قىلمىغان)
توختامىش
(ئوردۇنىڭ پۇشتى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1381- 1395- يىللىرى)
تۇختومۆڭگە
(مۆڭگۈتېمۇرنىڭ ئىنىسى،
ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1280-1287- يىللىرى)
مۆڭگۈتېمۇر
(باتۇنىڭ نەۋرىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1267-1280- يىللىرى)
ئىدىكۇ
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1395- 1419- يىللىرى،
1419- يىلى ئۆلگەن، ماڭغىت جەمەتىدىن)
تۇختۇ خان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى
1291-1313- يىللىرى)
ئۆزبېك خان
(تۇختۇخاننىڭ جىيەنى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1314-1340 – يىللىرى)
جانىبېك
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1342-1357-يىللىرى)
بەردىبەك
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1357-1359- يىللىرى)
جانبېك شاھزادە
(جۇجى ئەۋلادلىرىدىن، قازاق قەبىلىلىرى)
قاسىم
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1509-1518-يىللىرى)
كېرەي شاھزادە
(جۇجى ئەۋلادلىرىدىن، قازاق قەبىلىلىرى)
بۇرۇندۇق
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1488-1509-يىللىرى)
ئابۇلخەيرى
(شايبانى ئەۋلادلىرىدىن، شايبانى خانلىقى ياكى ئۆزبېك خانلىقى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1428-1468-يىللىرى، 1468-يىلى ئۆلگەن.)
شەيىخ ھەيدەر
(1468- يىلى ئۆلگەن.)
ھەق نەزەر
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1538-1580-يىللىرى)
بۇيداش
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1533-1538-يىللىرى)
تاگىر
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1523-1533-يىللىرى)
ماماش خان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1518-1523-يىللىرى)
مۇھەممەد شايبانى
ئابۇلخەيرىنىڭ نەۋ-رىسى، 1451- يىلى تۇغۇلغان، 1500- يىلى ئۆزبېك خان-لىقىنى قۇرغان.)
تەۋەككۈل خان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1586-1598- يىللىرى)
ئىشىم
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1598-1628- يىللىرى)
جانگىر
تەۋكەن خان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1680-1718- يىللىرى)
كۈچكۈنچى
(مۇھەممەد شايبانىنىڭ تاغىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1510-1530- يىللىرى)
ئەبۇسەئىد
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1530-1533- يىللىرى)
ئۇبەيدۇللا
(1476- يىلى تۇغۇلغان، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1533-1539- يىللىرى، 1539- يىلى ئۆلگەن.)
ئابدۇللا خان
(جانىبېكنىڭ نەۋرىسى)
پىر مۇھەممەد I
(ئابدۇللاخاننىڭ تاغىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1556-1561- يىللىرى)
ئىسكەندەر
(ئابدۇللاخاننىڭ ئاتىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1561-1583- يىللىرى)
ئابدۇللا خان II
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1583-1598- يىللىرى)
ئابدۇلمۆمىن
پىر مۇھەممەد II
(ئابدۇلمۆمىننىڭ نەۋرىسى)
باقى مۇھەممەد
(ئابدۇللانىڭ سىڭلىسىنىڭ ئېرى، ئىلگىركى ئاستراخان خانلىرىنىڭ ئەۋلادى، جانىنىڭ ئوغلى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1599-1605- يىللىرى. شۇنىڭ بىلەن ئاستراخان خاندانلىقىنىڭ ھۆكۈمرانلىقى باشلاندى.
XV ئەسىرگە كەلگەندە ئالتۇن ئوردا خانلىقى گۇمران بولدى.
XV ئەسىرنىڭ ئوتتۇرلىرىغا كەلگەندە، ئالتۇن ئوردا تۆۋەندىكى مۇستەقىل خانلىقلارغا بۆلۈندى:
ئالتۇن ئوردا
ئىبىر خانلىقى
نوغاي قەبىلىسى
ئاق ئوردا قەبىلىسى
قىرىم خانلىقى
ئاستراخان خانلىقى
قازان خانلىقى
چاغاتاي ئۇلۇسى
(چاغاتاي 1241 – يىلى ئۆلگەن.)
قاراھۈلەگۈ
(چاغاتاينىڭ نەۋرىسى. گۈيۈك خاقان قاراھۈلەگۈنىڭ خانلىقىنى ئېتىراپ قىلمىدى. 1251 – يىلى مۆڭگە خاقان قاراھۈلەگۈنى چاغاتاي ئۇلۇسىنىڭ خانلىقىغا تەيىنلىدى، لېكىن تەختكە چىقماي تۇرۇپ ئۆلدى.)
يەسۇمۆڭكە
(1241 – يىلى گۈيۈك خاقان يەسۇمۆڭگەنى خان قىلىپ تەيىنلىدى.)
ئۇرگەنە
(قاراھۈلەڭگۈنىڭ تۇل قالغان خوتۇنى، مۇبارەك شاھنىڭ نائىبى نامىدا ھاكىمىيەت يۈرگۈزدى. ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1251 – 1260 – يىللىرى)
ئالغۇ
(چاغاتاينىڭ نەۋرىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1260 – 1264 – يىللىرى، 1264 – يىلى ئۆلگەن.)
مۇبارەك شاھ
(قارا ھۈلەڭگۈنىڭ ئوغلى. قۇبلاي خاقان ئۇنىڭ ئورنىغا چاغاتاينىڭ بۈيۈك نەۋرىسى باراكنى چاغاتاي ئۇلۇسىنىڭ خانى قىلىپ تەيىنلىدى.)
باراك خان
(چاغاتاينىڭ بۈيۈك نەۋرىسى. ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1264-1270 – يىللىرى، 1270 – يىلى ئۆلگەن. باراك ئۆلگەندىن كېيىن، دۇۋا تەختكە ۋارسلىق قىلغۇچە چاغاتاي خانلىقىدا ئىككى ھۆكۈمەت قىسقىغىنە بىر زامان ھۆكۈم سۈردى.)
دۇۋا
(باراك خاننىڭ ئوغلى. ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1274-1306 – يىللىرى، 1306\1307 – يىلى ئۆلگەن.)
تارماشىرىن
(1334- يىلى ئۆلگەن.)
دۇراتىمۇر
ئېلجىگىتەي
كېبېك
كۈنجېك
(تەختكە ۋارسلىق قىلدى. 1308- يىلى ئۆلگەن.)
بۇزان
(1334 – يىلى تەختكە ئولتۇرغان.)
جېنكېش
(دۇۋانىڭ نەۋرىسى،
ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1334 – 1336 – يىللىرى.)
ئەلى سۇلتان
(ئوگداي ئەۋلادلىرىدىن)
غازانخان
(1346 – يىلى ئۆلگەن.)
ئېسەن بۇقا
(كېبېكنىڭ قېرىندىشى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى
1309 – 1318 – يىللىرى، 1318 – يىلى ئۆلگەن.)
كېبېك
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1318 – 1326 – يىللىرى)
(ئېلجىگتەي، دۇراتىمۇر، تارماشىرىنلار تەختكە ۋارسلىق قىلدى. ھۆكۈمرانلىق دەۋرلىرى 1326 – 1334 – يىللىرى.)
(1334 – 1348 – يىللاغىچە چىڭگىزخان ئەۋلادلىرىدىن بولغان كۆپلىگەن قورچاق خانلار ۋۇجۇدقا كەلدى.)
تۇغلۇق تۆمۈر
(دۇۋانىڭ نەۋرىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1348 – 1362 – يىللىرى، 1362\1363 – يىللىرى ئۆلگەن.)
خىزىر خوجا
(ھۆكۈمرانلىق دەۋ رى 1389 – 1399 – يىللىرى، 1399 – يىلى ئۆلگەن، ئەمىر تېمۇرنىڭ قېيناتىسى.)
ئىلياس خوجا
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1362 – 1363\1364 – يىللار. 1364 – يىلى ئۆلگەن.)
مەھمۇد خان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1407 – 1415- يىللىرى.)
ئۈۋەيىسخان
(خىزىرنىڭ نەۋرىسى ياكى ئەۋرىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1418 – 1428 – يىللىرى، 1432 – يىلى ئۆلگەن.)
ئىسەن بۇقا
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1434 – 1462 – يىللىرى)
دوست مۇھەممەد
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1416 – 1468 – يىللىرى)
يۇنۇسخان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1468- 1487 – يىللىرى، 1487 – يىلى ئۆلگەن. بابۇرنىڭ ئانا تەرەپ بوۋىسى)
ئەھمەدخان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1485 – 1504 -يىللىرى، 1504 – يىلى ئۆلگەن.)
مەھمۇدخان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1487 – 1509 – يىللىرى، 1509 – يىلى ئۆلگەن.)
سەئىدخان
(1487 يىلى تۇغۇلغان، يەكەن خانلىقىنىڭ تۇنجى خانى، ھۆ-كۈمرانلىق دەۋرى 1514-1533- يىللىرى، 1533 – يىلى ئۆلگەن.)
خېلىلخان
مەنسۈرخان
(تۇرپاننى سورىغان، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1503 – 1544 – يىللىرى)
ئابدۇرەشىدخان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1533 – 1556 – يىللىرى، 1559 – يىلى ئۆلگەن.)
شاھخان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1542 – 1543 – يىللىرى،
تۇرپان سۇيۇرغاللىقنى سورىغان.)
ئابدۇلېتىپخان | مۇھەممەد مۆمىن(؟) | ئابدۇكېرىم(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1559-1592-يىللىرى 1592- يىلى ئۆلگەن.) | ئەھمەدخان(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1609-1618-يىللىرى 1618- يىلى ئۆلگەن.) | سوپى سۇلتان (قەشقەرنىڭ سۇلتانى) | مەھمۇدخان(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1592 -1609-يىللىرى،1609- يىلى ئۆلگەن.) | يۇنۇس سۇلتان | قۇرەيىش سۇلتان(خوتەننىڭ ھۆكۈمرانى) | مۇھەممەد باقى سۇلتان(ئۈچتۇرپاننىڭ ھۆكۈمرانى) |
قۇنەس | ||||||||
خۇدابەردى | ||||||||
ئابدۇلېتىپخان(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1618 – 1630 – يىللىرى،1630- يىلى ئۆلگەن.) | ||||||||
ئەھمەد (پولاتخان)، مۇھەممەد (قىلىچخان)(ئابدۇلېتىپخاننىڭ جىيەنلىرى، 1630 – 1635 – يىللىرى نۆۋەت بىلەن ھۆكۈمرانلىق قىلغان.) |
ئابدۇللاخان
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1633 – 1667 – يىللىرى)
نۇرىددىن سۇلتان | يولۋاس(قەشقەرنىڭ ھۆكۈمدارى،1669 – يىلى خان بولغان.) | ئەبەيدۇللا(خوتەن بېگى) |
ئەبۇسەئىد | ئابدۇلېتىپ سۇلتان |
ئىسمائىل خان
(ئابدۇللاخاننىڭ ئىنىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1670 – 1680 – يىللىرى)
ئۆگتەي ئۇلۇسى
(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1229 – 1241 يىللىرى، 1241 – ئۆلگەن.)
گۈيۈك | قايدۇ(1301\1303 – يىللىرى ئۆلگەن.) |
تۆرەگېنە خاتۇن(نائىب بولغان دەۋرى 1241 – 1246 – يىللىرى) | |
گۈيۈك خاقان(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1246 – 1248 – يىللىرى،1248 – يىلى ئۆلگەن.) |
تولۇي ئۇلۇسى
( 1232- يىلى ئۆلگەن )
مۆڭكە خاقان(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1251 – 1259 – يىللىرى) | قۇبلاي خاقان(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1259 – 1294 – يىللىرى، 1294 – يىلى ئۆلگەن. 1271 – يىلى يۋەن سۇلالىسى قۇرۇلدى.) | ئارىخ بۆكە | ھۈلەگۈ(ئىلىكخان خانلىقى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1258 – 1335 – يىللىرى) |
ئاباقا(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1238 – 1282 – يىللىرى) | تېكودىر(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1282 – 1284 – يىللىرى) | ||
تېمۇر(قۇبىلاينىڭ نەۋرىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1294 – 1307 – يىللىرى) | ئارخۇن(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1284 – 1291 يىللىرى) | قايقۇدو(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1291 – 1294 يىللىرى) | |
غازان خان)ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1295 – 1304 – يىللىرى( | ئۇلجايتۇ(ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1304 – 1316 – يىللىرى.) | بەيدۇ(ھۈلەگۈنىڭ نەۋرىسى، قايقۇدونىڭ بىر نەۋرە ئىنىسى، ھۆكۈمرانلىق دەۋرى 1294 – 1295 – يىللىرى) | |
توققۇر نەپەر يۋەن خانلىرى(1307 – 1369 – يىلغىچە) | ئەبۇسەئىد (ھۆكۈمرانلىق دەۋرى1317 – 1334 – يىللىرى) |
ئەسكەرتمە: ↓ بەلگىسى بىۋاسىتە قانداشلىق، بەلگىسى ۋاسىتىلىق قانداشلىق مۇناسىۋەتلەرنى ئىپادىلەيدۇ. بۇ ماتېرىيال گاۋىن ھامبىلىنىڭ ( ئامېرىكا ) «ئوتتتۇرا ئاسىيا تارىخى تېزىسىلىرى» نى (مىللەتلەر نەشرىياتى، 2008- يىل نەشرى) ئاساسىي پايدىلىنىش ماتېرىيالى،گروسسېنىڭ ( فرانسىيە ) « بوز قىر ئىمپېرىيىلىرى < چىڭگىزخان > » (شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى، 2003- يىل نەشرى) ۋە ھاجى نۇر ھاجى، چېن گوگۋاڭلارنىڭ «شىنجاڭ ئىسلام تارىخى» لىرىنى (مىللەتلەر نەشرىياتى، 2002- يىل نەشرى) قوشۇمچە پايدىلىنىش ماتېرىياللىرى قىلىپ توزۇلدى. يىلتىز تۈزگەن، 2014- يىلى
ئۇيغۇر ئائىلە شەجەرە جەدۋىلى
چوڭ موما | چوڭ بوۋا | چوڭ بوۋا | چوڭ موما | ||||||||||||
چوڭ بوۋا | چوڭ موما | چوڭ موما | چوڭ بۇۋا | ||||||||||||
موما | بوۋا | بۇۋا | موما | ||||||||||||
بوۋا | موما | موما | بوۋا | ||||||||||||
چوڭ ئاپا /چوڭ ئانا | چوڭ دادا/چوڭ ئاتا | چوڭ دادا/چوڭ ئاتا | چوڭ ئانا/چوڭ ئاپا | ||||||||||||
چوڭ ئاتا/چوڭ دادا | چوڭ ئاپا/چوڭ ئانا | چوڭ ئانا/چوڭ ئاپا | چوڭ دادا/چوڭ ئاتا | ||||||||||||
ھامما | ئاكا/ئاغا /تاغا | ئاتا /دادا | ئاپا/ئانا | تاغا/ئاغا/ئاكا | ھامما | ||||||||||
تاغا،ئاغا | ھامما | ھامما | تاغا، ئاغا | ||||||||||||
ئاچا/ھەدە | ئاكا | ئاكا | ئاچا/ھەدە | ||||||||||||
ئۆزى | |||||||||||||||
ئىنى /ئۇكا | ئاكا | ھەدە/ئاچا | سىڭىل | ||||||||||||
سىڭىل | يەڭگە | ئاكا | ئۇكا | ||||||||||||
جىيەن | جىيەن | ئوغلى | قىزى | جىيەن | جىيەن | ||||||||||
ئەسكەرتمە:بىر نەيزە ئۇچلۇق كۆرسەتكۈچ ئەۋلاتلار ئوتتۇرىسىدكى مۇناسىۋەتنى كۆرسىتىدۈ.سىزىقچە قانداشلىق مۇناسىۋەتنى كۆرسىتىدۇ.ئىككى ئۇچلۇق نەيزە كۆرسەتكۈچ ئۆزئارا نىكاھلاشقانلىقنى كۆرسىتىدۈ نەيزە ئۇچلۇق كۆرسەتكۈچ بىلەن سىزىقچە نىكاھلاشقاندىن كېيىنكى تۇغۇلغان بالىنى كۆرسىتىدۇ.ئەجدات تەرتىپى بۇيىچە :1. دادا (ئاتا)، ئانا (ئاپا) 2. چوڭ دادا (ئاتا)، چوڭ ئانا(ئاپا) 3. بوۋا، موما 4. چوڭ بوۋا، چوڭ موما 5. ئۇلۇغ بوۋا، ئۇلۇغ موما. ئەۋلاد تەرتىپى بۇيىچە: 1. ئوغۇل، قىز 2. نەۋرە 3. ئەۋرە 4. چەۋرە 5. پەي نەۋرە 6. كوكۇن نەۋرە يىلتىز تۈزگەن، 1991- يىلى | |||||||||||||||
نەۋرە | ئەر | رەپىقە / خوتۇن / ئايال | |||||||||||||
دادا/ ئاتا /قېيىن ئاتا | قېيىن ئانا / ئانا/ ئاپا | ||||||||||||||
ئەۋرە | ئاكا/ ئاغا / قېيىن ئاغا | ھەدە / ئاچا / قېيىن ئېگىچە | |||||||||||||
ئۇكا / ئىنى / قېيىن ئىنى | سىڭىل/قېيىن سىڭىل | ||||||||||||||
چەۋرە |
Yorum yapabilmek için Giriş yapın.