TÜRKLER’DE TARİHTEN GÜNÜMÜZE NEVRUZ/NAVRUZ/NORUZ/YENİGÜN KUTLAMALARI

Prof.Dr.Timur KOCAOĞLU  ( Michigan Devlet Ün.Öğretim Üyesi ABD.)

Nevruz eskiden Osmanlı devletinde ve Cumhuriyetin ilk yıllarında kutlanırdı, sonraları bu kutlamalar terk edildi.   Ancak, Kırım, İdil-Ural, Azerbaycan, Kafkasya, Orta Asya(Türkistan), Afganistan ve  İran’da yüzyıllardan beri kutlanıyor. Sovyet döneminde “Nevruz” bir İslam bayramı sanılarak Moskova tarafından yasaklanmıştı 1970-1988 arasında. Ancak Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, ve Tacikistan’da halk kendi evlerinde gizli gizli kutlamayı sürdürdüler. Sonra bu yasak kalkınca, artık dışarıda coşkuyla kutlanmaya başladı. Nevruz Doğu Türkistan (Çin egemenliğindeki Sincang-Uygur Özerk Bölgesi)’da  yüzyıllardan beri  kutlanıyor iken,günümüzde yasaklanmış bulunuyor.  

Osmanlı dönemi Türk edebiyatında NEVRUZNAMELER apayrı  bir yeri vardı ve yaygın bir yazın türüydü ve  uzun Nevruznameler yazılmıştır. Orta Asya Çağatay Türk edebiyatında da Nevruznameler var. Alişir Nevayi ve başka ozanlar Nevruz konusunu gazellerinde kasidelerinde, mesnevilerinmde kullanmışlardır.
Nevruz Bayramının  kökeni konusunda çok sayıda birbirine karşı savlar, varsayımlar ve kuramlar vardır. Bence bunların  hiçbiri de doğru  değildir,çünkü,  bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Çünkü Orta Doğu ile  Türkistan(Orta Asya) coğrafyasında  Araplar dışındaki her halk bu bayramın kendi bayramı olduğunu savunuyor ve  bunda da haklıdırlar. Çünkü bildiğimize göre, bu bayram İslamdan çok önceki çağlardan beri kutlanıyor.

Nevruz hakkındaki en eski bilimsel kaynak, ünlü  Türkistanlı (Orta Asyalı ) Türk bilgini Beruni (973 -1048)’dir. Biruni  11. yüzyılda Arapça yazdığı eserinde Nevruz bayramına Türklerin “Yengi Kün” bayramı dediklerini bildirir.  Eğer bir topluluk en az 7-8 yüzyıldan beri bu bayramı kutluyorsa, kuşkusuz onu kendi bayramı sayabilir. Sonra unutmayalım, Nevruz Bayramının ilk olarak devlet tarafından resmi kutlanması ı İran’daki Türk devleti Büyük Selçuklular döneminde olmuştur.

Bu yüzden Nevruz Araplar dışında Orta Doğu ve Orta Asya’daki Türkler  ve başka halkların ortak bayramıdır. İslam dininin yayılışından sonra, Nevruz da İslami bir bayrama dönüştürülmüştür. Nasıl “Noel” denilen Hıristiyanlığın en büyük bayramı da gerçekten, Hıristiyanlık öncesi Kuzey Avrupa ülkelerindeki bir Paganlık dönemine ait  bir gelenek olduğu gibi…
Kimse Nevruz’u siyasi ve ideolojik amaçları  için kullanmaya kalkışmamalıdır.

ÇÜNKÜ, NEVRUZ BİR BARIŞ,KARDEŞLİK VE SEVGİNİN PAYLAŞILMASI VE ONUN KUTLANMASIDIR.

Bütün Türklerin ve Nevruz’u Barış ve Kardeşlik Bayramı olarak kabul eden herkesin Nevruz bayramı kutlu olsun !