MOSKOVA’DAKİ ” AYRILIKÇILAR KONFERANSI ” ‘ NDA NEDEN UYGURLAR VE TİBETLER YOK ?

Mehmet Emin HAZRET

25 Eylül 2016 günü Rusya’nın başkenti  Moskova’da  “ Ulusal Dialog, Kendi kaderini kendisinin  Tayın etme Hakkı ve Çok kutuplu Dünya inşası için” adı altında bir  konferans  düzenlenmiştir. Konferans, Rusya devlet başkanı Vladimir Putin’in himayesinde, Kremlin sarayının birkaç yüz metre uzağındaki 5 yıldızlı lüks Ritz Carlton otelinin  Konferans salonunda gerçekleşmiştir. Konferansın gerçekleştirilebilmesi   için  Rusya yönetimi federal bütçe’den 3,5 milyon Ruble tahsis etmiştir.

Konferans’a dünyadaki tüm  özgür ve bağımsız olmak isteyen ve ilgili ülkelerce  ” Ayrılıkçı etnik ve bölgesel guruplar”  olarak tanımlanan Toplum ve bölgelerin  temsilcileri davetle katılmıştır. Konferansta, ABD nin Kaliforniya, Texas, Hawaii, Kuzey İrlanda, İskoçya, Katalonya, Bask, İtalya,Fransa, Moldava, Dağlık Karabağ ve diğer Avrupa ülkelerindeki azınlık  temsilcileri, Filistin’den Güney Sudan’a kadar, Arap, Ayrılıkçı Kürt guruplar,  Afrika, Uzak doğu ve  Latin Amerika’dan  gelen çeşitli toplum ve örgütlerin temsilcileri de iştirak etmiştir.  Hatta ABD  “Boyunduruğundan kurtulmak isteyen ”  Bahama adasından bile üst düzey temsilci vardır.  Ukrayna’nın Doğusundaki Ayrılıkçı Donsk bölgesinde  yaşayan Ruslardan 11 ayrı gurubun temsilcileri ise,konferansın  ön koltuklarda yer almışlardı.

Konferansın sloganı BM’nin kuruluş ilkelerinden biri olan “ Bütün halkların kendi kaderini kendi tayın etme hakkı vardır”( Все народы имеют право на самоопределение = Self Determination ) idi. Bu slogan, konferansta söz alan her kes tarafından tekrarlanarak BM’ye gönderme yapıldı. Konferansa Rus medyasının  ilgisi olağanüstü ve büyüktü.  Konferans’ta  2014’te Ruslar tarafından ilhak edilen Kırım için,  “Kırım halkının kendi kaderini kendi tayın etme hakkı” na saygı gösterilmesi konusunda tüm delegeler oldukça hassastı.  Özellikle  ABD ve Avrupa’dan gelen Temsilcilerin Kırım konusunda sesleri  daha da  gür  çıkmış oldu. ABD.’nin Kaliforniya Eyaletinin  bağımsız olmasını isteyen Bağımsızlık Harekatı Temsilcisi Louis Marinelli,nin  “ ABD 170 sene önce askeri güç kullanarak bizim bağımsızlığımız yok ettiler. Kaliforniya halkı olarak 2019’da  bağımsızlık için  Referanduma gideceğiz.” Sözleri salondan büyük bir alkış aldı.

“ Ulusal Dialog, Kendi kaderini kendi Tayın etme Hakkı ve Çok kutuplu Dünya inşası için” konferansı’ndan bir kare.

Konferans’ın Sonuç bildirisinde “Bütün Esir Milletlerin  Hür ve Bağımsız Olma  hakkının  var ”  cümlelerinin özellikle altı çizilirken, barışçıl yollarla egemenliğini geri almak isteyen tüm topluluklara Rusya’nın sonuna kadar destek olacağı  ifade edilmiştir.

Rusya’nın organize ettiği bu “Ayrılıkıçılar Konferansı” ‘nda Rusya Devlet Başkanı Viladimir Putin, dünyadaki tüm  tutsak ve ezilen Millet ve toplulukların kurtarıcı lider olarak  lanse edildi ve öyle görülmesi istendi.  Batılı  ülkelerindeki ayrılıkçı grupların seslerinin daha da çok ve gür çıktığı  bu  Konferansa davet edilmeyen etnik topluluklar ise sadece Çin’in tutsağı ve işgali   altında var olma mücadelesi vermekte olan Müslüman  Uygur Türkleri ile ve Tibetli’ler   idi.

Rusların Çin Çekincesi

Rus Medyası, Rusların tarihte çok ilgilendiği  ve bir süre komşusu olduğu Uygurlar ile  ve Tibetli’lerin  bu konferansa davet edilmemesi konusunda  bir hayli  dikkat çekici haber ve yorumlarda da  bulundular. Rus gazeteciler ve Medya mensupları, bu  konferans organizatörü “ Anti Küreselleşme Rus Harekatı”  adlı kuruluşun başkanı Alexander Ionov’a konu hakkında sorular  yönelttiler.Başkan  Ivano,  bu soruları cevaplandırırken, ” Asya’dan bir çok etnik grup Temsilcilerini bu Konferans’a davet ettik.  Tibetliler ile sürekli  temastayız.” ifadesini  kullandı.  Ancak,Rusya’nın günümüzde  müttefik ve İşbirlikçisi Komünist Çin’in esaretindeki Müslüman  Uygurlar hakkındaki soruyu ise,  cevapsız bıraktı.

RUSYA VE  DOĞU TÜRKİSTAN MÜNASEBETLERİ

Rusya,Türkistan coğrafyasını işgal ettiği  1860’lı yıllardan  sonra  Doğu Türkistan ile direkt sınırdaş ve  komşu durumuna gelmiştir. Çarlık Rusyası  ve Sovyetler Birliği yönetimlerinin  Doğu Türkistan ilgisi her zaman sürdürülmüş  ve artarak devam edegelmiştir. Çarlık Rusyası, Kazakistan’ı işgal ettikten sonra Doğu Türkistan’a sığınan Kazak Hanlarını bahana ederek 1871-1881 yılları arasında  Kazakistan sınırındaki  İli bölgesini işgal etmiş ve yaklaşık 10 yıl Doğu Türkistan topraklarında kalmıştır. Daha sonra Çin ile yaptığı Saint Petersburg anlaşması ile Doğu Türkistan’a ait olan ve bugünkü Kazakistan ve Kırgizistan’ın doğu sınırlarınıdaki yaklaşık 400 bin Km2.olduğu iddia edilen Yettesu(Yedisu) bölgesini Ruslara verilmesi karşılığında İli bölgesindeki Çarlık Rusya işgalına son   vermiştir.

Öte yandan  Sibirya’nın uzakdoğu’sundaki bugünkü Viladevostok   bölgesi dahil Çin’in Sibirya bölgesinde bir milyon Km’den fazla   toprağını işgal eden Çarlık Rusyası , Çin’in çöken ulusal  onurunu  ve moralini okşamak için,  işgal ettiği İli bölgesini Çin’e teslim ederken,  Korgas’tan  Almata’ya kadar 70 bin Km2. büyüklüğündeki   Doğu Türkistan toprağını Çin, Ruslara peşkeş çekmiştir.  Üstelik bu çekilme karşılığı Çin, Ruslara 5 milyon Ser gömüş ( ser- Çin’in altın, gümüş ölçme birimidir ve bir Ser 36 gram’a tekabül etmekte ve bu da  18 ton gümüş demektir. ) tazminat ödemiştir. İli bölgesinde başlayan Milli bağımsızlık hareketini destekleyen ve Gulca’da kurulan (1944- 1949) Doğu Türkistan Cumhuriyetini tanıyan Rusya,buna karşılık Cungarya bölgesi  petrolleri  ile  Altay bölgesinden  keşfedip çıkardıkları  Uranyum madenini uzun süre işletmiş ve bu madenleri Rusya’ya taşımıştır. Daha sonraları ise, Yalta Barış Konferansında ABD.ve Batılı Ülke Liderlerini kandırarak aldatan Uygur  Celladı Stalin, bu kez Doğu Türkistan’ı  Moğolistan’ın bağımısızlığının tanınması karşılığında Çin’e teslim ederek Uygur Türklerine tarihin en büyük ihanetini yapmıştır. Bunun üzerine Mao Liderliğindeki Çin Kızıl Ordusu  Ekim 1949 da Doğu Türkistan’ı işgal etmiş ve  bağımsız Doğu Türkistan Cumhuriyetine son vermiştir.

Ben Mayıs 1989’da  Moskova’da  tanıştığım bir Uygur Akademisyen’e  ” Sovyetler Birliğinde Uygurları araştıran kaç bilim adamı var?” diye sorduğumda, O,  Uygur Akademisyen bana şu çok enteresan cevabı vermişti ” Sovyet sınırları içinde Doğu Türkistan ve Uygurları araştıran ve bu konuda bilimsel araştırmalar yapan,  bilim dalı ve sektörler bazında çalışmalar  yapmakta olan 31 bin akademisyen Vardır.”   Halbuki,  o yıllarda benim bildiğim kadarı ile Doğu Türkistan’da ve bütün  Çin’de Doğu Türkistan ve Uygurlar üzerinde araştırma yapan 3 bin Uygur ve  Çinli bilim insanı yoktu. Rusya’da iktidarda hangi rejim olursa olsun,Rusların Doğu Türkistan’a  ve Uygur Türklerine olan ilgisi  bazen açık (1960-1980 yılları arasında olduğu gibi) siyasi havaya göre günümüzde olduğu gibi, üstü kapalı olsa da hala sürdürülmektedir. Ancak, ABD ve Batı’ya karşı Çin ile kol kola giren Rusların “ Ulusal Dialog :  Kendi kaderini kendi Tayın Etme Hakkı ve Çok kutuplu Dünya inşası İçin” adını verdiği bu konferansında, burnunun dibinde ve gözünün önünde olan Müslüman  Uygur Türklerini  es geçmesi ve onların diaspora’daki Milli Bağımsızlık hareketi temsilcilerini davet etmemesi kabul edilemez  ve adil olmayan bir  tutumdur.  Demokrasi yolunda ilerleyen Rusya’nın bu yanlı ve adil olmayan tutumu demokrasi kuralları ile asla bağdaşmayan,aksine demokrasi ve insan haklarını her gün bir az daha katleden Çin’e  Uygurlar üzerinden verilen bir  taviz olarak kabul edilmektedir.

Ben,şahsen Rusya’nın bu tutumunun  demokratik değerlere aykırı, adaletsiz ve   dikta rejimlere bir yağcılık, demokrasi’nin kurallarından yararlanarak ve onun   kuralı ile demokrasi değerlerini  vurma gibi bir  şark kurnazlığının  bir  göstergesi olduğu yolundaki kanaatımı  üzülerek  ifade etmek  durumundayım.

Kaynaklar(Hepsi Rusçadır.) :

1. Лига непризнанных наций Как прошел второй съезд сепаратистов в Москве. Репортаж «Медузы»
2. https://meduza.io/feature/2016/09/25/liga-nepriznannyh-natsiy
3. Диалог наций: каким будет мир, если все народы получат право на самоопределение
4. https://russian.rt.com/article/322791-dialog-nacii-kakim-budet-mir-esli-vse