UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MERKEZİ(UYHAM)
Çin’in işgalindeki Doğu Türkistan(XUOR)ABD’nin Afganistan çekilmesinden, son birkaç aydır uluslararası ilgi odağı haline geldi. Çin için, Biden yönetiminin Taliban’ın iktidarı geri almasına etkin bir şekilde izin verdiği için aldığı kötü sonuç, Çin’in uzak kuzeybatı bölgesindeki Uygur bölgesindeki başka bir korkunç bir durumu ortaya çıkardı ve tüm dikkatlerin buraya odaklanmasına yol açtı.
Son yıllarda Çin’in Uygur bölgesinde yaşayan Uygurlara karşı büyük insan hakları ihlalleri ve hatta soykırım gerçekleştirdiğine dair iddialar uluslararası ilgiyi yeniden kazanmaya başladı. Pazartesi günü, BM insan hakları şefi , ofisinin bölgeye erişim sağlayamadığını, ancak başka yollarla elde edilen bilgilere dayanarak iddialar hakkında bir rapor hazırladığını açıkladı.
Geçtiğimiz hafta ayrıca, insan hakları gruplarından teşkil edilen bir oluşum bir bildiri yayınlayarak Çin’in Uygurlar ve diğer azınlıklara karşı insan hakları ihlallerini protesto etmek için Pekin 2022 Kış Olimpiyatlarının ülkeler tarafından kapsamlı bir şekilde boykot edilmesi çağrısı yaptı.
NBC gibi büyük uluslararası yayıncılar, ortak bir mektup yayınladılar Çin’in Uygurlara yönelik hak ve hukuk ihlallerine sor vermeye çağırdı.
ABD Gümrük ve Sınır Koruması Teşkilatı Uygurların Köle/İşçi olarak çalıştırılması sonucu bölgede üretilen malların ithalini yasakladı ve yine Uygurların zorunlu çalıştırılması ile yetiştirildiğinden şüphelenilen Çin pamuğunun de satın alınmayacağını bildirdi.
Uygur bölgesinde yaşayan Uygurlar ve diğer Türk halklarına karşı Çin’in acımasız ve vahşet derecesindeki baskı ve zulmüne karşı tepkiler artarak sürüyor ve Mazlum Uygurlara uluslararası toplumun ilgisi gün geçtikçe katlanarak devam ediyor. artıyor. Bölgedeki mevcut durum karşısında Amerikan halkının kayıtsızlık ve ilgisizliği sürerken,baskı ve zulme karşı ABD kamu oyu için büyük ölçüde belirsizliğini koruyor.
Bunun nedenleri Uygurların kevcut durumu konusunda Çin’in bilgi akışını sıkı bir şekilde sansürlemesi ve bölgeden haber alınmasını engellemesi ve buna karşılık ÇKP propagandasıyla gerçekleri bulundırması ve ters yüz etmesi gösteriliyor. Aynı zamanda dünyanın çok az bilinen kapalı bir bölgesinde tarihten beri süregelen karmaşık bir çatışma ortamının sürmesidir. Bunlar bizim iyi bilmemiz gereken hususlardır.
Uygurlar kimlerdir?
Uygurlar, kuzeybatı Çin’in Sincan bölgesindeki baskın etnik gruptur. 12 milyondan fazla Uygur, Çin’de, çoğunlukla Sincan’da, Kazakistan, Türkiye ve diğer ülkelerde daha küçük topluluklarla yaşıyor. Uygurlar öncelikle Sünni İslam’ı uygularlar.
Uygurların Sincan’daki tarihi, Uygur ve Çinli bilginler arasında tartışmalıdır. Uygurlar, Taklamakan Çölü’nün kenarlarındaki Tarım Havzası’nda bin yılı aşkın bir süredir yaşıyorlar. Bazı Uygur tarihçileri ve aktivistler, binlerce yıldır orada olduklarını ve bölgenin eski sakinlerinden geldiklerini iddia ederken, Çinli tarihçiler, şimdi Uygurlar olarak bilinen insanların oraya ancak dokuzuncu yüzyılda göç ettiğini iddia ediyor. Uygur Kağanlığı, sekizinci ve dokuzuncu yüzyıllarda günümüz Sincan, Moğolistan, Mançurya ve çevresindeki bölgelerin geniş bir alanına hükmetti; bölge daha sonra Moğol İmparatorluğu tarafından fethedildi ve Uygurlar takip eden yüzyıllarda yavaş yavaş İslam’a dönüştü.
Çin, Tarım Havzası’nın kontrolünü ilk olarak MÖ 2. yüzyılda Han hanedanlığı döneminde ve yine Orta Çağ’ın başlarında Tang hanedanlığı döneminde ele geçirdi. Modern Çin bunu, bölgenin Uygurlar orada bulunmadan önce Çin’e ait olduğunun kanıtı olarak görüyor. Çin nihayet 18. yüzyılın ortalarında Qing hanedanlığı döneminde bugünkü Sincan bölgesini fethetti. O zamandan beri, ülkenin batı sınırındaki Uygurlar ve Çinli olmayan diğer halklar sürekli olarak bağımsızlık için baskı yaptılar ve 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında bir dizi kısa ömürlü ayrılıkçı cumhuriyet kurdular.
Bölgedeki Çatışmaların Sebepleri
Uygur bölgesindeki süregelen ihtilafının kökleri , Çin’in 20. yüzyıl boyunca bölge üzerindeki kontrolünü sağlamlaştırma çabalarında yatmaktadır. Mao döneminde Çin, Uygurların dini ve kültürel özgürlüklerini kısıtlarken, Han Çinlilerinin 1950’lerden 1970’lere kadar Sincan Uygur Özerk Bölgesi olarak bilinen bölgeye kitlesel göçünü teşvik etti. Çin’in 2020 nüfus sayımına göre, Han Çinlileri Sincan nüfusunun yüzde 42’sini ve Uygurlar yaklaşık yüzde 45’ini oluşturuyor. Son on yılda yaklaşık 2 milyon Han Çinlisi bölgeye göç etti. Pekin, artık Sincan’ın demografik yapısını kasıtlı olarak değiştirmediğini iddia ediyor, ancak son göçlerin, bölgenin etnik ve dini karakterini sulandırmak ve ayrılıkçılığı boğmak için bir Çinleştirme politikasının parçası olduğundan hala şüpheleniliyor.
Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği, Orta Asya’da Çin ile olan hegemonik rekabetinin bir parçası olarak Sincan’daki Uygur ayrılıkçılarını destekledi. Soğuk Savaş sonrası dönemde, Uygur ayrılıkçılığı giderek daha fazla İslamcı bir hal aldı. Türkistan İslam Partisi, 1989’da Sincan’daki Çin yönetimini devirmek ve onun yerine bağımsız Doğu Türkistan İslam devletini kurmak isteyen aşırı İslamcı bir gruptur. TIP, Nisan 1990’da militanların Çin polisi ve askerleriyle çatıştığı Baren Kasabası çatışmasının ortasında öne çıktı. Bu olay genellikle devam eden Sincan çatışmasını başlatan kıvılcım olarak tanımlanır. 1990’lardan bu yana Uygur ayrılıkçılar, Sincan’da ve Çin’in başka yerlerinde sürekli olarak otobüs bombalamaları, bıçaklı saldırılar ve diğer terör eylemleri gerçekleştirdiler.
Xi Jinping 2013’te Çin’in cumhurbaşkanı olduktan sonra, Pekin ülkedeki Uygurlar ve diğer Müslüman azınlıklar arasındaki ayrılıkçılığı daha agresif bir şekilde bastırmaya başladı. Xi’nin daha geniş totaliter hırslarının bir parçası olan ayrılıkçılığa karşı sert kampanyası, Çin’in bugün Uygurlara karşı aldığı eylemlerle sonuçlandı.
Çin şimdi Sincan’daki Uygurlara ne yapıyor?
2018’de bir BM insan hakları paneli , Çin’in 2017’den bu yana Sincan’daki yüzlerce toplama kampında diğer Müslüman azınlıklarla birlikte 1 milyondan fazla Uygur’u gözaltına aldığını bildirdi . Uydu kanıtları, kamp ağının o zamandan beri sürekli büyüdüğünü gösteriyor. Hayatta kalanların bildirdiğine göre , kamplarda tutuklulara Komünist siyasi propaganda aşılanıyor ve Xi’yi öven sloganlar atmaya zorlanıyorlar. Suya daldırmak gibi yöntemler de dahil olmak üzere, cinsel istismarın yanı sıra işkenceye maruz kalıyorlar . onlar zorlanmışİslam’dan çıkmak, domuz eti yemek, içki içmek ve namaz kılmamaları için gece gündüz gözetleniyorlar. Gözaltına alınanlar, genellikle herhangi bir suçla itham edilmedi ve tutukluluklarına itiraz etmek için herhangi bir başvuruda bulunmadılar. Aileleriyle iletişim kurmalarına izin verilmiyor ve birçok tutuklu ortadan kayboluyor. Çin ayrıca diğer ülkelere ülkeden kaçan ve yurt dışına sığınan Uygurları sınır dışı etmeleri için baskı yaptı; genellikle Çin’e döndükten hemen sonra kaybolurlar.
Bu arada, Xinjiang’daki kültürel ve dini yerler çok hızlı bir şekilde yok ediliyor . Çin’in Uygurlara yönelik zulmüyle ilgili önemli bir veri kaynağı olan Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü’nün geçen yıl yayınladığı bir raporda , hükümetin resmi sayısı olan 24.000’e kıyasla bölgede 15.000’den az caminin ayakta kaldığı, bunların yarısından fazlasının ise ayakta kaldığı tespit edildi. kalanlar zarar gördü. Buna ek olarak, bölgenin kültürel miras alanlarının yaklaşık yarısı, eski hac yerleri de dahil olmak üzere hasar gördü veya yok edildi.
Çin’in ayrıca Sincan’da zorla çalıştırma kullandığı ve kampların içindeki ve dışındaki Uygurları çok az ücret karşılığında veya hiç ücret ödemeden pamuk toplamaya ve tekstil ve diğer ürünleri üretmeye zorladığı bildiriliyor . Pekin, Çinli şirketlere Sincan’a taşınmaları veya ülkenin diğer bölgelerinde Müslüman azınlık işçileri çalıştırmaları için sübvansiyon verdi: 80.000’den fazla Uygur, 2017 ve 2019 yılları arasında Çin’deki fabrikalarda çalışmak üzere Sincan’dan transfer edildi ve bunların çoğu gözaltı kamplarından. Bu işçiler insanlık dışı koşullar altında çalışıyor ve sürekli siyasi telkinlere maruz kaldıkları ve Mandarin öğrenmeye zorlandıkları ayrı yurtlarda yaşıyorlar. Ayrılmalarına izin verilmiyor. Bu zorunlu çalıştırma fabrikaları, büyük çokuluslu şirketlerin tedarik zincirlerini besledi.Amazon, Apple ve çeşitli giyim ve otomobil markaları dahil.
Bu arada Çin, teknolojik gözetim devletinin erişimini Sincan’da gerçekten Orwellvari bir boyuta genişletti. Uygur vatandaşların faaliyetleri geniş bir kontrol noktası ve kamera altyapısı tarafından izleniyor ve polis , sakinlerin sosyal etkileşimlerinden elektrik ve benzin kullanımlarına kadar her şeyi takip etmek için bir mobil platform bile kullanıyor . Çinli teknoloji şirketleri, insanların etnik kökenini tespit edebilen ve yetkililere “Uygur uyarıları” gönderebilen yüz tanıma yazılımını test etti.
Geçen yıl ortaya çıkan bir başka rahatsız edici vahiy, Çin’in Uygurlar ve Sincan’daki diğer Müslüman azınlıklar arasındaki doğum oranlarını azaltmak için zorunlu doğum kontrolü, kürtaj ve kısırlaştırmayı kullanmasıydı. Kadınlar düzenli gebelik kontrollerine tabi tutulmakta, rahim içi cihaz takılmaya zorlanmakta ve çok çocuk sahibi olmaları durumunda büyük para cezaları veya gözaltı ile tehdit edilmektedir. Bu politikaların bir sonucu olarak, Hotan ve Kaşgar Uygur bölgelerindeki doğum oranları 2015-2018 yılları arasında yüzde 60’tan fazla düştü.
Çin iddialara nasıl yanıt verdi?
Pekin, Uygurların insan haklarını ihlal ettiğini reddediyor ve Sincan’daki politikalarının İslami aşırılık ve ayrılıkçı şiddetle mücadele etmek için makul ve insani önlemler olduğunu iddia ediyor. Her suistimal raporu, eski bir ABD başkanı sayesinde her yerde otokratların yeni favori terimi olan uydurma, iftira veya “sahte haber” olarak reddediliyor. Başlangıçta, Çin hükümeti gözaltı kamplarının varlığını reddetti, ancak yeni ve genişleyen gözaltı merkezlerine ilişkin uydu kanıtları ortaya çıktığında, yönünü değiştirdi ve bunların aşırılık karşıtı “yeniden eğitim” kampları veya “mesleki eğitim” merkezleri olduğunu iddia etti. Resmi anlatımda, Çinli yetkililer sadece İslami köktencilikle mücadele etmeye ve yoksul Uygurların ekonomik hareketliliğini iyileştirmeye çalışıyorlar.
Çin, iddialara karşı kendini sahte denklikler ve whataboutism ile savunuyor. Örneğin hükümet , Sincan’daki nüfus kontrol politikasının basitçe, ülkenin şu anda feshedilmiş olan “tek çocuk” politikası kapsamında daha az katı kurallara tabi tutulan Han Çinlileri ve etnik azınlıkların haklarını eşitlemeyi amaçladığını iddia ediyor. Xi, bir zamanlar Çin’in tanınmış etnik azınlıklarının sahip olduğu hakların çoğunu geri alırken, Han Çinlileri için belirli hakları genişletti. Kağıt üzerinde mevcut politika adil görünebilir, ancak pratikte gözlemciler bunu Uygur nüfusunu kontrol etmeyi kolaylaştırmak için küçültmenin bir yolu olarak görüyorlar. Benzer şekilde, Pekin savunur gözetim uygulamalarını, ayrımcı olmadıklarını ve Çin’in, ABD ve Avrupa ülkelerinin yaptığı gibi kamu güvenliğini sağlamak için gözetleme teknolojisini kullandığını öne sürerek tartışıyor.
Çin ayrıca Uygurlara karşı eylemlerini, onları terörizme karşı savaşın bir parçası olarak çerçeveleyerek haklı çıkarıyor. İslam’ın köktendinci bir türü olan ve pek çok aşırı İslamcı grubun temelini oluşturan Selefilik, son on yılda Çin’in Müslüman topluluklarında büyük ilerlemeler kaydetti ve Batılı hükümetler gibi Çin de bu aşırı ideolojiyi genellikle genel olarak İslam’la karıştırıyor. TIP gibi İslamcı Uygur örgütleri 1990’larda Taliban kontrolündeki Afganistan’da kamp kurdu ve El Kaide ile bağlar kurdu.ve diğer cihatçı gruplar; “Doğu Türkistan” küresel cihatçı hareketin cephelerinden biri haline geldi. Bu cihatçı bağlantı, Çin’in Uygurlar adına herhangi bir özerklik arzusunu El Kaide ve İslam Devleti’nin oluşturduğu terör tehdidine benzer bir terör tehdidi olarak göstermesini sağladı. ABD’nin geri çekilmesinden sonra Çin’in Afganistan’a yardım ve yatırım sağlamak için adım atmasının nedenlerinden biri , TIP ve diğer Sincan odaklı aşırılık yanlısı grupların orada yeni üsler kurmasını önlemek için Taliban’ın işbirliğine başvurmak.
Bununla birlikte, çoğunlukla Çin’in stratejisi, bağımsız gazetecilerin veya araştırmacıların Sincan’ın içinden haber yapmasını son derece zorlaştırırken, tüm iddiaları reddetmek ve karartmak olmuştur. Pekin, bilgi akışını kontrol ederek, makul bir inkar edilebilirlik ölçüsü için suları yeterince bulandırabilir. Tüm kanıtlara bakıldığında, tarafsız bir gözlemci, Çin’in uluslararası insan hakları yasasını ihlal ettiği ve muhtemelen soykırım da dahil olmak üzere ciddi suçlar işlediği sonucuna varabilir. Ancak elbette jeopolitik alanda tarafsız gözlemciler yok: Çin (ve kendi tarafını tutmak için kendi sebepleri olan diğer ülkeler) her zaman herhangi bir kanıttan şüphe duyabilir ve suçlamaların siyasi olduğunu iddia edebilir – çünkü, bir anlamda, onlar her zaman.
Uluslararası toplum nasıl tepki verdi?
Birlikte ele alındığında, bu iddialar, Çin’in Uygurlara ve diğer Müslüman azınlıklara yönelik eylemlerinin, potansiyel olarak insanlığa karşı suç ve hatta soykırım düzeyine yükselen uluslararası insan hakları hukukunun ihlali olduğunu göstermektedir. BM İnsan Hakları Konseyi, tek tek ülkeler ve uluslararası kuruluşlar 2019’dan beri Çin’e Sincan konusunda baskı yapıyor ve Pekin’i BM müfettişlerinin bölgeye soruşturma yapmasına izin vermeye çağırıyor.
Ekim 2020’de Almanya , 39 BM üye devleti adına, Sincan’da “din veya inanç özgürlüğüne ve hareket, örgütlenme özgürlüklerine yönelik ciddi kısıtlamalar” da dahil olmak üzere “artan ağır insan hakları ihlalleri raporlarını” kınayan ortak bir bildiri yayınladı. , ve ifade yanı sıra Uygur kültürü üzerine.” ABD, İngiltere, Fransa, Japonya ve diğer büyük demokrasilerle birlikte bu açıklamaya imza attı.
Aynı zamanda Küba , 45 ülke adına “Çin’in Sincan’daki terörle mücadele ve radikalleşmeyi önleme tedbirlerini destekleyen” bir karşı bildiri yayınladı . Bununla birlikte, dünya kamuoyunun dengesi , 2019’da benzer bir açıklamayı imzalamayı reddeden kınama beyanını 16 ülke imzaladı ve altı ülke daha az destek beyanını imzaladı.
Şimdiye kadar dünya, Çin’in eylemlerini kınamaktan çok daha ileri gitmek konusunda isteksiz davrandı. Uygur aktivist bir grup ettiler geçen yıl Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde Çin’e karşı bir şikayet, ama Aralık ayında mahkeme kovuşturma reddetti; Çin (ABD gibi) ICC’nin kuruluş anlaşmasına taraf değildir, bu nedenle mahkemenin ülke sınırları içinde meydana gelen eylemler üzerinde yargı yetkisi yoktur. Davacılar, ICC üye ülkeleri Tacikistan ve Kamboçya’da yaşayan Uygurlara karşı işlendiği iddia edilen suçlar hakkında bir dava açmayı umuyorlardı. Mahkeme, dosyayı açık tutacağını ve daha fazla delil bulunana kadar davayı takip edebileceğini söyledi.
Nisan 2021’de İnsan Hakları İzleme Örgütü , Sincan’daki durum hakkında kapsamlı bir rapor yayınlayarak Çin’in insanlığa karşı suç işlediğini ortaya koydu.
ABD hükümeti ne yapıyor?
ABD, Çin’in Uygurlara uyguladığı zulme “soykırım” etiketi koymaya diğer birçok ülkeden daha istekli. Trump yönetimi, baskıya karışan Çinli yetkililere ekonomik ve vize yaptırımları uyguladı ve aktivistlerin ve Kongre üyelerinden gelen baskıya yanıt olarak geçen yıl bunu “soykırım” olarak etiketlemeyi düşündü , ancak erteledi. Ocak ayında görevdeki son gününde, eski Dışişleri Bakanı Mike Pompeo , kararlılığıyla Çin’in soykırım ve insanlığa karşı suç işlediğini tweetledi . Halefi Antony Blinken, Dışişleri Bakanı olarak yaptığı ilk sözlerinde Çin’in eylemlerinin soykırım teşkil ettiğine inandığını doğrulayarak hemen kabul etti.
Hollanda , Kanada ve Birleşik Krallık’takiler de dahil olmak üzere diğer bazı ülkelerin yasama organları Uygur zulmünü bir soykırım olarak nitelendiren kararları kabul etti , ancak hükümetler bu önergeleri kabul etmekte tereddüt ettiler: Örneğin, Mayıs ayında Yeni Zelanda hükümeti bir parlamentoyu engelledi. soykırım etiketini uygulayan karar. Yeni Zelanda, Çin’den gelen ticari misilleme tehdidine karşı özellikle savunmasız, ancak diğer hükümetler de temkinli davranıyor. Soykırım tanımını haklı çıkarmak veya kanıtlamak zor : Dışişleri Bakanlığı’nın hukuk bürosu bu yılın başlarında Çin’in Sincan’daki eylemlerinin insanlığa karşı suç teşkil ettiği, ancak soykırım olmadığı sonucuna vardı .
Hükümetler ayrıca Çin’in misilleme yapmasına yol açabilecek kışkırtıcı bir dil kullanmakta veya onları yapmaya hazır olmadıkları bir eyleme sevk etmekte isteksizler. Sonuçta, soykırım gibi iğrenç bir şeyi haykırmaya istekliysen, neden bunu durdurmak için hiçbir şey yapmıyorsun? Çin’in davranışını soykırım olarak etiketlemek nihayetinde siyasi bir karar ve bu açıdan riskli olsa da doğru bir karar olabilir.
Olduğu gibi, ABD ve müttefikleri, henüz çok fazla etkisi olmasa da bir şeyler yapıyor. Biden yönetimi , Mart ayında İngiltere, AB ve Kanada ile koordineli bir çaba içinde Çinli yetkililere ek yaptırımlar yayınladı . ABD’de sığınma ve yeniden yerleştirme için Uygurlara öncelik vermek gibi yönetimin yapabileceği başka şeyler de var. .
İşletmeler neden harekete geçme çağrılarıyla karşı karşıya?
Dışişleri Bakanlığı, Sincan’da dolaylı yatırımları veya tedarik zinciri bağlantıları olan şirketlerin bile ABD yasalarını ihlal etme riskinin yüksek olduğu konusunda uyardı . Artan tüketici bilinciyle birlikte bu yasal risk, büyük hazır giyim markalarına Xinjiang pamuğunu tedarik zincirlerinden çıkarmaları için baskı yapıyor. Çin, küresel pamuk arzının yüzde 20’sini ürettiği ve dünyanın en kaliteli pamuğundan bazıları da dahil olmak üzere, bunun yüzde 85’i Sincan’da yetiştirildiği için bu kolay bir iş değil. kampanyaGümrük ve Sınır Koruması tarafından zorla çalıştırma ile yapılan ithalatı engellemek bir etki yaratmaya başlıyor, ancak uygulama kapasiteleri sınırlı ve diğer birçok ülke hala Sincan pamuğu satın alıyor – AB, Avustralya ve diğer bazı büyük ithalatçılar olsa da Zorla çalıştırma yoluyla üretilen mallara el konulmasına izin veren ABD tarzı yasaları düşünüyorlar.
Çok uluslu şirketler de Çin’in insan hakları ihlalleri hakkında çok yüksek sesle konuşmak istemiyorlar çünkü birçoğu Çin’e sadece bir tedarikçi değil aynı zamanda bir tüketici olarak da bağlı. Bir veya iki şirket, hatta büyük olanlar bile yeterince büyük bir fark yaratmayacaklar – ve eğer bu, rakiplerinin Çin pazarına giremeyecekleri anlamına geliyorsa, şirketler tek başlarına hareket etmeyecekler. Dünyanın en büyük işletmelerinin kritik bir kitlesi inandırıcı bir şekilde Çin’den çekilme tehdidinde bulunana kadar, Çin’in davranışını etkileyecek türden bir ekonomik baskı görmemiz olası değil.
