Birkaç yıldan beri kendisinden hiçbir haber alınamayan Doğu Türkistanlı Uygur Türkü bilim insanı, şair ve yazar Doç. Dr. Abdulahat Abdurreşit Berqi’nin Çin işgal yönetimince yıllar önce tutuklanarak hapsedildiği 13 yıl hapis cezasına çarptırıldığı bilgisine ulaşıldı.
UYGUR HABER VE ARAŞTIRMA MEREKEZİ(UYHAM)
Doğu Türkistanlı Uygur Türkü bilim insanı, tanınmış yazar ve şair, Urumçi Pedagoji (Maarif) Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Abdulahat Abdurreşit Berki’den birkaç yıldan bu yana bölgede kaybolan binlerce Uygur aydın gibi herhangi bir haber alınamıyordu. Berki’nin toplama kampına gönderildiği tahmin edilmiş veya hapse çarptırılmış olduğu konusunda duyumlar alınmış, fakat yıllardır teyit etme imkanı olmamıştı.
Erkin Asya(rfa.org/Uygghur) Radyosunun haberine göre, Berki’nin akibetini öğrenmek amacıyla çalıştığı üniversite ile birkaç kez iletişime geçilmiş olsa da yetkililer bilgi vermeyi reddetti.
Berki’nin memleketi olan Hoten’in Lop nahiyesindeki Sampul Köyü karakolu ile telefon aracılığıyla bağlantı kuran muhabirler Berki’nin 13 yıl hapis cezasına çarptırıldığını ve Tumşuk şehrindeki hapishanede tutulduğunu öğrendi.
Çin İşgal yönetiminin Berki’yi, “öğretmenlik yaptığı dönemlerdeki Hataları- devlet güvenliğine tehdit oluşturan eylemler” oluşturmakla suçladığı ifade ediliyor. Doktora sonrası (post doc) araştırmacı olarak yurt dışında 2 yıl eğitim alan Berki’nin bu eğitim geçmişinin de onun tutuklanma nedenlerinden biri olduğu düşünülüyor.
Türkiye’de Bilimsel Araştırmalar Yapması Cezalandırılması İçin En Büyük Sebep
Özgür Asya radyosuna konuşan Berki’in yurt dışında yaşayan en yakın arkadaşlarından Hüseyin Uygur Berki’nin tutuklanarak 13 yıl hepse mahkum edilmesindeki esas sebebinin yayınladığı akademik içerikli düşünce yazılarının yanı sıra Pekin’de Merkezi Milletler Üniversitesinde Doktora çalışmaları yaparken tez konusu ile ilgili olarak Türkiye’ye gelmiş olması ve Türkiye’deki tanınmış Türklük bilimi bilginleri ile görüşmesi olduğunu bildirdi. üş olması
Ayrıca Berki Çin Merkezi Milletler Üniversitesinde doktora eğitimi aldığı süre içinde misafir öğrenci olarak Almanya’da bir yıl süre ile eğitim almış ve bilimsel incelemeler de yapmıştı.
ABDULAHAT ABDURREŞT BERKİ KİMDİR ?
Abdulahat Abdurreşit Berki, 1971 yılında Hoten vilayetinin Lop nahiyesinde dünyaya gelmiştir. İlkokul, ortaokul ve lise eğitimini Lop’ta tamamladıktan sonra 1988 yılında Urumçi Pedagoji Üniversitesi Çin Dilleri ve Edebiyatları Fakültesi Uygur Dili ve Edebiyatı Bölümünde lisans eğitimine başlamıştır. Mezun olduktan sonra 1994 yılında Maarif Üniversitesi Çin Dilleri ve Edebiyatları Fakültesinde okutman olarak çalışmaya başlamıştır (Berki 2014: 1).
1988 yılından itibaren edebî dergilerde şiirleri yayımlanmaya başlayan Berki, 2000 yılından sonra nesir türüne yoğunlaşmıştır. Küz Pesli(Sonbahar Mevsimi -2000) adlı şiir kitabı Berki’nin ilk kitabıdır. Bu kitabını düzyazılarından oluşan Köz İçidiki Köz, Söz İçidiki Söz “Göz İçindeki Göz, Söz İçindeki Söz” (2003) adlı kitabı izlemiştir. 2004 yılında ilk romanı olan Söygü ve Qisas “Sevgi ve Kısas” yayımlanmıştır. Aynı yıl uzun hikâyelerden oluşan Artbaliq Heqqide Qisse “Artbalık Hakkında Kıssa” adlı hikâye kitabı okuyucularla buluşmuştur.
Eylül 2007’den Temmuz 2008’e kadar merkezi Çin’in Henan Üniversitesinde Edebî Eleştiri Eğitim Programı’na katılmıştır. 2008 yılında Urumçi Üniversitesi Filoloji Enstitüsünde “1949 Sonrası Çağdaş Uygur Edebiyatı” programında yüksek lisans eğitimine başlamıştır. 2011 yılında “1949 Sonrası Çağdaş Uygur Edebiyatındaki Romanlarda Görülen Kurgu Kalıplaşması Üzerine Araştırma” adlı teziyle mezun olmuştur. Hemen ardından Pekin’deki Merkezî Milletler Üniversitesi Uygur Dili ve Edebiyatı Fakültesinde “Uygur Dili, Edebiyatı ve Medeniyeti” programında doktora eğitimine başlamıştır. 2013 yılında “Yusuf Has Hacip’in Edebiyat ve Sanat ile İlgili Görüşleri Üzerine Araştırma” adlı teziyle doktor unvanını aldıktan sonra aynı yılın sonunda doçent olmuştur. 2014 yılında Çin’in Siçuan Üniversitesinin daveti üzerine bu üniversiteye bağlı araştırmacı olarak görev yapmıştır (Berki 2014: 2). Devlet destekli “1949 Sonrası Çağdaş Uygur Edebiyatındaki Romanlarda Görülen Kurgu Kalıplaşması Üzerine Araştırma” adlı projeyi yürütmüştür.
Berki, edebî eserlerinde toplumsal konulara da ağırlık vermiştir. Uluğ Quruq Gep ve Çümüle Rohi “Muhteşem Bir Boş Konuşma ve Karınca Ruhu” (2010) adlı eser bunlardan biridir. 2014 yılına kadar beş edebî kitabı, on çeviri kitabı, otuzdan fazla araştırma yazısı yayımlanmıştır. Bazı eserleri, Türkiye Türkçesine, Çinceye, İngilizceye, Almancaya ve Arapçaya çevrilerek yayımlanmıştır. Çin Azınlık Yazarlar Cemiyetinin ve Uygur Özerk Bölgesi Yazarlar Cemiyetinin üyesi idi.
Kaynak : https://qha.com.tr/haberler/unlu-uygur-yazar-berki-nin-13-yil-hapis-cezasina-carptirildigi-ogrenildi/426445/
