İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) yayımladığı yeni bir raporda, Çin’in Uygur Müslüman kültürünü silmeyi amaçlayan politikalarıyla bu sefer Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki yüzlerce köy ve yer adını değiştirdiğini ortaya koydu. HRW’nin raporuna göre, Doğu Türkistan adıyla da anılan bölgedeki Uygurların dinleri, tarihleri veya kültürleriyle ilgili isimler taşıyan yüzlerce köyün ismi 2009 ile 2023 yılları arasında değiştirildi.

Uluslararası toplumun dikkatine sunulan raporda Çin Ulusal İstatistik Bürosunun resmî internet sitesinden Sincan’daki köylerin 14 yıllık dönemdeki isimleri incelendi. Bu süre zarfında Sincan’daki 25 bin köyden 3 bin 600’ünün adının değiştirildiği tespit edildi. HRW’ye göre, bu isim değişikliklerinin çoğunluğu “sıradan” değişiklikler gibi görüyor olsa da bunların yaklaşık beşte biri, Uygurlara ait kültürel, dinî ve tarihî atıfları ortadan kaldırıyor.

1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulmasından önceki krallıkların, cumhuriyetlerin ve yerel liderlerin isimleri de dahil olmak üzere “Orda= Saray” gibi Uygur tarihine atıf yapan birçok kelime ve “sultan” gibi siyasi ya da onursal unvanlar içeren sözcükler de değiştirildi. Yetkililer, ayrıca, köy isimlerindeki Uygurların kültürel pratiklerini ifade eden “mazar=Mezar” türbe ve Uygur müzik kültürünün kalbinde yer alan iki telli bir  çalgı olan ud ve  dutar gibi isimlerinin de kullanılmasını  kaldırdı.

Raporda öne çıkan bir örnek ise, Sincan’ın güneybatısındaki bir köy olan Aq Meschit’in (“beyaz cami”) adının 2018 yılında “Birlik köyü” olarak değiştirilmesi. Bir diğer verilen örnekte ise adını bir Uygur müzik aletinden alan Dutar köyünün adının 2022 yılında “Kızıl Bayrak” olarak değiştirildiği belirtiliyor.

2024’ün başında yine HRW tarafından yayınlanmış bir başka raporda, Çin hükûmetinin söz konusu bölgedeki eski ve yeni düzenlemelerinin, çoğunluğu Müslüman olan etnik Uygurların dinî pratikleri üzerindeki kontrolleri sıkılaştırdığı aktarılmıştı: 1 Şubat 2024 tarihinden itibaren geçerli olan revizyonlar, 2016 yılından bu yana Devlet Başkanı olarak görev yapan Xi Jinping liderliğindeki hükûmetin önceliği olan, ibadet yerlerinin ve dinî öğretilerin Han Çin kültürünü ve Çin Komünist Partisi ideolojisini daha iyi yansıtmasını sağlamak amacıyla dinleri Çin kültürüne asimile etmeye odaklanıyor.

Revizyonlar, ayrıca, yetkililerin din eğitimi üzerindeki kontrolünü sağlayan yeni bir bölüm içeriyor. Buna göre, hükûmet tarafından onaylanmış dinî gruplar dışındakilerin din eğitimi verilmesi yasaklanıyor. Dinî okulların “vatansever dinî yetenekler geliştirmeyi” ve kutsal metinleri “doğru bir şekilde” yorumlayarak Çin değerlerine uygun bir şekilde idare edilmesi gerekiyor.

Kaynak : https://perspektif.eu/2024/08/01/cin-uygur-kulturunu-silmek-icin-yer-isimlerini-degistiriyor/