Görevinin sonlanacağı 31 Ağustos’tan önce son basın toplantısını düzenleyen Bachelet, uzun süredir beklenen Çin’in Tibet ve Doğu Türkistan’daki insan hakları ihlallerine dair raporuna ilişkin soruları cevapladı. Bachelet, raporu hangi tarihte açıklayacağı sorusuna “Rapor üzerinde çalışıyoruz. Görevim bitmeden önce raporu açıklamak istiyorum, elimizden geleni yapıyoruz.” şeklinde genel bir yanıt verdi. BM yetkilisi, raporun neden yayınlanmadığı sorusunu ise Çin’den gelen içeriği de rapora eklemek için ‘zamana ihtiyacı olduğunu söyleyerek cevapladı.
Raporun açıklama tarihinin gecikmesine ilişkin Bachelet, “İncelediğimiz ülkeden içeriğe dair katkı ve tavsiyeler bekliyoruz. Her ülke için süreç aynı şekilde işliyor.” savunmasında bulundu. Bachelet’nin kesin bir taahhütte bulunmaması, mayıs ayında yaptığı ziyaretinden bu yana kendisini Çin’e karşı çok yumuşak davranmakla suçlayan sivil toplum örgütlerinin eleştirilerini daha da arttırmasına neden oldu. Rapor üzerinde üç yıldır çalışılıyor ve söz verildiği halde belirsiz nedenlerden dolayı aylardır yayınlamış değil. İnsan hakları örgütleri, Pekin’i, Doğu Türkistan’da Müslüman Uygurlara karşı, toplama kamplarında zorla çalıştırma dahil olmak üzere, suiistimallerde bulunmakla suçluyor.
Amerika Birleşik Devletleri, Çin’i, Doğu Türkistan’da soykırım yapmakla suçluyor. Çin ise suçlamaları şiddetle reddediyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) Çin Direktörü Sophie Richardson, Bachelet’in yanıtının, ihlallerin boyutu da göz önüne alındığında “yetersiz” olduğu değerlendirmesinde bulundu. ABD’nin Cenevre’deki insan hakları büyükelçisi Michele Taylor da, “dünyanın bağımsız ve dürüst bir açıklamayı hak ettiğini” söyleyerek raporun derhal yayınlanması çağrısında bulundu. Reuters geçen ay, yabancı diplomatlar tarafından da teyit edilen Pekin menşeli bir mektubu haberleştirmişti. Söz konusu mektupta Çin’in, Bachelet’den raporunu gizlemesini istediği ortaya çıkmıştı.
40 ülke, raporun yayımlanmaması için mektup yolladı
Bachelet, raporun içeriğine dair soruyu ise “Sincan’daki (Doğu Türkistan) yetkililerle yaptığım görüşmede insan hakları ihlalleri ve keyfi tutuklamalara ilişkin haberlerden ötürü endişelerimi dile getirdim. Raporda Uygurlar ve Sincan’daki Müslüman azınlığa yönelik hak ihlalleri derinlemesine incelenmiştir.” şeklinde cevaplandırdı. Bachelet, şimdiye kadar “raporu yayımlamaması için 40 ülkeden mektup aldığı” bilgisini paylaştı. Ayrıca raporun raporun yayınlanmaması için “muazzam bir baskı altında” olduğunu aktardı. “Raporu yayınlamam ya da yayınlamamam konusunda büyük baskı altındayım. Ancak bu tür baskılar nedeniyle yayınlamaktan ya da yayınlamamaktan vazgeçmeyeceğim” diye konuştu.
Bachelet’in ofisinin yayınlanmamış raporu, ilgili ülkeyle paylaşması normal bir uygulama olsa da, insan hakları grupları, bunun Çin’e raporun içeriğini şekillendirme imkanı vermesinden endişe ettiğini dile getiriyor. Çin merkezli İnsan Hakları Savunucuları Ağı Direktörü Renee Xia, “Endişemiz, rapor ne kadar uzun süre yayınlanmazsa, Pekin’in aklanma ihtimalinin o kadar artacağıdır.” yorumunda bulundu.
Rapor, Aralık 2021’den bu yana açıklanmıyor
Komiserlikten 10 Aralık 2021’de yapılan açıklamada, Doğu Türkistan’daki Çin’in uygulamalarına ilişkin raporun haftalar içinde açıklanacağı duyurulmuştu. Açıklamanın ardından aylar geçmesine rağmen raporun yayımlanmaması, Uygur Türkleri başta olmak üzere uluslararası hak gruplarından tepki görüyor. 23-28 Mayıs’ta Çin’e giden ve Doğu Türkistan’ı da ziyaret eden Bachelet, ziyaretin ardından Çin’in başkenti Pekin’de düzenlediği basın toplantısında, raporun ne zaman açıklanacağına ilişkin bilgi vermekten kaçınmıştı. Çevrim içi ortamda düzenlenen basın toplantısına BM’ye akredite gazetecilerin internet yoluyla katılımına izin verilmemesi de tepkileri çekmişti.
