BİLİNENİN AKSİNE MATBAANIN ASIL MUCİDİ UYGUR TÜRKLERİDİR!

Sabri  GÜLTEKİN

Uygarlık tarihini değişikliğe uğratan en önemli buluşlardan kabul edilmesi gereken oynar harfli matbaanın mucidi olarak her ne kadar Alman Johannes Gutenberg gösteriliyor olsa da, Gutenberg’in bu yeni tip matbaayı geliştirdiği iddia edilen 1440 yılından önce hem de asırlar önce Asya’da Gutenberg’in hareketli harfleri kullandığı bu yöntemin Uygur Türkleri tarafından kullanıldığı Doğu Türkistan’da yapılan kazılar sonucunda bulunan tahtadan Uygur harflerinden açıkça anlaşılmaktadır.

Uygurların komşuları olan Çinlilerin, henüz M.S. 2. yüz yılda, taş ve tahta kalıplara kazınan metinlerin baskıyla çok sayıda kopyasının çıkarılması yöntemini kullandıklarına dair bilgiler vardır. 19. yüzyılın sonunda Kansu bölgesinde bir mağarada yapılan araştırmalarda Uygur Türklerinden kalan basılı malzemenin yanı sıra tahtadan yapılmış Uygur harfleri de bulunmuştur.

Ancak bu yöntem, yani oynar harfli baskı yöntemi yaygınlaşmamış, bu yolla çoğaltılan metinler daha çok siyasî ve dinî içerikli metinlerle sınırlı kalmıştır. Bu yöntem asırlar sonra Avrupa’da Gutenberg’in de dâhil olduğu bir kısım matbaa ustası tarafından yeniden ele alınarak geliştirilmiştir. Ortaçağ Avrupa’sında oynar harfli matbaanın geliştirildikten sonra tam anlamıyla işlevsellik kazanması iki asır sürmüştür.

El yazmalarına göre metinleri hızlı ve ucuz çoğaltması üstünlüğüyle ortaya çıkan matbaa önce Almanya’da, 15. yüz yılın sonlarına gelindiğinde ise Almanya’dan Avrupa’nın diğer bölgelerine hızla yayılmıştır. Bu dönemde Kuzey Denizi’nde yoğunlaşan ticaret, haber alma ihtiyacını artırmış, gazeteler, “keşifler çağı” ve sömürgecilikle birlikte denizciler kanalıyla Avrupa’dan tüm dünyaya dağılmıştır.

KAYNAK :  https://www.milatgazetesi.com/yazarlar/gazete-halkin-okuludur-2488/