ALANINDA BİR İLK ESER : SON BİLGİLER IŞIĞINDA KURŞAD İSYANI

Geçtiğimiz yılın Kasım ayında İslâm öncesi Türk târihi ve Sinoloji üzerine çalışmalarıyla tanıdığımız değerli hocamız Prof. Dr. Tilla Deniz Baykuzu’nun “ Son Bilgiler Işığında Kürşad İsyanı” adlı eseri yayınlandı. Gerçi ben, ancak dün edinebildim ama yine de geç olsun, güç olmasın diyorum.

Bilindiği üzere Kürşad İsyânı, Türk târihinin en az bilinen ama edebî olarak en önde gelen olaylarından biridir. Atsız Hoca’nın târihçiliği ve edebiyatçılığını bir araya getirdiği bir karakterdir. Bununla berâber bu karakterin, isim babası da bizzât Atsız Hoca’dır. Gerçi Atsız Hoca, Osman Fikri Sertkaya ile olan konuşmasında Çin kaynaklarında Chieh-she-shuai ya da Chieh-she-er olarak bilinen kişinin Türkçe adı olarak neden Kürşad adını öngördüğünü uzun uzun anlatmıştır. Konumuz bu olmadığı için ayrıntıya girmeyeceğim, dileyenler Sertkaya’nın söz konusu makâlesini okuyabilirler[1]. Ancak tabiî olarak Atsız Hoca’nın ortaya koyduğu ismin, sâdece bir tahmîn olduğunu da söylememiz gerekir.

Son Bilgiler Işığında Kürşad İsyanı, bu konuda Türkiye’de yazılan “ilk” akademik-bilimsel kitâb olma özelliği de taşıyor. Elbette bu konuyu ele alan birçok öykü, tiyatro eseri (Sabahattin Ali, 1936 yılında Esirler[2] adlı tiyatro oyununu yazmış ve kendince bir Kürşad yaratmıştır) ve roman ile akademik anlamda makâleler yazılmıştır ya da Göktürkleri konu alan akademik eserlerde yer almıştır. Ama doğrudan bu konuyu ele alan başka bir bilimsel eser bulunmamaktadır. Bu yönüyle de bir ilk olarak çok önemli bir noktadadır.

Eser, akıcı bir anlatıma sâhiptir. Bu yönüyle akademik yayınların oldukça zorlandığı bir noktada önemli bir olumlu özelliğe sâhiptir. Eser, adından ve konusundan belli olduğu gibi merkezine Kürşad ve isyânını almakla birlikte aynı zamanda bir Göktürk ve aynı döneme dâir bir Çin târihçesi vermektedir. Bunları da son dönemde yapılan arkeolojik kazı ve buluntular ve coğrâfî verilerle zenginleştirmektedir. Bu konuda özellikle son dönemde o dönemde başkent Ch’ang-an şehri yakınlarındaki Chiu-ch’eng Sarayı’nda yapılan arkeolojik kazılara önemli yer verildiği gibi bu kazılarda elde edilen veriler de çok iyi bir şekilde kullanılmıştır.

Bununla birlikte dönemin coğrâfî ve iklim yapısına dayalı yorumlar da önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye târih eğitiminde maâlesef coğrafya ve iklimbilim genel olarak yadsınmakta ve bunun târihî olaylarda ne kadar önemli olduğu göz ardı edilmektedir. Oysa Tilla Deniz Baykuzu hocamız, Doğu Göktürklerin yıkılmasında ve Çin’e bağlanmasında bu coğrâfî etkenlere gerektiği gibi yer vermiştir. Böylece okuyucu, Çin’i istediği gibi haraca bağlayabilen, istediği gibi akın yapabilen Doğu Göktürklerinin birkaç yıl içerisinde nasıl Çin’e bağlandığını da anlayabilecektir.

Eserin bu olumlu özelliklerinin dışında tamâmen dizgi sırasında gerçekleştiğini düşündüğüm iki hatâyı da söylemek durumundayım. Çin’e göç eden, günümüz ifâdesiyle ilticâ eden, Türk boyları verilirken, 629 yılında dokuz Göktürk erkininin üçer bin süvâri ile Çin’e göç edip, T’ang imparatoruna teslîm oldukları belirtilmekte ve parantez içerisinde 18 000 süvâri olduğu yazılmaktadır[3]. Oysa, her birinde üçer bin süvâri olması durumunda bunun 27 000 süvâri etmesi gerekir. Aynı şekilde birkaç sayfa sonra bu göçlerin topluca yer aldığı tabloda da 18.000(3000×9)[4] ifâdesi yer almaktadır ki, burada da 27 000 olarak verilmesi gerekiyordu. Elbette bu basit hatânın ikinci baskıda düzeltileceğini düşünüyorum.

Son olarak Kürşad merkezli olarak Göktürkler ile çağdaşları olan Çinli Suei ve T’ang hânedânlıklarını berâberce öğrenmek istiyorsanız, bu eser, çok değerli ve önemli bir eserdir. Böyle bir eseri kaleme alarak, bir döneme ışık tutan ve aydınlatan Tilla Deniz Baykuzu hocama teşekkür ederim…

[1] Sertkaya, Osman Fikri, “Kür Şad Adının Etimolojisi veya Türk Tarihinde Kür Şad Adlı Bir Kişi Var mıdır?”, Gazi Türkiyat, Türkoloji Araştırmaları Dergisi, s.14, ss.1-10, Bahar 2014, Ankara
[2] Ali, Sabahattin, Kağnı, Ses, Esirler, Yapı Kredi Yayınları, Mart 2008
[3] Baykuzu, Tilla Deniz, Son Bilgiler Işığında Kürşad İsyanı, s.33, Kömen Yayınları, Kasım 2016
[4] a.g.e., s.37

Doğu Türkistan tarihinde ” Üç Efendiler” olarak adlandırılan Milliyetçi -Türkcü Fikir.Kültür ve Aydınlanama hareketinin öncülerinden ve 1946 yılında Doğu Türkistan’da kurulan ve tarihte ilk kez Türklerin de yer aldığı Eyalet Hükümeti Başkanı ve Dr.Mesut Sabrı Baykuzu’nun oğlu Milli Ordu Subaylarından Kıvılvım Baykuzu’nun kızı olarak 1959 Adana’da dünya’ya gelmiştir. 1976 yılında İstanbul Cibali Kız Lisesinden mezun olmuştur. Müteakiben 1978-1981 yılları arasında Çin Dili eğitimi almak için Taiwan Milliyetçi Çin Cumhuriyetine giderek Taiwan Normal University Mandarin Training Centre ve Taiwan University Tarih Bölümünde eğitim gördü. 1984-1988 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Çin Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalından mezun oldu. 1989 yılında Milli Eğitim Bakanlığının Dış İlişkiler burslarından Çin Halk Cumhuriyeti Lisansüstü bursu kazandı ve 1991’e kadar Pekin Universitesi’nde eğitim gördü.

1991-1994 yıllarında Ankara Üniversitesi TÖMER’de okutmanlık yaptıktan sonra 1995 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümüne araştırma görevlisi olarak göreve başladı. 1997’de Yüksek Lisansını “Kuzey Liang’da Bir Hun Devleti” adlı tezle tamamladı.2003 yılında ise doktorasını “Çin Topraklarında Kurulan İki Hun Devleti: İlk Chao ve Sonraki Chao Devleti” adlı tezle bitirdi. 2006 yılında Trakya Üniversitesi Tarih Bölümünde Yardımcı Doçent unvanıyla göreve başlayan Baykuzu 2009 yılında doçent olmuştur.

Yayınlanmış Eserleri

Hunların Kayıp Kitapları ve Sutralar” BİLİG, Kış, 2008, sayı 44, s. 195-210.
Güney Hunları ve “Hun Flütünden On Sekiz Şarkı” BİLİG, Bahar, 2005, sayı: 33, s.101-118.
Yeni Bilgiler Işığında Kürşad İsyanı 2016- Komen Yayınları – Konya

Uluslararası Hakemli Dergilerde Yayınlanan Makaleler

“İslam Öncesi Orta Asya Türklerinde Kur ve Kurluk”, A.Ü. DTCF Dergisi, cilt 53 sayı: 1, 2013, sayfa: 221-250.
Bir Hun Başkenti T’ung-wan Ch’eng”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, s. 3, Eylül 2009, s.110-126. (Eylül 2009)
“V. Yüzyılda Hunlar ve Budhizm” Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, yıl 14 sayı 34, Erzurum, 2007, s.193-214.
IV-V. Yüzyıllarda Çin’deki Birkaç Hun Hükümdar Kurgan ve Türbesi Hakkında” Ege Üniversitesi, TDİD, cilt XX, sayı: 2, Aralık 2005, s. 1-15. (Aralık 2005)
Çin Topraklarındaki Bazı Türk Soylularının Kurganları (VII-VIII. Yüzyıl)” Ege Üniversitesi, TDİD, cilt XXI, sayı: 1, Temmuz 2006, s.1-18.
Por Bajin’in Prensesleri” TYURKSKAYA RUNİKA: YAZYK, İSTORİYA, KULTURA (k 120-Letiyu Deshifrovki Orxono Eniseiskoi Pismennosti) Materialy
Mezhdunarodnoi Nauchnoi Konferencii (10-11 Jyulya 2013 g.) II Chast (Sempozyum Bildiri Kitabı II), Kizil- Tuva, s.85-89.

Katılıdığı Uluslararası Konferans ve Sempozyumlar

Por Bajin’in Prensesleri” TYURKSKAYA RUNİKA: YAZYK, İSTORİYA, KULTURA (k 120-Letiyu Deshifrovki Orxono Eniseiskoi Pismennosti) Materialy Mezhdunarodnoi Nauchnoi Konferencii, 10-11 Jyulya 2013 g. Kizil- Tuva. (Temmuz 2013)
Geç Dönem Hun Devletleri Hakkında Çin Kaynakları”, ERKEN OSMANLI VE OSMANLI KÜLTÜRÜNÜN ORTA ASYA’DAKİ KÖKLERİ ÜZERİNE Sempozyumu, 24-29 Ağustos 2009, Bişkek-Kırgızistan . (Ağustos 2009)

Yazılan Uluslararası Kitaplar veya Kitaplarda Bölümler

An Lu-shan İsyanı ve Büyük Yen Devleti, Kömen Yayınları, Konya Şubat 2013.
Asya Hun İmparatorluğu Tarihi, Kömen Yayınları, Konya 2012.

Ulusal Hakemli Dergilerde Yayınlanan Makaleler

“Geç Dönem Hun Devletleri Hakkında Çin Kaynakları”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi İSTEM, Yıl:9, Sayı: 18, 2011, s. 39-47.
Bir Hun Başkenti T’ung-wan Ch’eng”, Türk Dünyası Araştırmaları, Prof. Dr. Oktay Aslanapa Özel Sayısı, s. 183, İstanbul 2009, s. 247-262.
Geç Dönem (IV. -V. YY) Asya Hun Devletleri Sikkeleri” İstanbul Üniversitesi Tarih Dergisi, sayı 45, İstanbul 2009, s. 1-26
IV. Yüzyılda Çin’de Kurulan Bir Hun Devleti: İlk Chao Hun Devleti”, MANAS, Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:12, Bişkek, 2004, s.5-25.
V.Yüzyılda Çin’de Kurulan bir Hun Devleti: Kuzey Liang” TÜRKLER, Cild I, Ankara, 2002, s. 758¬-762.
ltay’ın Gizemli Taşları” ATLAS, sayı: 109, İstanbul, 2002, s.90-93

Yazılan Ulusal Kitaplar veya Kitaplarda Bölümler

“Tabgaç Hükümdarları ve Kurganları”, Prof. Dr. Mehmet Eröz Armağanı, Hazırlayanlar: Mustafa Aksoy, Osman Yorulmaz, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2011, s. 416-440.
“Çin Saraylarında Türk İmparatoriçeler (VI-VII. Yy)” , Ortaçağda Kadın, Editör: Altan Çetin, Lotus Yayınevi, Ankara, 2011, s. 357-375.
Az egyik legregebbi türk szobor, a kesei Hun korbol” A Hunok Öröksege, Maracz Laszlo, Obrusansky Borbala, Budhapest, 2009.
Geç Dönem (IV-V.yy) Hun Devletlerinde Saray Yapıları”, İslam Öncesinden Çağdaş Türk Dünyasına, Gülçin Çandarlıoğlu’na Armağan, İstanbul 2008, s. 93-115.
İslamiyet Öncesi Türklerin Köklü Bir Geleneği Türbedarlık Hakkında” Prof. Dr. Ramazan Şeşen Armağanı, İSARV, İstanbul, 2005, s. 403-415.

Yapılan Hakemlikler

DTCF Dergisi cilt 53, sayı:1, 2013.
Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 48, Erzurum 2012
Ege Üniversitesi, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, XII/1 (Yaz 2012).
Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi,48, Erzurum 2012.
Omeljan Pritsak Armağanı, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya 2007

Kaynak : http://kutlualtayvekitaplar.blogspot.com.tr/2017/01/alannda-bir-ilk-son-bilgiler-isgnda.html

ALANINDA BİR İLK ESER : SON BİLGİLER IŞIĞINDA KURŞAD İSYANI

EN SON HABERLER