21 Temmuz 2018

GÜNEY TÜRKİSTAN(AFGANİSTAN) TÜRKLÜĞÜ VE TÜRK DÜNYASININ BÜYÜK İMTİHANI

GÃ¶rÃ¼ntÃ¼nÃ¼n olasÄ± iÃ§eriÄi: 4 kiÅi, sahnedeki insanlar ve aÃ§Ä±k hava

Ahmad Jawid TÜRKOĞLU

Onsekiz gündür Afganistan’ın kuzeyinde başlayan olaylar durulmak bilmiyor ve ne yazık ki Türk medyasının hiç gündeminde yer almayan büyük bir trajedi yaşanıyor. Faryab ili merkez olmak üzere kuzey ve kuzeydoğu Afganistan’da Türklerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde sokaklar göstericilerle dolup taşıyor. Afganistan’ın güneyinden getirilen güvenlik kuvvetleri ve Cumhurbaşkanına bağlı milisler tarafından Afganistan Türklerine “orantısız” teriminin dahi yetersiz kalacağı bir şekilde büyük bir vahşet uygulanıyor. Gösterilerin başladığı günün (2 Temmuz) ertesinde Faryab’ta sivillere açılan ateş sonucu çocuklar dahil çok sayıda gösterici hayatını kaybetmiş ve onlarca yaralı da tedavi altına alınmış durumda.
Bütün bunlar Afganistan Türkleri için sembol bir isim olan Raşid Dostum’un bölgedeki temsilcisi ve Kaysar emniyet ilçe başkanı Nizamuddin Kaysari’nin toplantı bahanesiyle 209 Kolorduya bağlı Faryab 1. Piyade Tugayına çağırılıp hiçbir gerekçe göstermeden Afganistan özel kuvvetleri tarafından apar topar tutuklamasıyla başladı. Afganistan Türkleri için önemli bir isim olan Kaysari aynı zamanda DAİŞ (İŞİD) ve Taliban’a karşı verdiği mücadeleyle de tanınıyordu. Hatta birçok ulusal ve uluslarası gözlemcilere göre Kaysari ve ona bağlı kuvvetler, son dönemlerde etki alanını giderek artırmaya başlayan DAİŞ (İŞİD) ve Taliban’ın kuzey bölgelere sızmasının önündeki en büyük engeldi. Kaysari’nin devre dışı bırakılmasından en kazançlı çıkanlar da doğal olarak DAİŞ (İŞİD) ve Taliban oldu. Yine bazı uzmanlara göre, Kaysarî’nin tasfiyesiyle DAİŞ (İŞİD) ve Taliban’ın Orta Asya Türk Cumhuriyetlerini tehdit etme potansiyeli önündeki en büyük engel kalkmış oldu.
Kaysari’nin tutuklanması önceden kurgulanmış bir eylemdi. Askeri gücünden çekinildiği için bir toplantıya çağırılarak hazırlıksız ve hukuksuz biçimde yapılan bu tutuklamaya dönük ilk tepkiler sosyal medyadan organize olan binlerce kişinin Faryab’ta sokak gösterileri düzenlenmesiyle başladı. Çoğunlukla Peştunlardan oluşan komandoların Kaysari’nin korumalarına uyguladığı insanlık dışı işkence ve haysiyet kırıcı muameleler, sosyal medyadan yayınlanınca göstericilerin öfkesi daha da arttı ve tepkiler hiddetlendi. Cumhurbaşkanı Eşref Gani’ye bağlı bu milislerin bu insanlık dışı uygulamaları Afganistan Anayasasının 29. Maddesi (29. Madde: İnsani eziyet yasaktır. Her türlü suçtan tutuklu olan kişiye insan onurunu zedeleyecek bir ceza verilemeyecektir…) ve ayrıca Afganistan’ın taraf olduğu İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 5. Maddesinin (Hiç kimse işkenceye, zalimane, gayri insani, haysiyet kırıcı cezalara veya muamelelere tabi tutulamaz.) ihlali anlamına gelmekteydi. (https://ariananews.co/…/ویدیو-لت-و-کوب-محافظین-قیصاری-اردو…/
) GÃ¶rÃ¼ntÃ¼nÃ¼n olasÄ± iÃ§eriÄi: bir veya daha fazla kiÅi, ayakta duran insanlar, kalabalÄ±k ve aÃ§Ä±k hava

3 Temmuz gece yarısı Kaysari’nin evine yapılan baskında korumalarından 3 kişi öldürülmüş ve 7 kişi de yaralandı. Ayrıca evindeki değerli her şeye komandolar el koymuş ve evin bahçesindeki gebe bir ineği de öldürmüşlerdi. Kaysari’nin evinde 14 aylık kız çocuğu ve eşinin olmasına bakılmaksızın yatak odasına kadar girildi. Bu baskın hiçbir yetkili mahkeme kararı olmadan yapılmış olması Afganistan Anayasasının 38. Maddesine ( Kişinin hanesi her türlü saldırıya karşı korumalıdır. Ev sahibinin izni veya yetkili mahkeme kararı olmadan devlet dahi haneye giremez……..) aykırı olduğunu hatırlatmamız gerekli… GÃ¶rÃ¼ntÃ¼nÃ¼n olasÄ± iÃ§eriÄi: 3 kiÅi, ayakta duran insanlar ve aÃ§Ä±k hava

Halkın sokaklara dökülmesi, Nizamuddin Kaysari’nin 2 Temmuz’da tutuklanmasıyla başlasa da bu olay aslında bardağı taşıran son damlaydı. Taliban ve DAİŞ (İŞİD) gibi örgütlerin bölgede oluşturduğu güvenlik tehditleri, terör ve kuraklığın körüklediği ekonomik sıkıntılar, Türk kökenli subay, general ve emniyet mensuplarının Cumhurbaşkanı Eşref Gani tarafından emekliye ayrılması veya türlü bahanelerle görevden alınması, Seçim öncesi vaadedilen “Tüm Afgan vatandaşları eşittir” sloganı hiçe sayılarak devlet görevlerinin tamamına yakını Peştun veya siyasi olarak kendine bağlı diğer etnik gruplara peşkeş çekilmesinin gençlerde oluşturduğu güvensizlik ve öfke, Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı General Raşid Dostum’un Anayasaya aykırı bir şekilde 15 aydır Ankara’da sürgünde tutulması, yolsuzluk ve rüşvet yaygınlaşması, Cumhurbaşkanı ve bakanları kurulunun Anayasa ve kanunları çiğnemesi gibi olayların yarattığı birikim sonunda bu kitlesel patlamayı ateşledi. GÃ¶rÃ¼ntÃ¼nÃ¼n olasÄ± iÃ§eriÄi: 5 kiÅi, ayakta duran insanlar ve aÃ§Ä±k hava

Bu gösteriler Afganistan tarihinin en uzun gösterileri olma özelliği taşısa da göstericilerin talepleri devlet tarafından karşılanmamaya da devam edilmekte. Göstericiler 18 Temmuz’da hükümeti uyararak taleplerinin karşılanması için 3 günlük süre verip aksi takdirde tüm kuzey ve kuzey doğu illerinin idaresini ele geçirerek geçici hükümet ilan edeceklerini açıkladılar. Uzmanlara göre, hükümet ciddi adımlar atmadığı takdirde Afganistan bölünmeye gidebilir. Göstericiler arasında Güney Türkistan bayrağı taşınması ve Türkistan sloganları atılması bunun en önemli göstergesi olarak sayılıyor. Güney Türkistan söylemi ilk kez bu denli açık ve kitlesel biçimde dile getirilir oldu. Bu güne kadar Afganistan Türkleri hiçbir zaman Afganistan’dan ayrılmak gibi bir talep içinde bulunmadılar ve sorunlarını daima Afganistan’ın mevcut sınırlarına zarar gelmeyecek şekilde çözümlemeye gayret gösterdiler. Ancak Peştun ağırlıklı iktidarın Anayasa’yı bilinçli biçimde çiğneyerek sürekli olarak Türk, Hazara ve Tacik unsurları sistem dışına itmesiyle olaylar ne yazık ki bu boyuta kadar taşınmış oldu ki gösterilere Tacik ve Hazaralardan destek geldiğine dönük bilgiler var. GÃ¶rÃ¼ntÃ¼nÃ¼n olasÄ± iÃ§eriÄi: 6 kiÅi, ayakta duran insanlar, kalabalÄ±k ve aÃ§Ä±k hava
Gösterilerin başlamasından bu yana 18 gün geçmesine rağmen Hükümetin somut bir adım atmamasına sebep olarak daha önce Hazaraların “Aydınlık Hareketi”, Taciklerin “Diriliş ve Değişim Hareketi” ve benzeri hareketlerinin hükümet yanlısı militanlar tarafından göstercileri korkutmak için düzenlenen intihar saldırıları ve güvenlik güçlerinin orantısız müdahaleleri sonucu kısa sürmesi ve sonuçsuz kalması gösterilebilir. Türklerin başlattığı “Adalet Hareket”inin Kabil gösterisinde de göstericilere dönük benzer bir intihar saldırısı girişimi polislerin dikkatiyle son anda önlendi.
Göstericilerin taleplerine ses vermek yerine gerek resmi gerekse gayri resmi kuvvetlerle yapılan bu tür müdahalelerin sorunu daha da büyütmekten başka bir sonuç vermeyeceği de açık. GÃ¶rÃ¼ntÃ¼nÃ¼n olasÄ± iÃ§eriÄi: 9 kiÅi, kalabalÄ±k ve aÃ§Ä±k hava

Bizi bu olaylar karşısında şaşırtan asıl unsur ise ne ABD ve müttefiklerinin mevcut duruma sessiz kalarak destek olması ne de Afgan hükümetinin Peştun yanlısı politikalarından taviz vermeden geçmişte Afganistan’ın yıkımına yol açan hataları tekrar etmesi. Asıl ilginç olan Türkiye ve genel olarak Türk dünyasının sessizliği ve ilgisizliğidir. Ortadoğu coğrafyasında benzer sıkıntılar yaşandığında, tüm siyasal ve sivil kurumlarıyla harekete geçen, geçirilen kamuoyu Afganistan Türklerinin yaşadığı kangrenleşmiş meseleler ve kitlesel kıyım karşısında tuhaf bir sessizliğe gömülmüş durumda. Bize düşen asli görev de toplumumuzu Afganistan’da yaşanan bu drama dikkat çekmektir.

بو کیم نینگ تیلی – BU KİMNİNG TİLİ

بو کیم نینگ تیلي(BU KİMNİNG TİLİ)؟ آنه تیلینیگیزني سېوسینگیز بیر مرته تماشا قیلیب همده شریک قیلینگ!#شعر شاعری: هاشم همدم فاریابی(sher shoiri: Hoshim hamdam faryobi)#دکلمه قیلووچی: تبسم جسور(diklama qilovchi: tabassum jassur)#میمنه رادیوسی(91.5 FM)بو کیم نینگ تیلي؟ BU KİMNİNG TİLİ? بو مېنینگ تیلیم، تورک ــ اۉزبېکچەسي، تورانلر تیليتاغلرني اېگیریب، اېرکین یشەگن، بۉرانلر تیليBu mening Tilim, Turk-O’zbekchasi, Turonlar TiliTog’larni egirib, erkin yashaganT bo’ronlar Tiliبو مېنینگ تیلیم، مېنینگ حجتیم، فخر کانیم دیربابورلر تیلي، شاعرلر تیلي، دېوانلر تیليBu mening TilimT hujjatimT faxri-konimdirBoburlar Tili, shoirlar Tili, devonlar Tiliقوتدغو بیلیک یرەتگن، یوسف خاص، حاجبلردېکلغات التورک صاحبي، محمود کاش، شاهانلر تیليQutadg’u Bilik yaratgan, Yusuf Xos, XojiblardekLug’oti-Turk sohibiT Mahmud Kosh, Shohonlar Tiliخوار بۉلمەگي سیز، عزتین قیلینگ، بو تیلني اولوس!نېگه که بو تیل، سۉمرلر تیلي، کوشانلر تیليXor b’lmagaysiz, izzatin qiling, bu Tilini ulus!Negaki bu Til, so’marlar Tili, ko’shonlar Tiliبیزگه شان بېرگن، بیزگه جان بېرگن، بیزگه افتخارنوایي سۉزین، چیرایلنتیرگن، انسانلر تیليBizga shon bergan, bizga jon bergan, bizga iftixorNavoiy so’zin, chiroylantirgan, insonlar Tiliتمدنلرني قۉزغەلانتیرگن، یېر یوزه بوتونهمده شرق تیلي، همده غرب تیلي، اېرانلر تیليTamaddunlarni qo’zg’alontirgan, yer yuza butunHamda sharq Tili, hamda g’arb Tili, Eronlar Tiliبیزگه کان بېرگن، بیزگه نان بېرگن، بیزگه بارلیک شوتۉماریس تیلي، خوارزم تیلي، زمانلر تیليBizga kon bergan, bizga non bergan, bizga borlik shuTo’moris Tili, Xorazm Tili, zamonlar Tiliغزنەلیک محمود، قیلمەدي خذمت، بیزلر اوچون بو،شهنامه عبرت، بو اولوس تیلي، جیرانلر تیليG’aznalik Mahmud, qilmadi xizmat, bizlar uchun bu,Shahnoma ibrat, bu ulus Tili, Jayronlar Tiliبو آدم تیلي، بو آتەم تیلي، سېوگیلیم تیليبهشتدن چیقیب، یېرلەشیب قالگن، غلمانلر تیليBu Odam Tili, bu Otam Tili, sevgilim Tili Behishtdan chiqib, yerlashib qolgan, g’ilmonlar Tiliبو کیم نینگ تیلي؟ بو مېنینگ تیلیم، اېسکیریب یاتگن ــتاریخ نینگ تیلي، تېمورنینگ تیلي، رومانلر تیليBu kimning Tili? Bu mening Tilim, eskirib yotgan -Tarixning Tili, Temurning Tili, Romonlar Tiliبو تیلني بیلگنلر کۉرکم یَشر، مداحلیک قیلمَسیوروب اېشیکلر، بو تیل اصلیده خاقانلر تیليBu Tilni bilganlar ko’rkam yashar, maddohlik qilmasYurub eshikalr, bu Til aslida Xoqonlar Tiliادعا بیلمەنگ! مېنینگ سۉزیمني، دشمنلیک قیلمەنگ!بو تیل سیاستده بای ـ اِیلدیزدن، عثمانلر تیليIddao bilmang! Mening so’zimni, dushmanlik qilmang!Bu Til siyosatda boy – ildizdan, Usmonlar Tiliقاجارلر تیلي، تاتارلر تیلي، سمرقند تیليتموچین تیلي و هونلر تیلي، تورکانلر تیليQojorlar Tili, Totorlar Tili, Samarqand TiliTamuchin Tili va Hunlar Tili, Turkonlar Tiliخدانینگ لطفي، سلیمان تیلي، تَیانشان تیليبایسنقر تیلي، بایقرا تیلي، شیبانلر تیليXudoning lutfiy, Sulaymon Tili, Tayanshon TiliBoysinqar Tili, Boyqaro Tili, Shaybonlar Tiliآتیلا تیلي، سیحونلر تیلي، جیحونلر تیليگوهرشاد بېگیم نینگ آنەجانیمیز دېگنلر تیليOtilo Tili, Sayhunlar Tili, Jayhunlar Tili Gavharshod Begimning onajonimiz deganlar Tiliاتا تورک تیلي، جهانگیر تیلي، بهادر تیلياولوس غمینینگ نادره بیرله یېگنلر تیليOto Turk Tili, Jahongizr Tili, Bahodir TiliUlus g’amining Nodira birla yeganlar Tiliتېمور میراثین اۉستیرگن شاهرخ، انسانیتنيچۉقیسیگچه، بخاراني جنت قیلگنلر تیليTemur mirosin o’stirgan Shohrux, insoniyatniCho’qisigacha, buxhoroni jannat qilganlar Tiliساکالر تیلي، سلجوقلر تیلي، باتورلر تیليبایزید ایلدیریم نینگ گېزدیرگن ـ اۉرمانلر تیليSokolar Tili, Saljuqlar Tili, Boturlar TiliBoyazid İldirimning gezdirgan – o’rmonlar Tiliیافث اولادي تورکدن اۉرگن میز، تیل اۉزەک بیزهبو ریحان ـ ابن سینادېک مِهربانلر تیليYofis avlodi Turkdan o’rganmiz, Til o’zak bizaBu Rayhon – İbni sinodek mehribonlar Tili یَسوکای تیلي، چغتای تیلي، تۉرەخان تیليیاساقلر یسەب، دېواندن اۉتسَک، جوانلر تیليYasavkoy Tili, chag’toy Tili, To’raxon TiliYosoqlar yasab, devondan o’tsak, Javonlar Tiliیفتلیلر، اویسي آنه همده یوزلرچه اولوغجان بېریب کېلگن شو یۉلده، بو قدر دانالر تیليYaftalilar, uvaysi ona hmada yuzlarcha ulug’Jon berib kelgan shu yo’lda, bu qadar donolar Tiliبو آلتای تیلي، بو اوراز تیلي، بو آرال تیلي،جنتني یېرگه سمرقند دېگن، غلمانلر تیليBu Oltoy Tili, bu uroz Tili, bu Orol TiliJannatni yerga Samarqand degan, g’ilmonlar Tili(هاشم همدم – Hoshim Hamdam)

Mangu Bitiklar paylaştı: 19 Temmuz 2018 Perşembe