ÇİN, DOĞU TÜRKİSTAN SORUNUNU BAHANE EDEREK BADEHŞAN’A ASKERİ ÜS KURUYOR

Catherine Putz

2017 yılının Aralık ayının sonlarında, Çin’in Afganistan ve Pakistan dışişleri bakanlarıyla üçlü bir görüşmeye ev sahipliği yaptığı gazete manşetlerinde şöyle yer aldı ;

• Bloomberg , “Çin, Afganistan-Pakistan Çatışmasında arabulucuk görevi üstleniyor ve Barışı sağlıyor.
• ” Güney Çin Morning Post , ” Çin Afganistan’a barış getirmeye yardımcı olabilir” dedi.
• Reuters , Çin’in Afganistan’ın Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’na (CPEC) dahil edileceğini açıkladı.

Çin Devlet Konseyi üyesi ve Savunma Bakanı Chang Wanquan ve Afganistan Savunma Bakanı Tarık Şah Bahrami arasındaki yapılan son toplantıda daha az bilgi yer aldı . Bahrami ayrıca Çin’in Merkezi Askeri Komisyon Başkan Yardımcısı Xu Qilian ile bir araya geldi . Diplomat muhabiri Ankit Panda iki ülke arasında kapalı kapılar arkasında yapılan ve içeriği açıklanamayan görüşmeler sonrası , İki ülke arasındaki askeri ilişkilerin giderek daha sıkılaştırılaştırılacağının beklendiğinin altını çizdi.’
Çin ve Afganistan arasında askeri ilişkilerin daha sıkılaştırılarak daha geliştimeye eği ve büyütmeye hazırlanıyor. Perşembe günü, Orta Asya’yı merkezli bir Rus haber portalı olan Fergana News , Afganistan’ın Doğu Türkistan sınırına en yakın ve Vahan korudorunun bitiş noktası olan Badakşan eyaletinde Çin askeri ve finansman yardımı ile yeni bir Afgan askeri üssünün inşa edileceğini bildirdi.

Badakşan, Afganistan’ın kuzeydoğu bölgelerinde yer alan stratejik bir bölgedir. Wakhan Koridoru ile Çin’in egemenliği altındaki Doğu Türkistan ile Tacikistan, kuzey, ve güneyde ise Pakistan ile sınır oluşturur. Yüksek dağlar arasında adeta sürekli rüzgarların estiği uzun ve ince bir şerit halinde yer alır. Bu korıdorun doğusunu ise,Afgan Pamiri üzerinden Çin’in Sincan olarak adlandırdığı Müslüman Uygurların yaşadığı Doğu Türkistan kapatmaktadır.
Rus Fergana News’e göre Afganistan Savunma Bakanlığı sözcüsü General Dawlat Waziri, Çin ile aralarında yapılan askeri anlaşma ile Çin’in ülkesine çeşitli silahlar, askerler için üniforma, askeri teçhizat ve diğer her türlü olması gereken ekipmanların tedariki ve teknik harcamaların tümünü” kapsayacağını söyledi.
Afgan Savunma Bakanlığı’ndan bir başka kaynak, ise, Pekin’in Afganistan’da faaliyet gösteren DAİŞ ( İslam Devleti üyesi) olan Uygur savaşçılarının bulunduğundan şikayet ettiğini belirtti .
Çin’in askeri üs kuracağı bölge kesinlikle stratejik ve çok önemli bir bölge olup, Kabil’de bu konuda hangi gücün etkili olduğu konusunda sorunlar çıktığı iddia edildi. Badehşan bölgesi Taliban yönetimi sırasında dahi Afgan yönetiminin ulaşamadığı ve kontrol edemediği birkaç bölgeden biri olarak biliniyor. Ayrıca,bu bölge güneyden Pakistan’ın kuzeyindeki gayrialaka olarak tanımlanan Özerk Veziristan bölgesi ile de sınırdır. Pakistan Ordusu bu bölge’de bulunan Cihatçı militanlara karşı 2014’de düzenledığı bir askeri operasyon sonucu bölgede bulunan bir kısım militanları Afganistan’a geri kaçmasını sağlamıştır Badakhshan hem Pakistan hem de Afgan hükümet güçlerinden kaçan militanlar için iyi bir geçiş yolu olarak biliniyordu. Nisan 2015’te Jurm bölgesinde (Wakhan Koridorunun batı ağzında) Afgan karakollarına Taliban tarafından saldırı düzenlendiğinde 18 Afgan askeri olmuştu Haziran 2016’da Cumhurbaşkanı Eşref Ghani’nın üst düzey bir yardımcının Los Angeles Times muhabirleri Ali M. Latifi ve Mohsin Khan Mohmand,”Kunduz ve Badakhshan kadar uzanan bölgenin ” Küçük bir İslam Devleti” ile ona bağlı bağlı birliklerin kontnolleri altında bulunuduğunu söylediğini açıklamışlardı.

Badahşan Askeri Üssü’nun Esas Amacı Müslüman Uygurları Yok Etmek   

Çin’in Afganistan ile yaptığı askeri anlaşma ile Badakhshan’dakuracağı bir Afgan askeri üssünün Çin tarafından finanse edilmesi ile yapılacak bu Askeri Üssünün esas amacının İslam Devleti endişesinin ötesinde,Doğu Türkistan ve Uygur meselesinin bu bölgeler üzerinden dış desteklerinin kesilmesi ve tamamen tamamen kontrol altına almasını temin etmek olduğu açıktır. Ayrıca, Çin’in Pakistan’da inşa edilmekte olan Kaşgar-Gwadar ekonomik korudoru projelerinın korunması ve bölgesel istikrarın sağlanmasının bir parçası olarak da görülebilir. Çinliler Waziri’nin öne sürdüğü gibi ilgiliyse bölgedeki Çinli askeri katılımın tekrar gerçekleşeceğiyönündeki söylentilerini bekleyebiliriz Pekin yönetimi genellikle sınırları dışındaki çatışmalara askeri olarak katılmaktan ısrarla kaçınmakla birlikte Çin’in çıkarları büyüdükçe ve bu çıkarlarının korunması ve bu bölgelerin güvensiz yerlere dönüştüğünde temkinli davranıyor, Pekin’deki liderlik, istemeden bile olsa çekilmek riski taşıyor.

Kaynak : https://thediplomat.com/2018/01/why-would-china-help-build-an-afghan-military-base-in-badakhshan/