ÖMRÜNÜ ÇİNLİ İŞGALCİLERE KARŞI CİHAD İLE GEÇİREN BİR GAZİ’NİN; BERAT HACI’NIN HİKAYESİ

Nida HAKKULU

Hürriyet, özgürlük ve vatan uğrunda geçmiş bir asrın şahidi, kahramanı, zulüm dağlarının yenilmez kartalıdır Barat Hacı. Barat Hacı, 16 Ekim 1910’da, İpek Yolu’nun en işlek geçitlerinden biri olan Kaşgar’ın İpekçiler Sokağı’nda tüccar bir ailenin çocuğu olarak hayata gözlerini açar. Henüz sekiz yaşındayken babası onu okuması için şehir dışındaki Kasım Hoca’ya gönderir. Bir süre medresede eğitim gördükten sonra babasının dükkânında çalışmaya başlayan Barat Hacı’nın mücadele saflarında yer alması ise 1931’de Doğu Türkistan’ın Kumul şehrinde Mançu-Çin istilasına karşı başlatılan direnişle filizlenir. İşte Barat Hacı, sömürgeye, zulme, adaletsizliğe ve cehalete karşı ilk adımını bu harekete katılmakla atar.

Barat Hacı’nın bir asker olarak katıldığı ilk savaş, Aralık 1931’deki Kaşgar-Yenişehir muharebesi olur. “Ölürsek şehit, kalırsak gazi” şiarı ile meydanlara düşen Barat Hacı’yı ne ölüm korkusu bu yoldan yıldırır ne de savaşın zorlu şartları. Aralıksız devam eden kanlı millî mücadele sonucunda 12 Kasım 1933’te Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti kurulur. Mücahid Barat, bu sıralarda özel kuvvetlerde devlet erkânının korumalığını yapmaktadır.

Barat Hacı, 1937’de Çin valisi Şing Şisey’in Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti’ni hezimete uğratmasının ardından evine döner. Başta babası olmak üzere ailesinden dokuz kişinin Çin hükümeti tarafından tutuklandığını öğrenince -kendisinin de aranmakta olduğundan habersiz- aile üyelerinin durumu hakkında bilgi almak için hükümet dairesine gider ve tutuklanır. 1942 yılına kadar hapiste kalır. Dayısının kefaleti ödemesiyle hapisten çıkan Barat Hacı, 20 Mayıs 1943 itibarıyla Çin istilasına karşı yine savaş meydanlarına çıkar. Bu mücadele, Kasım 1944’te Doğu Türkistan Hükümeti’nin kurulmasıyla neticelenir.

Süreç içerisinde Doğu Türkistan topraklarında kendi kuvvetlerini iyice güçlendiren Çin, Doğu Türkistan Hükümeti’nin kurulmasından itibaren görevde bulunan üst düzey yöneticileri teker teker idam etmeye başlar. Daha alt görevlerde olanlar ise hapse atılır. Tersine esen bu rüzgârdan Binbaşı Barat Hacı da nasibini alır.

13 Kasım 1960 tarihinde Çin güçleri tarafından tutuklanan Barat Hacı’ya mücadele ile geçen 30 yılın hesabı sorulur. Kendisine 1933 yılında kurulan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti, 1944 yılında kurulan Doğu Türkistan Hükümeti ve Doğu Türkistan’ı Çinliler tekrar ele geçirdikten sonra Çin yönetimine karşı oluşmaya başlayan yeni gruplar hakkında bilgi vermesi için çeşitli yollara başvurulur. Konuşmasına karşılık büyük servet ve devlet idaresinde yüksek makamlar vaat edilir. Bu çabalarından sonuç alamayan Çinli yetkililer, yıllarca süren hapis hayatı boyunca Barat Hacı’ya türlü işkenceler uygular. Gece işkenceye maruz kalan, sorgu-suale çekilen Hacı, gündüzleri de ağır işlerde çalıştırılır. 110 gün boyunca karanlık bir odada tutulur.

1971 yılının Ocak ayında idama mahkûm edilen Hacı, 1981 yılında kaldığı hücreden çıkarılır ve kalabalık bir heyet tarafından yeniden sorgulanmaya başlanır. Bu esnada idam kararı iptal edilir. Kısa bir müddet sonra, 1 Mayıs 1981’de gardiyan eşliğinde ailesi ile görüştürülür. Kendisini görmeye gelen annesini, kardeşini, sevgili eşini, anne olmuş kızını tanıyamaz. Barat Hacı, 1981 yılının Kasım ayında tahliye edilir.

Tahliyesinden sonra bir gün, zindan hayatı boyuncu çok özlediği İdgah Mescidi’nde kıldığı sabah namazının ardından evine döner. Aniden eve gelen güvenlik görevlileri, kendisine “irticacı, pantürkist, vatan haini ve rejim karşıtı” gibi sözlerle hakaretler yağdırır. Barat Hacı’ya her gün dört saat sokakları süpürmesi, haftada üç defa siyasi terbiye almak üzere emniyete gitmesi ve iki saat mesafedeki bir yere gideceği zaman emniyetten izin alması gerektiği bildirilir. Barat Hacı’nın nezaret altında başlayan zorunlu işçiliği 1983 yılının Mart ayına kadar devam eder. 1985-1993 yılları arasında kömürcülük yaparak geçimini sağlamaya çalışan Barat Hacı, 1993 yılında Türkiye’ye gelir.

Hayatının 31 yılını hapishanelerde işkence altında geçiren Barat Hacı, ilk gençlik günlerinden hayata gözlerini kapadığı güne kadar Doğu Türkistan’ın bağımsızlığı için mücadele eder. Barat Hacı, Doğu Türkistan’da halen devam eden Çin zulmünü tüm dünyaya haykırmak için Türkiye, Suudi Arabistan ve ABD’de düzenlenen eylemlerde en ön saftaki yerini alır. 93 yıllık ömrünün 73 yılını Doğu Türkistan’ın özgürlüğü için mücadele ile geçiren Barat Hacı, hac için gittiği kutsal topraklarda, Mekke’de, Şubat 2003’te vefat eder.